Manevi Tazminat Davası Nerede ve Kime Karşı Açılır?

Manevi tazminat ; haksız fiil sonucunda zarar gören kişinin kusurlu ve zarara sebep olan kişi ve kişilerden talep edebileceği bir tazminat türüdür. Talepler yaşanan kazanın ardından hukuki süreç tamamlandıktan sonra başlamaktadır. Kusura ilişkin değerlendirme raporu, bedeni hasarın tespiti ve bunun gibi bir çok değerlendirme tamamlandıysa manevi zarar sebebiyle tazminat davası açılabilir.

Manevi Tazminat Nedir?

Manevi tazminat nedir, kişilerin yaşamış oldukları olaylara karşı olarak hayatlarında huzursuzluğa, mutsuzluğa, psikolojik etkenlere yönelik ise tazminat talebi manevi zarar talebi olarak dile getirilir.  Kişiye manevi yönden hukuka aykırı ve suç olarak nitelendirilen davranışlar manevi tazminata sebep olabilmektedir.

Ekonomik amaç gütmeyen manevi tazminat, taraflardan birini zenginleştirip bir tarafı fakirleştirmeyecek oranda olmalıdır.

Manevi Tazminat Şartları Nelerdir?

• Kişiye manevi yönden olan bu saldırı hukuka aykırı olmalıdır.
• Hukuka aykırı olan ve suç olarak nitelendirilen bu saldırı sonucunda manevi zarar bulunması gerekmektedir.
• Saldırı kişisel değerlere olmalıdır.
• Saldırı ve saldırıcı sonucunda karşılaşılan zarar arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
• Saldırıdan sorumlu tutulacak kişinin kusuru bulunması ve ya kusursuz sorumluluğu bulunan durumlardan biri olmalıdır.

Hangi Durumlar Sonucu Manevi Tazminat Talep Edilebilmektedir?

• Doktor hatası
• Boşanma davası
• İş kazası davası
• Trafik kazası davası
• Nişanın bozulması sonucu
• Suç işlenmesi
• Hakaret suçu
• Haksız fiil suçu

Manevi Tazminat Davasında Taraflar Kimlerdir?

Manevi tazminatı, trafik sigortası veya kasko gibi kurumlar karşılamamaktadır. Zarar kusurlu tarafın araç sahibi, sürücüsü ve ya işletenine karşı açılmaktadır.

Manevi Tazminat Emsal Yargıtay Kararları

Hukuk Genel Kurulu 16/09/2015 gün ve 2014/4-85 E.2015/1774 K- 07/07/2010 gün ve 2010/4-377 E. 2010/365 kararı

Hukuka uygun olmayan davranışlarda bulunan kişi mağdurun ismini açık bir şekilde belirtilmemiş üstü kapalı şekilde geçiştirmiş ise, mağdurun şahsına yönelik tereddüt edilmeyecek derece de karineler bulunuyorsa hem isim açıkça söylenmiş hem de hakaret edilmiş sayılmaktadır.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 20.03.1990 tarihli 1989/558 Esas 3063 Karar

Koca ve kayın pederin gelinine küfür ve hakaret etmesi, dövmesi ve ya evden kovması ‘kişilik haklarına saldırı’ niteliği taşıdığı için manevi tazminata hükmolunur.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 29.09.1988 tarihli 46000 Esas 8120 Karar

Konut dokunulmazlığı ihlal edilen kişinin kişilik hakları ihlal edilerek manevi zarar ödenmesi gerekmektedir.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 28.01.1976 tarihli 1975/6787 Esas 932 Karar

Aslında evli olan erkek kendisinin medeni durumu dul ve ya bekar olarak göstermesi ile başka bir kadınla nişanlanıyor ise, nişanlandığı kadın erkekten manevi zarar isteyebilir.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 16.04.2001 tarihli 541 Esas 3863 Karar

Davalı olan kişi, davacı olan kişinin aracını tekmeleyerek korkutmuştur. Davalı kişinin bu hareketinden korkan davalı üzüntü ve korku yaşamıştır. Uygun miktarda manevi zarara ilişkin ödeme verilmesi gerekmektedir.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 12.12.1989 tarihli 6679 Esas 9576 Karar

Davalı iftira suçundan dolayı davacıya manevi tazminat vermek zorundadır.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 12.10.2000 tarihli 5220 Esas 8659 Karar

Telefon konuşmalarının gizlice dinlenmesi ve izin alınmadan yayınlanması ağır kusur oluşturarak kişilik haklarına ve gizli alanına saldırı oluşturduğundan manevi tazminata hükmolunur.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 10.03.1977 tarihli 3455 Esas 2751 Karar

Ölen bir kişinin göz organı mirasçısı olanlardan ve ya yakınlarından onay alınmadan başka birine takılması manevi zarar davasına yol açmaktadır.

Manevi Tazminat Davası

Kişinin, kişilik haklarına ve ya değerlerine manevi yönden saldırı manevi tazminatın alınmasına ve manevi  zarar davasının açılmasına sebep olmaktadır. Manevi zarar davası nedir sorusunun cevabını kısmi olarak verdik. Manevi hasar davası kişinin şahsına yapılmış manevi saldırısından dolayı psikolojik durumu, duygusu, üzüntüsü, elem ve kederi için açılan davalardır.

Yargıtaya göre manevi tazminat davalarına konu olabilecek kişilik hakları şu şekildedir:

• Bireyin yaşama hakkı
• Bireyin sağlık hakkı
• Bireyin vücut bütünlüğü hakkı
• Bireyin ruh bütünlüğü hakkı
• Müdahale edilmesine karşı üzüntü ve kederin sebep olduğu sosyal ve duygusal değerler

Manevi tazminat davaları hangi suçlarda ve ya durumlarda açılmakta olduğunu daha detaylı inceleyelim. Manevi tazminat davalarını açmak için geçerli sebep sayılacak konular ise şu şekildedir:

• Hakaret, şantaj, tehdit vb. sözler
• Evliliğin bitirilmesi sonucu eşlerden birinin manevi zarar isteği
• Bireye fiziksel görüntüsü ile ilgili manevi saldırı
• Haksız suçlanma, iftira
• Meslek sahibi olan kişilerin mesleğine itibar saldırısı
• Doktor müdahalesinin sebep olduğu doktor hataları
• Telif hakları
• İş kazası geçiren işçinin psikolojik durumları için manevi zarar talebi
• Trafik kazasında yaralanma sonucu ve ya trafik kazasının ölümlü gerçekleşmesi sonucu vefat eden kişilerin psikoloji durumlarını için manevi zarar talepleri
• Sözleşmenin ihlali
• Dini inançlara olan manevi saldırı
• Etnik kökene yapılacak manevi saldırı
• Sosyal medya (facebook, ınstagram, twitter vb.) üzerinden yapılacak manevi saldırı, hakaret ve ya küfür vb. sözler
• Aile bireylerine gelen saldırı da aileden birinin ölümünden kaynaklı yakınlarının talep edebileceği manevi tazminat

Tazminat talep eden taraf maddi manevi zarar davası dilekçe örneği doldurarak görevli mahkemeye başvuru yapması gerekmektedir. Dilekçe üzerinde davalı, davacı, manevi saldırının olduğu olayın anlatımı, delilleri, tanıkları yazılması gerekmektedir.

Manevi tazminatın sebep olduğu davalarda görevli mahkeme tarafın yerleşim yerinde bulunan Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Manevi hasar davası dilekçe örneği yazılarak yetkili mahkemeye başvurulmasının ardından manevi zarar davası açılmaktadır. Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılan manevi zarar davaları ise ortalama olarak 1,5-2 yıl arasında sürmektedir.

Açılacak olan manevi zarar davaları ise ticari faaliyet içeriyor ise diğer davalardan farklı olarak Asliye Ticaret Mahkemelerinde görülmektedir. Davacının yerleşim yerinden bulunan Asliye Ticaret Mahkemelerine manevi zarar dilekçesi yazılarak başvuru yapılabilmektedir.

Açılacak olan manevi zarar davalarında sürecin en sağlıklı şekilde yürütülmesi için alanında uzman bir avukat ile çalışmanızda fayda bulunmaktadır. Avukat ile çalışmanız durumunda hukuki yardım sağlanacak süreç en sağlıklı şekilde ilerleyeceği için hak kaybına uğramamış olacaksanız. Hukuk büromuzda bulunan avukatlarımız alanında uzman olup manevi zarara ilişkin bir çok davamız devam etmektedir. Uzman bir ekip ile çalışmak, bilgi almak istiyorsanız ofisimizi ziyaret edin.

 Manevi Tazminat Davasında Para Ödenir Mi?

Mağdur kişi manevi tazminat davalarında kişilik haklarına saldıran veya kişilik gizliliğine ihlalden dolayı karşı taraftan manevi zarar talep ederek dava sonucunda almaktadır.

Manevi zarar davası açacak olan kişi hukuki süreçte avukat ile anlaşarak hukuki destek alabilmektedir. Avukat ile anlaşarak çalışmak isteyen mağdur noter huzurunda avukata vekalet vermektedir. Vekalet verilen avukat vekil olarak dava sürecine dahil olmaktadır. Devam eden dava süresince uzman olan avukat süreci en doğru şekilde yönetecektir. Savunması sizin lehinize olacak, hak kayıplarının önüne geçecektir.

Dava sonucunda tazminatın avukatın hesabına yatması için vekalet verilirken vekalette Ahzu Kabz ya da Ahzu Kabza denilen yetki verilmesi gerekmektedir. Bedeli tahsil etmek anlamına gelen ahzu kabz yetkisi, sadece adli kuruluşlarda gerçekleşecek tahsilat işlemlerini gerçekleştirmektedir. Yani ahzu kabz yetkisi bulunan avukat, müvekkilin banka ve ya başka bir kurumdaki parasını tahsil edemez. Ahzu kabzın iptali ise yine noter huzurunda vekaletin tamamen iptali (azilname) ve ya vekalette sadece bir hususun iptali ile gerçekleşmektedir.

Avukatın dava için kendi ödemesi ise avukat ve müvekkil arasında imzalanacak olan sözleşmeye göre gerçekleşmektedir. Avukat dilerse dava öncesi ödemeyi talep edebilir dilerse dava sonucunda sözleşme de belirlenen oranı tazminattan alabilmektedir. Bu durum avukatın çalışma metoduna göre değişmektedir. Şu da unutulmamalıdır ki Avukatlılık Kanununda yer alan maddeye göre avukat en az %15 oranı talep edebilirken en yüksek %25 oranında talep edebilmektedir. Kanuna göre avukat %25 üzeri talep edemez.

Maddi Manevi Tazminat Ödenmezse Ne Olur?

Yetkili merci tarafından maddi manevi zarar hesaplaması yapılmış ve karar verilmiş ise ödeme aşamasına geçilmektedir. Ödeme tarafı ödemeyi yapmaz, belirlenen yasal süre içerisinde ödeme yapmaktan kaçar ise gidilecek olan yol bellidir; haciz yolu ile tahsilat. Haciz yolu ile tahsilat gerçekleşmesi durumunda borçlu tarafın ödeme tutarı da artmaktadır.

Maddi manevi tazminatın ödenmesi için tanılan zamanaşımı süresi 1 yıldır. 1 yıl içerisinde ödenmeyen tazminat için haciz yoluna başvuru yapılır haciz yoluna gidilmesi durumunda borçlunun borcu artacaktır. Dava masrafları, haciz masrafları ve avukatlık masrafları gibi ek masraflar tazminatın ödenmesinden kaçan borçlu tarafa verilecektir.

Manevi Tazminat Hesaplama Nasıl Hesaplanır?

Tazminat davaları maddi ve manevi zarar olarak ikiye ayrılmaktadır. Manevi zarar kişinin, manevi saldırıya uğraması sonucu psikolojik durumu, üzüntüsü, elem ve kederi için talep edilmektedir. Davalar da manevi tazminatı ödemekle sorumlu olan karşı taraf trafik sigorta şirketleri, iş yeri ve ya kasko gibi kurumlar olmayıp saldırıdan sorumlu olan kişi ve ya kusursuz sorumluluk ilkesi gereğince sorumlu olan kişilerdir.

Manevi tazminat nasıl hesaplanır sorusunu cevaplandırmadan önce bilinmesi gerek bilgiler bulunmaktadır. Manevi zarar hesaplaması yapılırken işlenen suçun önemi büyüktür. Hesaplaması yapılırken maddi unsurlara yer verilmemektedir. Manevi zarar hesaplamasının büyük çoğunluğu manevi açıdan soyut olan bütün durumların üzerinde durulur ve dikkat edilir. Bu tazminat türünde duygu ve üzüntü gibi durumların giderilmesi sağlanmaktadır. Unutulmamalıdır ki manevi tazminatlar maddi zararları giderebilmek amacı ile talep edilememektedir. Maddi ve ticari bir amaç güdülemez. Hasar manevi ise hesaplaması yapılırken dikkat edilmelidir ki; bir tarafı zenginleştirip diğer tarafı fakirleştirme söz konusu olmamalıdır.

Manevi tazminat nasıl hesaplanır konusundaki hususları açıklamaya devam edelim. Manevi zarar hesaplaması yapılırken kullanılan bir metot bulunmamaktadır. Ancak hesaplama yapan yetkili kişinin dikkate aldığı bir takım şeyler bulunmaktadır. Hesaplama yapan yetkili kişin metot kullanmadan yaptığı manevi zarar hesaplamalarında dikkat ettiği hususlar şu şekilde özetlenebilmektedir:

• Saldırıya uğrayan kişinin yaşı
• Manevi saldırı sonucunda vefat durumu var ise mağdurun yakınlarının yaşları
• Her iki tarafında ekonomik durumları
• Olayın gerçekleşme şekli
• Trafik ve ya iş kazalarının sebep olduğu manevi zarar  davalarında kusur dağılımı, kazalardaki haklılık payları
• Saldırıya uğrayan bireyin maaşı
• Saldırıya uğrayan bireyin psikolojik durumu
• Saldırıya uğrayan bireyin saldırıdan dolayı yaralanma geçirmiş ve kalıcı hasarı bulunuyor ise maluliyet oranı

Manevi tazminat hesaplanması için 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 50, 51 ve 52. maddesi miktarı hakkında belirlenmesi ve indirilmesi durumları için şunları söylemektedir:

‘Madde 50: Zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunu ispat yükü altındadır. Uğranılan zararın miktarı tam olarak ispat edilemiyorsa hakim, olayların olağan akışını ve zarar görenin aldığı önlemleri göz önünde tutarak, zararın miktarını hakkaniyete uygun olarak belirler.

Madde 51: Hakim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikler kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler. Tazminatın irat biçiminde ödenmesine hükmedilirse, borçlu güvence göstermekle yükümlüdür.

Madde 52: Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş ve ya zararın doğmasından ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hakim, tazminatı indirebilir ve ya tamamen kaldırabilir. Zarar hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hakim, tazminatı indirebilir.

Yine aynı 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 56. maddesinde şöyle söylemektedir:

’Hakim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar ve ya ölüm halinde, zarar görenin ve ya ölenin yakınlarına da manevi hasar olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verebilir’.

Manevi Tazminat Hesaplama Tablosu

TABLO-1

Evli ve 2 çocuk sahibi bireyin değişik kusur oranlarına göre manevi zarar tutarları tablosu örneği

Hak sahibi olan eşin payı 2/4 olarak belirlenmektedir. Bu durumda ise eş için kusur oranları ve tazminat miktarları örnek olarak;

Hak sahibi olan 2 çocuğun payları ayrı ayrı olarak 1/4 olarak belirlenmektedir. Bu durumda ise kusur oranları ve tazminat miktarları örnek olarak;

TABLO-2

Değişik kusur ve maluliyet oranına göre (beden gücü kaybı) manevi hasar tutarları tablosu örneği maluliyet oranı üzerinden yapılmaktadır.

Kazazedenin maluliyet oranı %25 olması durumunda;

Kazazedenin maluliyet oranı %43 olması durumunda;

TABLO-3

Küçük yaşta iken vefat eden çocuk için anne ve babasının değişik kusur oranlarına göre manevi zarar tutarları tablosu örneğinde hak sahipleri anne ve babadır. payları ise anneye %25 pay; babaya %25 pay olarak verilmiştir. Belirlenen tazminat miktarları anne ve babaya ayrı ayrı verilmek üzere örnek olarak;

Manevi Tazminat Hesaplama 2020

Manevi tazminat hesaplama 2020 de herhangi bir metot kullanılmamaktadır. Elde olan verilerin hakimin hakkaniyetine uygun olarak değerlendirilmesi ile mevcut hale gelmektedir. Bu tazminat türünde zararın doğması beklenmez, beklenmesi gerekmez. Vuku olarak bulunması bile yeterlidir.

Hesaplama metodu bulunmayan bu tazminat türünde yetkili kişinin hesaplamayı yaparken dikkate aldığı başlıklar şu şekildedir:

• Manevi zarara uğrayan kişinin ekonomik durumu
• Manevi zarara uğrayan kişinin sosyal durumu
• Kişi bedeni hasar almış ise maluliyet oranı (sakatlık oranı)
• Kazadaki sorumluluklar, kusur dağılımı
• Olayın nasıl gerçekleştiği, olayın anlatımı
• Olayın gerçekleştiği dönemde paranın ekonomik şartlara göre alış gücü

Manevi Tazminat Hesaplama 2022

Manevi tazminat hesaplama 2022 yılı için dikkat edilen husus birden fazla olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak 2022 yılı için halen manevi hasar hesaplamasında bir metot kullanılmamaktadır. Tazminat belirlenirken davalı ve davacı tarafların sosyal ve ekonomik durumları göz önünde bulundurulur.

Sosyal ve ekonomik durumlarının yanı sıra dikkat edilen diğer hususlarda 2022 yılı için aynen devam etmektedir. Kazadaki kusur oranlarına dikkat edilmektedir. Bunun devamında olayın nasıl ve neden gerçekleştiği de önem arz etmektedir.

Manevi saldırıya uğrayan kişinin olay sonucunda aldığı manevi zarar, psikolojik durumu, ruhsal durumu da önemli olarak hesaplamalarda önemlidir.

Manevi Tazminat Hesaplama 2024

2024  yılında da manevi tazminat hesaplamasının formülü bulunmamaktadır. Manevi tazminat almak isteyen mağdurun; psikolojik durumu ve uğradığı manevi zarar dikkat edilir. Ancak manevi tazminat miktarı bir tarafı zenginleştirip diğer tarafı fakirleştirmemelidir. Bundan mütevellit tarafların ekonomik durumlarına dikkat edilir. 2024 yılında manevi tazminat hesaplaması yapılırken mahkeme tarafından dikkat edilen diğer hususlar; mağdurun yaşı, maaşı, uğradığı manevi zarardır.

Trafik Kazası Manevi Tazminat Nedir?

Trafik kazası manevi tazminat nedir sorusunu açıklamadan önce trafik kazası nedir, trafik kazası sonrasında hangi tazminatlar alınır bilmemizde fayda bulunmaktadır.

Karayolları üzerinde en az iki aracın karıştığı talihsiz olaylara trafik kazası denilmektedir. Trafik kazasının üç farklı sonucu bulunmaktadır. Trafik kazası sonuçları ise şu şekildedir:

1. Ölümlü trafik kazaları
2. Yaralanmalı trafik kazaları
3. Maddi hasarlı trafik kazaları

Türkiye de ulaşımın gelişmesi sonucu olarak araç kullanımı da artmaktadır. Araç kullanımının fazla olması trafik kazalarının da fazla olmasını beraberinde getirmektedir. Gerek yayaların gerek sürücülerin sebep olduğu kazalar ile maddi manevi tazminat davaları açılmaktadır. Maddi ve manevi tazminatlarda zamanaşımı, kaza tarihinden, failin ve zararın öğrenilmesinden itibaren 2 yıl olarak belirlenmiştir.

Trafik kazası manevi tazminat nedir? Trafik kazası sonrasında, kazada yaralanan kişi veya ölümlü trafik kazalarında vefat eden kişinin yakınları yaşadığı duygu, üzüntü gibi duygu durum bozukluğu sebebi ile talep edebilecekleri tazminat türleridir.

Peki, manevi tazminat nasıl hesaplanır, manevi tazminat ne kadar istenebilir? Trafik kazası manevi tazminat hesaplaması yapılırken kullanılan bir metot bulunmamaktadır. Ancak manevi tazminat hesaplaması yapılırken dikkat edilen belirli hususlar vardır. Bu hususlar ise şu şekilde sıralanabilir.

• Vefat eden kişinin ve yakınlarının yaşları
• Vefat eden kişinin maaşı
• Kazada ki kusur oranları
• İki tarafın ekonomik durumları vb.

Trafik Kazası Manevi Tazminat Yargıtay Örnekleri

Yazımıza örnek olarak trafik kazası manevi tazminat Yargıtay karaları ve manevi tazminat örnekleri ile devam etmekte fayda bulunmaktadır.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/3324 Karar

Ölümlü sonuçlanan trafik kazasında çocuğunun vefat etmesi ve %25 kusuru bulunması durumunda anne ve babaya ayrı olarak 7.000 TL verilmesi manevi tazminat iççin az görülmüştür.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2016/575

Yaralanmalı sonuçlanan trafik kazasında davalı taraf olan sürücünün %100 tam kusurlu olduğu kabul edilmiştir. 10.000 TL manevi tazminat verilmesi uygun görülmüştür.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/10507

25 yaşında bir gencin vefat ettiği ölümlü trafik kazasında sürücünün %100 kusurlu olması halinde anne ve babaya ayrı olarak 15.000 TL, bir kardeşe 9.000 TL, diğer bir kardeşe 7.000 TL verilmesi manevi tazminat için az görülmüştür.

 Manevi Tazminat Harç Miktarı Ne Kadar?

Manevi tazminat davalarında standart bir harç miktarı belirli değildir. Harç miktarları davanın konusuna göre farklılık göstermektedir. Nispi harç konu olmaktadır. Yani olayda manevi tazminat miktarı ne kadar yüklü olursa ödemedi gereken harç miktarı da o oranda artmaktadır.

Mağdur açacağı manevi tazminat davası için ilk olarak 50.000 TL üzerinden harç öder ve davayı açar. Eğer ki dava kaybedilirse harçlar ödenmiş olacaktır. Aynı zamanda davanın kaybedilmesi ile karşı tarafın vekili olarak avukat bulunur ise 50.000 TL üzerinden avukatlık ücreti karşılanacaktır.

Manevi Tazminat Zamanaşımı Ne kadar?

Dava manevi tazminat için açılmış ise zamanaşımı dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biridir.

Zamanaşımı süresi konusu şartlara bağlı olarak iki farklı türe ayrılmaktadır:

1. Suç teşkil etmeyen fiil sebebi ile açılacak tazminat davalarında zamanaşımı: Haksız fiil nedeni ile açılacak tazminat davaları için fiil ve fiilin faili öğrenilmesinden itibaren 2 yıllık bir zamanaşımı mevcuttur. Fiilin üzerinden 2 yıl geçmesi durumunda dava açılamaz.
2. Fiilin suç teşkil etmesi sebebi ile açılacak tazminat davalarında zamanaşımı: Bu türde zamanaşımı 8 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak zamanaşımı suçun niteliğine göre farklıdır. Kısaca fiilin suç teşkil etmesi sebebiyle açılacak olan tazminat davalarında asgari zamanaşımı 8 yıldır.
3. İçerisinde ölümün meydana geldiği olaylarda ise zamanaşım süresi 15 yıla çıkmaktadır.  

Manevi Tazminat Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangileridir?

Kişinin kişisel değerlerine, manevi varlığına saldırı sebebi ile manevi tazminat davası açılmaktadır. Manevi zarar davalarında görevli ve yetkili mahkemeleri hangileridir? Bu dava türünde davanın görüldüğü yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülen davalar yoğunlu derecesine göre 1,5-2 yıl sürmektedir.

Manevi tazminat davalarında yetkili olan mahkeme açılacak dava için çeşitlilik gösterebilmektedir. Örneğin manevi saldırının gerçekleştiği yerde bulunan Asliye Hukuk Mahkemesi yetkili olmaktadır. Manevi saldırı sonucunda oluşan zararın sebebi ile zararın meydana geldiği yerde bulunan Asliye Hukuk Mahkemesi sorumlu olmaktadır. Ayrıca mağdurun ve ya zarar veren failin ikamet ettiği yerde bulunan Asliye Hukuk Mahkemeleri de yetkili olmaktadır. Mağdurun birden fazla olması ve ya failin birden fazla olması durumunda herhangi birinin ikamet adresinde sorumlu bulunan mahkemeye başvuru yapılabilmektedir.

 Hakaret Nedeniyle Manevi Tazminat

Hakaret suçu, 5237 sayılı kanununda suç olarak yerini almaktadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun ‘Şerefe Karşı Suçlar’ bölümünde yer alan hakaret suçu 125 ve 131. maddelerinde açıklanmıştır.

İlgili kanunun 125. maddesi şöyle söylemektedir: ‘(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil ve ya olgu isnat eden ve ya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya asli para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2)Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı ve ya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun;

1. a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
2. b) dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirilmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
3. c) kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,

İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

• Hakaret suçu için madde 126 ise şunları söylemektedir: Mağdurun kimliğinin açıkça söylenmeyip üstü kapalı olarak dile getirilmiş olsa bile, söylemde mağdur belirli oluyor ise hem hakaret hem de isim söylenmiş gibi sayılır.
• Madde 127: ispat edilmiş fiilden söz edilerek kişiye hakaret edilmesi halinde cezaya hükmedilir.
• Madde 128:’İsnat ve değerlendirmelerin, gerçek ve somut vaklara dayanması ve uyuşmazlıkla bağlantılı olması gerekir.’
• Madde 129: Hakaret haksız bir fiile tepki olarak edilmiş ve ya hakaret karşılıklı edilmiş ise; üçte birine indirilebilir ve ya cezadan vazgeçilebilir. Ancak hakaret suçu kasten yaralama ile işlenmiş ise ceza verilmez.
• Madde 130: Kişinin ölümünden sonra cesedime ve ya kemiklerine ya da hatırasına hakaret eden kişiye 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilir.
• Madde 131: Mağdur, hakaret suçunu şikâyet etmeden vefat ederse, ölüş olan mağdurun eş ve ya kardeşleri tarafından şikâyet edilebilir.

Hakaret nedeniyle manevi tazminat davaları da oldukça sık açılmaktadır. Hakaret suçu ile mağdur taraf bu davayı açıp tazminatını talep edebilmektedir. Mağdur hakaretin psikolojisini etkilediği ve üzüntü kedere sebep olduğundan dolayı Asliye Hukuk Mahkemelerinde manevi tazminat davasını açabilmektedir.

 Suç İşlenmesi Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası

Maddi ve manevi tazminat davalarında tazminatın ödenmesi amacıyla suçun oluşması için gerekli koşullar sağlanmasa dahi haksız bir fiil niteliği taşımalıdır. Suç işlenmesi nedeniyle maddi ve manevi zarar davaları manevi saldırı gerçekleştiren şahsa karşı açılmaktadır.

Suç işlenmesi nedeniyle maddi ve manevi zarar  davaları Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılan bir dava türüdür. Açılacak olan davalarda davacı suç işlenmiş olan kişinin suçunu ispatlamakla sorumlu ve yükümlüdür. Davanın açılması ile girilecek olan hukuki süreçte hak kaybına uğramamak, süreci en sağlıklı şekilde ilerletip gerekli hukuki yardım ve desteği talep edebilmek için alanında uzman avukat ile görüşülmelidir.

Suç işlenmesi nedeniyle maddi ve manevi hasar davalarını açmak mağdurun kendi kararındadır. Suçu işleyen kişinin yanına bırakmamak hukuki yoldan zararının giderilmesini talep edebilmektedir. Maddi ve manevi tazminat davasını açarak kanunların sağladığı yetki ile karşı taraftan sorumluluğun giderilmesi talep eder.

Zarar gören kişi, suçu işleyen kişiye karşı açacağı davanın kazanılmasının ardından dosya masraflarını, mahkeme harçlarını, avukatlık ücretlerini ve diğer tüm masrafları karşı taraftan talep edebilir.

Suç işlenmesi nedeniyle maddi ve manevi tazminat davaları mahkemelerce 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda görülmektedir. Peki, cezanın arttırılması ve ya eksiltilmesini sağlayan Türk Ceza Kanunu’na göre suçun nitelikli halleri nelerdir? Suçun nitelikli halleri sınıflandırılması karşımıza şu şekilde çıkmaktadır:

• Suçun konusu
• Suçun işlenmesinin asıl sebebi
• Suçun zamanı
• Suçun yeri
• Suçun işleniş şekli
• Failin vasfı
• Mağdurun vasfı
• Fail-mağdur ilişkisi

Mağdur, suçtan sorumlu kişiden maddi ve manevi tazminatı talep edebilmektedir. Mağdur ve ya mağdurun vekili olarak tayin ettiği avukatı yetkili mahkemeye dilekçe ile başvuru yapabilmektedir. Başvurunun ardından açılan davalar; maddi ve manevi hasar için ortalama 1,5-2 yıl sürmektedir. Girilen bu hukuki sürecin en hızlı ve sağlıklı ilerleyip tamamlanması için avukat ile çalışmakta fayda vardır.

Türk Ceza Kanununun ikinci bölümünde yer alan suçun cezai sorumluluğunu ortadan tamamen kaldıran ve ya kısmen azaltan nedenler şöyledir:

• Kanunun hükmü ve ya amirin emri
• Meşru savunma ve zorunluluk hali
• Hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası
• Sınırın aşılması
• Cebir, şiddet, korkutma ve tehdit
• Haksız tahrik
• Hata
• Yaş küçüklüğü
• Akıl hastalığı, sağırlık ve dilsizlik
• Geçici nedenler, alkol ve ya uyuşturucu etkisinde olma

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na göre bazı suçlar ise şu şekildedir:

• Kasten ve taksirle öldürme
• Kasten ve ya taksirle yaralama
• Hırsızlık, yağma
• İşkence
• İnsan kaçakçılığı
• Çocuk düşürme, düşürtme
• Cinsel suçlar (taciz, tecavüz)
• Tehdit, şantaj, cebir
• Hakaret etme
• Haberleşmenin gizliliği ihlali
• Konuşmaların dinlenmesi ve kaydedilmesi
• Özel hayatın gizliliği ihlali kişisel verilerin kaydedilmesi

 Haksız Fiil Nedeniyle Manevi Tazminat

Haksız fiil; bir kimsenin şahsına, kişiliğine ve mal varlığına hukuka aykırı olarak gerçekleştirilen eylemlere denilmektedir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda 49-76. maddeleri arasında anlatılmaktadır. İlgili kanunun 49. maddesi haksız fiil için şunları dile getirmektedir: ‘Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına zarar veren de bu zararı gidermekle yükümlüdür’.

Haksız fiil 4 ana unsura sahip olmaktadır. Sahip olduğu ana unsurlar ise şu şekildedir:

1. Hukuka aykırı fiil
2. Kusur
3. Zarar
4. İlliyet

Haksız fiil nedeniyle manevi tazminat davalarında tazminatın temel amacı mağdur konumda olanın zararını gidermektir. Tazminat miktarı belirlenmesinde Türk Borçlar Kanunu’na göre suçlunun kusur, olayın gerçekleşme şekli, olayın kendi içerisindeki gelişimine göre dikkat edilmektedir.

Bazı durumlarda ise hakimin tazminatta tenkise yani indirime gittiği ya da tazminatı tamamen iptal ettiği görülmektedir. Türk Borçlar Kanunu madde 52 tazminatta indirilme sebepleri için şunları demektedir: ‘Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hakim, tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir. Zarara hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hakim, tazminatı indirebilir’.

Tazminat hesaplamasında indirime gidilmesi için sebep olacak haller:

• Kamu hukukuna dayanan yetki kullanımı
• Özel hukuka dayanan yetki kullanımı
• Haklı savunma
• Mağdurun fiile rızası
• Zorunda ve ya zorda kalma
• Üstün kamu yararı
• Üstün özel yararı
• Hakkın kendi eliyle kullanılması

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na ulaşabilmek için bıraktığımız linki kullanabilirsiniz.

Kaynakça

• https://www.tazminathukuku.com/arastirma-yazilari/can-zararlarinda-manevi-tazminata-olcu-arayisi-celik-ahmet-celik-i-konuya-giris-1-genel-olarak-tazminat-tazminat-haksiz-ve-hukuka-aykiri-bir-eylem-veya-islem-sonucu-ugranilan-zararin-odetilmesidir-zarar-ise-genis-anla.htm
• https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2277808
• http://earsiv.cankaya.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.12416/4667/Ozanemre%20Yayla%2C%20Hatice%20Tolunay.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• https://www.jurix.com.tr/article/20803
• https://www.mondaq.com/turkey/professional-negligence/1139800/manevi-tazminat305n-belirlenmesinde-kusurun-etkisi
• http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2017-131-1674
• https://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/sorumluluk/s_23.pdf