Araç Değer Kaybı Hesaplama Nedir?
Araç değer kaybı hesaplama, trafik kazası sonucu hasar görmüş bir aracın ikinci el piyasa değerindeki azalışı ölçmeye yönelik teknik bir işlemdir. Bu işlem, kazadan önceki rayiç değer ile kazadan sonraki piyasa değerinin arasındaki farkı hesaplamayı amaçlar. Hesaplama, sigorta şirketlerinin eksper raporları, hasar belgeleri ve araç verileri esas alınarak yapılır.
Değer kaybı, yalnızca fiziksel onarımın giderdiği bir zarar değildir. Araç, onarılmış olsa da hasar geçmişinin kayıt altına alınmış olması nedeniyle daha düşük bir piyasa değerine sahip olur. Bu durum, doğrudan maddi kayıp anlamına gelir ve sigorta hukuku kapsamında tazmin edilebilir.
Başvuru yapılabilmesi için kaza iki taraflı olmalı ve başvuru yapan sürücü %100 kusurlu olmamalıdır. Ayrıca başvuru süresi kazadan itibaren en fazla iki yıldır. Hesaplamanın doğru yapılması, tazminatın alınabilmesi için zorunludur.
Araç Değer Kaybı Nedir?
Araç değer kaybı, kaza geçiren ve onarılan bir aracın, kazadan sonra ikinci el piyasasında daha düşük bir değerde işlem görmesi sonucu oluşan parasal farktır. Bu zarar türü, aracın hasar kaydının Tramer gibi sistemlere işlenmesiyle kalıcı hale gelir.
Yargıtay kararlarına göre, araç tamamen onarılmış olsa bile kazaya karışmış olması, değer kaybının oluşması için yeterlidir. Aracın onarım sonrası fiziksel durumu ne kadar iyi olursa olsun, alıcı gözünde “hasarlı araç” statüsünde değerlendirilir.
Bu kayıp, sadece hasarın şiddetiyle değil; aracın yaşı, kilometresi, marka değeri, değişen parçaların türü ve işçilik kalitesi gibi unsurlarla birlikte değerlendirilir. Sigorta şirketi tarafından ödenen değer kaybı tazminatı, bu kapsamda hesaplanan zararı telafi etmeyi hedefler.
Araç Değer Kaybı Nasıl Oluşur?
Araç değer kaybı, kaza sonrası araçta yapılan onarımların alıcı gözünde değer düşüklüğüne neden olmasıyla meydana gelir. Hasar geçmişi, aracın ekspertiz kayıtlarına ve Tramer sistemine işlendiğinde, aracın satış fiyatı doğrudan etkilenir.
Onarım sırasında orijinal olmayan parçaların kullanılması, şasi düzeltmesi yapılması veya araçta daha önce hasar oluşmuş bir bölgenin yeniden zarar görmesi, değer kaybını artırıcı etki yaratır. Buna karşın, sadece lokal boya işlemleri veya yüzeysel parça değişiklikleri daha sınırlı bir değer düşüklüğüne neden olur.
Değer kaybı, araç satışında fiyat kırılmasına yol açtığı için, yalnızca teknik bir zarar değil; aynı zamanda ekonomik bir kayıptır. Bu durum sigorta tarafından tazmin edilebilecek kalıcı zarar kategorisinde değerlendirilir.
Araç Değer Kaybı Şartları 2025
Araç Değer Kaybı Şartları
- Araçta bir maddi bir hasar oluşmalı.
- Kaza tarihinden itibaren 2 yıl geçmemeli.
- Araçta hasar gören bölge daha önceden hasar almamış olmalı.
- Araç, ağır hasar kayıtlı ve çekme belgeli olmamalıdır.
- Trafik kazası tek taraflı olmamalıdır.
- Araç değer kaybı talep eden sürücünün %100 kusurlu olmaması gerekmektedir.
- Taksi, dolmuş, kısa süreli kiralık araçlar, antika ve koleksiyon araçlar, test araçları araç değer kaybı talep edemez.
İlginizi çekebilir: Araç Değer Kaybı Nasıl Alınır?
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nedir?
Araç Değer Kaybı Tazminatı Nedir?
Araç değer kaybı tazminatı, trafik kazasında kusurlu olmayan veya kısmen kusurlu olan araç sahibinin, kaza sonrası aracında oluşan değer kaybını telafi etmek amacıyla sigorta şirketinden talep edebileceği parasal karşılıktır. Bu tazminat, aracın kazadan önceki rayiç değeri ile onarımdan sonraki ikinci el piyasadaki satış değeri arasındaki fark dikkate alınarak hesaplanır.
Tazminatın temel dayanağı, aracın teknik olarak tamir edilmiş olsa da hasar geçmişi nedeniyle alıcılar tarafından daha düşük değerde kabul edilmesidir. Bu değer düşüklüğü, sigorta hukuku kapsamında telafi edilmesi gereken maddi bir zarar olarak değerlendirilir. Sigorta şirketi, kusurlu tarafın poliçesi kapsamında bu kaybı karşılamakla yükümlüdür.
Yargı kararlarında, aracın mübadele değeri ile fiili alım-satım değerindeki farklılık açıkça bir zarar unsuru olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle değer kaybı tazminatı, yalnızca hasarın giderilmesine değil, aynı zamanda piyasa değerindeki düşüşün telafisine yöneliktir. Bu tazminat, doğrudan mağdur tarafa ödenir ve dava, tahkim veya uzlaşma yoluyla alınabilir.
İlginizi çekebilir: Trafik Kazalarında Tazminat Hesaplama
Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır?
Araç Değer Kaybı Hesaplama Programı
Araç değer kaybı, iki farklı hesaplama yöntemiyle tespit edilir: formül yöntemi ve piyasa karşılaştırma yöntemi. Türkiye’de resmi işlemlerde genellikle formül yöntemi esas alınır.
Resmî Gazete’de yayımlanan ve sigorta şirketlerinin esas aldığı formüle göre hesaplama şöyledir:
Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı × Hasar Katsayısı × Kullanılmışlık Katsayısı
Baz Değer Kaybı, aracın rayiç değerinin %19’u kabul edilir. Hasar katsayısı, hasarın büyüklüğü ve onarım gören parçaların türüne göre belirlenir. Kullanılmışlık katsayısı ise aracın kilometresi ve yaşı esas alınarak tespit edilir.
Piyasa karşılaştırma yönteminde ise aynı marka, model ve yıla sahip hasarsız araçların fiyatları ile hasar geçmişi bulunan araçların fiyatları karşılaştırılır. Aradaki fark, doğrudan değer kaybı olarak tanımlanır.
Araç Değer Kaybı Hesaplama Formülü 2025
2025 için önerilen gelişmiş hesaplama modeli daha dinamik değişkenler içerir. Bu model, yalnızca hasar büyüklüğünü değil, onarım kalitesini ve araç yaşını da dikkate alır.
Yeni Formül: Değer Kaybı = P × H × K × (1 − Y)
P: Kaza öncesi piyasa değeri
H: Hasar oranı (0–1)
K: Onarım kalitesi katsayısı (0–1)
Y: Araç yaşına bağlı indirim oranı (0–1)
Bu modelin uygulandığı durumlarda daha hassas sonuçlar elde edilir. Özellikle kasko dışı sigorta uyuşmazlıklarında, bilirkişi raporlarının hesaplama standardı olarak kullanılması mümkündür.
Araç Değer Kaybı Eksper Raporu Nasıl Hazırlanır?
Eksper raporu, araç değer kaybı tespitinde en önemli belgedir. Rapor, aracın kaza öncesi rayiç değerini, hasarın niteliğini, onarım şekillerini ve değişen parçaları içerir.
Rapor hazırlanırken aracın marka, model, kilometre, trafiğe çıkış tarihi ve mevcut piyasa durumu dikkate alınır. Hasar gören bölgelerin detaylı görselleri ve işçilik belgeleri rapora dahil edilir. Eksperler, resmi yönetmeliklerde belirtilen hesaplama formülünü baz alarak değeri belirler.
Eksper raporunun doğru ve eksiksiz olması, sigorta şirketinin ödeme kararını doğrudan etkiler. Raporda eksik ya da çelişkili bilgi bulunması durumunda sigorta şirketi ödemeyi reddedebilir veya talebi eksik ödeyebilir.
Araç Değer Kaybı İçin Bilirkişi Raporu Nasıl Hazırlanır?
Araç değer kaybı davalarında bilirkişi raporu, zararın teknik ve objektif şekilde hesaplanmasını sağlayan temel kanıttır. Mahkeme tarafından atanan bilirkişi, aracın marka, model, yıl, kilometre, hasar geçmişi, değişen parçalar ve onarım kalitesini değerlendirerek değer kaybını belirler. Bu hesaplama, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yayımladığı resmi formüle dayanır.
Bilirkişi, önce aracın kaza öncesi rayiç piyasa değerini tespit eder. Ardından kaza sonrası hasarın aracın piyasadaki değerine ne ölçüde etki ettiğini hesaplar. Rapor, onarım gören parçaların orijinalliği, şase düzeltmesi gibi faktörleri içerir. Teknik açıklamalar net ve belgeye dayalı olarak sunulmalıdır. Eksik, çelişkili veya dayanağı olmayan bilirkişi raporları, mahkeme tarafından reddedilebilir ya da yeni rapor istenebilir. Ancak uygulamada, daha az kusurlu olan tarafın değer kaybı alma olasılığı daha yüksektir. Değer kaybı tazminatı, maddi zarar kapsamına girdiği için, kusur oranının net şekilde belirlenmesi zorunludur.
Araç Değer Kaybı Hesabında Kusurun Önemi
Araç değer kaybı tazminatının talep edilebilmesi için başvuru sahibinin kusursuz veya kısmen kusurlu olması gerekir. Eğer sürücü kazada tamamen (%100) kusurluysa, değer kaybı tazminatı talep etme hakkı bulunmaz. Bu durum, yalnızca trafik kazalarında geçerli olan sorumluluk paylaşımı ilkesine dayanır.
Kusur oranları, trafik kaza tespit tutanağında veya mahkeme kararıyla belirlenir. Tarafların itiraz etmesi halinde adli bilirkişi tarafından yeniden kusur dağılımı yapılabilir. Tazminata esas olacak kusur oranı, değer kaybı hesaplamasında çarpan olarak değil, tazminat alma hakkının ön koşulu olarak kullanılır.
Bazı durumlarda kusur oranı %50 olarak belirlenmiş olabilir. Bu durumda her iki tarafın da değer kaybı talep etme hakkı teorik olarak mümkündür.
Araç Değer Kaybı İçin Sigorta Tahkim Komisyonu Başvurusu
Sigorta şirketi değer kaybı başvurusuna 15 gün içinde yanıt vermez veya düşük bir tazminat önerirse, mağdur taraf Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapabilir. Tahkim, mahkemeye kıyasla daha hızlı, düşük maliyetli ve bağlayıcı bir çözüm yoludur.
Başvuru, Türkiye Sigorta Birliği’nin resmi internet sitesi üzerinden çevrimiçi olarak yapılabilir. Başvuru formuyla birlikte trafik kazası tespit tutanağı, araç ruhsatı, ekspertiz raporu, değer kaybı talep dilekçesi, IBAN bilgisi ve sigorta şirketinden alınan yanıt (veya yanıtsızlık durumu) sunulmalıdır. Belgelerin eksiksiz olması zorunludur; aksi halde dosya iade edilir.
Tahkim sürecinde dosya üzerinde inceleme yapılır ve bilirkişi ataması gerekiyorsa doğrudan komisyon tarafından belirlenir. Karar süresi başvurunun kabulünden itibaren en geç 4 aydır. Tahkim kararı mahkeme kararı gibi icra edilebilir ve sadece belirli hallerde istinafa açık olur.
İlginizi çekebilir: Trafik Kazası Sonrası Yapılması Gerekenler
Araç Değer Kaybı Tazminatı Şartları
Araç değer kaybı tazminatı talep edilebilmesi için belirli koşulların eş zamanlı olarak sağlanması gerekir. Bu şartların eksikliği, başvurunun reddedilmesine neden olur.
Trafik kazası iki taraflı olmalı ve başvuru yapan taraf %100 kusurlu olmamalıdır. Kaza tarihi üzerinden iki yıl geçmemiş olmalıdır. Araçta meydana gelen hasar, daha önce aynı bölgeden oluşmamış olmalıdır.
Ek olarak, araçta ağır hasar kaydı, çekme belgesi veya hurda durumu bulunmamalıdır. Taksi, kiralık araç, test aracı, yarış aracı, antika ve koleksiyon araçlar değer kaybı tazminatı kapsamına girmez. Bu araçlar için ikinci el piyasasında standart değerleme ölçütleri geçerli kabul edilmez.
Araç Değer Kaybı Tazminatı İçin Dava Süreci Nasıl İşler?
Araç değer kaybı talebine sigorta şirketi tarafından olumsuz dönüş yapılırsa, hukuki başvuru yolu açılır. Başvuruya hiç yanıt verilmemesi veya düşük bir miktar teklif edilmesi halinde mağdur taraf dava açma hakkına sahiptir. Bu davalar, genel kural olarak Asliye Ticaret Mahkemesi‘nde görülür.
Davalı taraf genellikle kusurlu sürücünün sigorta şirketidir. Eğer kaza sırasında geçerli bir sigorta poliçesi yoksa, dava doğrudan araç sahibi ya da sürücüye yöneltilir ve bu durumda yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olur. Dava açılmadan önce tahkim sürecinin tüketilmesi zorunlu değildir ancak tercih edilebilir.
Dava sürecinde bilirkişi incelemesi yapılır ve araç değer kaybı uzman raporlarıyla belgelenir. Eksper raporu, teknik belgeler ve Tramer kayıtları delil niteliği taşır. Mahkeme, bu belgeler ışığında maddi zararı ve ödeme yükümlüsünü belirleyerek hüküm verir.
Araç Değer Kaybı Tazminatını Kim Öder?
Araç değer kaybı tazminatı, trafik kazasında kusurlu olan tarafın zorunlu trafik sigortası tarafından ödenir. Kazaya karışan tarafın sigorta poliçesi varsa, bu poliçedeki teminat limiti çerçevesinde kusursuz ya da az kusurlu sürücünün değer kaybı zararı karşılanır. Tazminat doğrudan mağdur tarafa ödenir ve poliçe sahibinin bilgisi dışında yürütülebilir.
Kaza anında geçerli bir zorunlu trafik sigortası yoksa, araç sahibi veya sürücü bizzat sorumlu hale gelir. Bu durumda zarar doğrudan kişisel mal varlığından tahsil edilir. Kusurlu sürücünün, ihtiyari mali mesuliyet (İMM) sigortası bulunuyorsa, bu poliçe zorunlu trafik sigortasının üzerindeki zararları tamamlayıcı olarak karşılayabilir.
İlginizi çekebilir: Trafik Kazası Ceza Davası
Araç Değer Kaybı Tazminatı Ne Kadar Sürede Alınır?
Araç değer kaybı tazminatına ilişkin ilk başvuru sigorta şirketine yapılır ve şirketin başvuruya 15 gün içinde yanıt verme yükümlülüğü vardır. Bu sürede olumlu veya olumsuz bir dönüş alınması gerekir. Cevap alınamazsa veya teklif edilen tazminat kabul edilmezse, tahkim ya da dava süreçleri başlatılır.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılması halinde, karar süresi maksimum 4 aydır. Komisyonun verdiği kararlar kesin hüküm niteliği taşır ve icra edilebilir. Tahkim süreci, dava sürecine göre daha kısa ve düşük maliyetli bir çözüm yöntemidir.
Mahkeme yoluna başvurulması durumunda süreç, davanın yoğunluğuna ve bilirkişi raporlarının hazırlanma süresine göre değişkenlik gösterir. Ortalama bir dava süreci 6 ay ile 18 ay arasında sonuçlanır. Belgelerin eksiksiz sunulması ve tarafların duruşmalara zamanında katılması, süreci hızlandıran unsurlar arasında yer alır.
Araç Değer Kaybı ve Kasko Sigortası Arasındaki Farklar
Zorunlu trafik sigortası, karşı tarafın zararını karşılamakla yükümlüdür. Bu nedenle, araç değer kaybı tazminatı genellikle kusurlu tarafın trafik sigortasından talep edilir.
Kasko sigortası ise isteğe bağlıdır ve kendi aracınızdaki zararları karşılamak amacıyla düzenlenir. Eğer kasko poliçesinde özel olarak “değer kaybı” teminatı bulunuyorsa, kusurlu taraf olunsa bile bu zarar karşılanabilir.
İhtiyari mali mesuliyet sigortası (İMM), trafik sigortası limitlerinin yetersiz kaldığı durumlarda devreye girer. Bu sigorta türü, araç değer kaybı gibi ek zararların karşılanmasında tamamlayıcı teminat sağlar.
İlginizi çekebilir: Tek Taraflı Trafik Kazası Ölüm Ve Yaralanma Tazminatı
Araç Değer Kaybı Hesaplama ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
20.000 TL hasar kaydı olan bir aracın değer kaybı ne kadardır?
20.000 TL civarında hasar kaydı bulunan bir araçta oluşan değer kaybı, ortalama 12.825 TL seviyesindedir. Bu tutar, aracın yaşı, kilometresi ve onarım kalitesi gibi değişkenlere göre artış veya azalış gösterebilir.
20.001 TL ve üzeri hasar kaydı araçta ne kadar değer kaybı oluşturur?
Hasar tutarı 20.001 TL’nin üzerine çıktığında, araçta oluşan ortalama değer kaybı 15.390 TL düzeyine ulaşabilir. Bu hesaplama, resmi katsayılar ve eksper raporları doğrultusunda yaklaşık sonuç vermektedir.
12.001 TL ile 20.000 TL arası hasar kaydı olan araçlarda değer kaybı ne olur?
Bu aralıkta kalan hasar kayıtları için araç değer kaybı ortalaması 12.825 TL olarak hesaplanabilir. Ancak değer kaybı, sadece hasar tutarına değil; aracın segmenti, marka değeri ve onarım geçmişine de bağlıdır.
10.000 TL’lik hasar kaydı değer kaybı oluşturur mu?
10.000 TL civarındaki onarımlar genellikle yüzeysel düzeyde değerlendirilir ancak Tramer kaydına işlenmiş olması nedeniyle sınırlı da olsa değer kaybı yaratır.
Araç değer kaybı tutarı nasıl belirlenir?
Değer kaybı, kazadan önceki rayiç değer ile hasar sonrası piyasa değeri arasındaki fark üzerinden hesaplanır. Bu hesaplama sırasında aracın yaşı, kilometresi, hasar bölgesi ve onarım kalitesi dikkate alınır.
Değer kaybı talebi sigorta tarafından tamamen karşılanır mı?
Zorunlu trafik sigortası, tazminat talebini poliçe teminat limitleri dahilinde öder. Limit dışı kalan zararlar varsa, ihtiyari mali mesuliyet sigortası devreye girer.
Araç değer kaybı hangi kriterlere göre alınabilir?
Araçta oluşan hasarın ciddiyeti, aracın yaşı ve kilometresi, onarılan parçaların türü ve kullanılan yedek parçaların orijinalliği esas alınır.
Araç değer kaybı Tramer’e işlenir mi?
Araç değer kaybı ödemesi Tramer kaydına işlenmez. Tramer kayıtları yalnızca fiziksel hasar bilgilerini içerir.
Araç değer kaybı bilgisi nasıl öğrenilir?
Eksper raporu ve resmi hesaplama formülü ile sigorta şirketinden alınacak yazılı değer kaybı tespit belgesi üzerinden öğrenilebilir. Online hesaplama araçları yalnızca yaklaşık değer sunar.
Sigorta şirketi değer kaybını kaç günde öder?
Başvuru yapıldıktan sonra sigorta şirketinin 15 gün içinde olumlu ya da olumsuz dönüş yapması zorunludur. Ödeme kararı olumluysa, bedel doğrudan mağdurun hesabına aktarılır.
Değer kaybı için maksimum ödeme tutarı var mı?
Ödeme tutarı, sigorta poliçesinin teminat limiti ile sınırlıdır. Zarar bu limiti aşarsa, kalan kısım için İMM sigortasına veya dava yoluna başvurulabilir.
