Trafik Kazası Zamanaşımı

Trafik kazası zamanaşımı kazanın ölümlü (15 yıl), yaralanmalı (8 yıl)  veya maddi hasarlı (2 yıl) sonuçlanmasına göre farklılık göstermektedir. Her trafik kazası sonucunun kendine özgü zamanaşımı süresi bulunmaktadır.

Gerçekleşen bir olayın kanun kapsamında ‘trafik kazası’ sayılabilmesi için bazı koşulların sağlanmış olması gerekir;

• Olayın, karayolu üzerinde gerçeklemiş olması temel şartlardan biridir.
• Olay sonucunda kazazedeler ölüm, yaralanma veya kazaya karışan araçlarda maddi hasar oluşmuş olması gerekmektedir.
• Maddi hasar, ölüm veya yaralanma ile olay arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.
• Olay en az bir aracın seyir halinde iken gerçekleşmelidir.

Trafik Kazası Zamanaşımı Süresi

Ölümlü, yaralanmalı ve maddi hasarlı trafik kazalarının gerçekleşmesinin ardından tazminat ve ceza davaları gündeme gelmektedir. Her kaza sonucu talep edilecek tazminatların farklı zamanaşımı süresi bulunmaktadır:

Trafik Kazalarında Zamanaşımı Kaç Yıldır?

Türkiye de her yıl binlerce trafik kazası gerçekleşmektedir. Son istatistiklere bakıldığında en fazla gerçekleşen kaza türü; maddi hasarlı trafik kazalarıdır.

Gerçekleşen trafik kazasının ardından mağdur konumda olan kazazedelerin mağduriyetlerinin giderilmesi için kişi ve kuruluşlardan tazminat ödemeleri alınmaktadır. Tazminat ödemelerinin birçok kısmı ise belirli trafik kazası zamanaşımı süreleri içerisinde sigorta şirketleri tarafından karşılanmaktadır.

• Manevi tazminat,
• Ticari kazanç kaybı,
• Araç mahrumiyet bedeli tazminatları ise kusurlu tarafın araç sürücüsü, ruhsat sahibi ve araç işleteninden talep edilmektedir.

Maddi Hasarlı Trafik Kazası Zamanaşımı

Ölüm veya yaralanmanın görülmediği, sadece kazaya karışan araçların hasar aldığı maddi hasarlı trafik kazası zamanaşımı süresi 2 yıl olarak belirlenmiştir.

Maddi hasarlı trafik kazası zamanaşımı için 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu 109. Maddesi gerekli açıklamayı yapmaktadır. İlgili maddede yer alan ifadeler ‘Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar’.

Trafik sigorta şirketleri maddi hasarlı trafik kazalarında kusur oranlarına göre ödeme yapmaktadır. Maddi hasarlı trafik kazası zamanaşımı 2 sene olması halinde yasal süresi içerisinde ödeme için talep oluşturulmaktadır. Aracı hasar alan taraf karşı tarafın sigorta şirketine teslim edeceği belgeler:

• Faturalar
• Kaza Tespit Tutanağı
• Kazaya ilişkin fotoğraflar
• Eksper raporu

Yaralamalı Trafik Kazalarında Zamanaşımı

Zamanaşımı süresi 8 yıl olan yaralanmalı trafik kazaları; sürücü veya yaya kaynaklı olarak gerçekleşmektedir. Kazanın kaynaklandığı kişi fark etmeksizin yaralanmalı trafik kazası tazminatında aynı zamanaşımı süresi geçerli olmaktadır.

Yaralanmalı trafik kazalarında tazminatın talep edilebilmesi için kazazede de kalıcı hasarın bulunması gerekmektedir. Kalıcı hasarın tespiti 1 yıl olan iyileşme sürecinin tamamlanması ile yapılmaktadır. İyileşme sürecinin tamamlanması ile kazazede sağlık kuruluna giderek uzman hekimler tarafından inceleme ve değerlendirmeye girmektedir.

Yapılan muayene sonucunda kazazedenin maluliyet oranı tespit edilmektedir. Maluliyet oranı ile birlikte kazazedenin; yaşı, maaşı ve haklılık oranı ile trafik kazası tazminat hesaplama yapılmaktadır.

Ölümlü Trafik Kazalarında Zamanaşımı

Vefatın görüldüğü kazalarda vefat eden kişinin yakınlarının ölümlü trafik kazası tazminatı hakkı için 15 yıllık zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Yakınları kusurlu karşı tarafın sigorta şirketinden bu süre zarfında tazminatlarını talep edebilmektedir. 15 yılı geçmesi durumda bu hakları zamanaşımına uğrayarak ödenmeyecektir.

Bunun yanı sıra Cumhuriyet Savcısı 6 aylık süresi bulunan şikayeti gözetmeksizin soruşturmayı açmaktadır.

Kaza sonucu vefat eden kişinin:

• Annesi,
• Babası,
• Eşi,
• Çocukları,
• Vefat edenin desteği gören ve bunu ispat eden kişilerin destekten yoksun kalma tazminatı almaya hakkı bulunmaktadır.

Trafik Kazalarında Tazminat Zamanaşımı

Trafik kazalarında tazminat çeşitleri kazanın sonuçlanma şekline bağlıdır.

Maddi hasarlı trafik kazalarında; kazanın gerçekleşmesi ile 2 yıl içerisinde kusurlu tarafın sigortası ve kişilerinden kusur oranına göre talep edebileceği tazminatlar;

•  Araç değer kaybı tazminatı (sigorta şirketinden talep edilir),
• Araç mahrumiyet bedeli tazminatı (araç sürücüsü, ruhsat sahibi veya araç işleteninden talep edilir),
• Ticari kazanç kaybı tazminatı (sigorta şirketinden talep edilir).

Yaralanmalı trafik kazası geçiren kazazede 8 yıllık zamanaşımı aşmadığı sürece talep edebileceği tazminatlar:

• Manevi tazminat (kusurlu araç sürücüsü, işleteni veya ruhsat sahibi sorumludur),
• Hastane giderleri (sigorta şirketi sorumludur),
• Bakıcı giderleri (sigorta şirketi sorumludur),
• Çalışamadığı gün için geçici iş göremezlik ödeneği (sigorta şirketi sorumludur),
• Sürekli iş göremezlik ödeneği (sigorta şirketi sorumludur),
• Aracı hasar almış ise araç hasarı ödemesi(sigorta şirketi sorumludur).

Ölümlü trafik kazalarında hak sahiplerinin 15 yıllık süre içerisinde talep edebileceği diğer ödenekler:

• Cenaze giderleri (sigorta şirketinden),
• Ölüm hemen gerçekleşmemiş ise hastane masrafları (sigorta şirketinden),
• Manevi tazminat (araç sürücüsü, ruhsat sahibi veya araç işleteninden),
• Araç hasar almış ise masrafları (sigorta şirketinden),
• Destekten yoksun kalma tazminatı (sigorta şirketinden).

Trafik Kazası Manevi Tazminat Zamanaşımı

Manevi tazminatı trafik sigorta şirketleri ödememektedir. Kazaya sebebiyet veren kişiden talep edilen manevi tazminat; psikolojik durum için talep edilmektedir.

Manevi tazminat zamanaşımı süreleri; sigorta şirketlerinden talep edilen diğer tazminat süreleri ile aynıdır. Ölümlü trafik kazası manevi tazminat zamanaşımı süresi 15 yıl; yaralanmalı trafik kazası manevi tazminat zamanaşımı süresi 8 yıldır.

Yönetmeliklerde manevi tazminat hesaplamanın bir formülü ya da metodu bulunmamaktadır. Ancak dikkat edilen hususları vardır. Bir tarafı zenginleştirirken diğer tarafı fakirleştirmeyecek olan manevi tazminat hesaplamalarında;

• İki tarafın sosyal ve ekonomik durumları,
• Kaza kusur oranları,
• Kazazedenin yaşı, kaza ölümlü ise vefat edenin yakınlarının yaşları,
• Bireyin psikolojik durumu,
• Olayın gerçekleşme şekli,
• Yaralanması ve kalıcı hasarı bulunuyor ise maluliyet oranı,
• Maaşına dikkat edilmektedir.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 01.11.2001 tarihli kararı trafik kazası manevi tazminat zamanaşımına ilişkindir:

‘Trafik kazasından kaynaklanan manevi tazminat davasında, eylemin suç oluşturması nedeniyle uzamış ceza zamanaşımı uygulanır.

Dava, trafik kazası nedeniyle uğranılan manevi zararın ödettirilmesi istemine ilişkindir. Yerel mahkemece dava zamanaşımından reddedilmiş, karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.

2918 sayılı Karayolları Trafik Yasasının 109/1. maddesinde motorlu araç kazalarından doğan tazminat istemlerinin iki yıl içinde zamanaşımına uğrayacağı düzenlenmiştir. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise, eylemin suç teşkil etmesi durumunda ceza zamanaşımının uygulanacağı öngörülmüştür.

Borçlar Kanununun 60/2. maddesinde de eylem aynı zamanda suç oluşturuyorsa o suç için öngörülen ceza zamanaşımı süresi uygulanacağı hükmü yer almıştır. Zararlandırıcı eylemin suç oluşturduğu tartışmasızdır. Bu bakımdan dava konusu eylem için Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen ceza zamanaşımı süresinin uygulanması gerekir’.

Manevi tazminat zamanaşımı emsal Yargıtay kararları için tıklayınız.

Trafik Kazalarında Zamanaşımını Kesen Sebepler

Trafik kazalarında zamanaşımını kesen sebepler 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 24. Maddesinde bulunan açıklamalarda yer almaktadır. İlgili kanun maddesinde yer alan ifadeler:

‘Bu Kanuna göre yapılan sorumluluk sigortası sözleşmelerinden doğan her türlü tazminat davası, hak sahibinin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl ve her halde zarara neden olan olay tarihinden itibaren on yıl sonra zamanaşımına uğrar.

Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğmakta ve (…) Türk Ceza Kanununda bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmekte ise tazminat davasında bu ceza zamanaşımı uygulanır.

Sorumlu kişi hakkındaki zamanaşımını kesen sebepler, sigorta şirketi hakkında da uygulanır. Sigorta şirketi hakkında zamanaşımını kesen sebepler sorumlu kişi hakkında da uygulanır. Sorumluluk sigortasında tazminat yükümlülerinin birbirlerine karşı rücu hakları kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar’.

Trafik Kazalarında Zamanaşımı Yargıtay Kararı

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2002/9945 Esas Numaralı, 2003/760 Kararında;

Trafik kazasından kaynaklanan tazminat davalarında, 2918 sayılı yasanın 109/2. maddesinde getirilen uzamış zamanaşımı ile ilgili kuralın araç işletenini de kapsadığı kabul edilmelidir.  2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun zamanaşımına yönelik hükümlerini düzenleyen 109. maddesinde sürücü ile işletenler arasında zamanaşımı yönünden bir ayrım yapılmamıştır.

Araç işleten aynı Yasanın 85. maddesi gereği araç sürücüsünün kusurundan kendi kusuru gibi sorumlu olup, “tazminat yükümlüsü” kavramı içerisinde değerlendirilmelidir.

Şu durumda aynı Yasanın 109/2. maddesinde getirilen uzamış zamanaşımı ile ilgili kuralın işleteni de kapsadığı kabul edilmelidir. Nitekim yerleşik yargı içtihatları da bu yöndedir. O halde yerel mahkemenin işleten hakkında da uzamış (ceza) zamanaşımı süresini gözetmeden, işletene yönelik davayı zamanaşımından reddetmesi usul ve yasaya aykırı görüldüğünden kararın bozulması gerekmiştir.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2000/3653 Esas Numaralı, 2000/3626 Kararında;

Sigorta şirketi için ceza aşımı uygulanmasında bir yanlışlık yoktur. Yerleşik içtihatlara göre, sigortacı için ceza zamanaşımı süresinin uygulanmasının mümkün bulunmamasına göre, davalı sigorta vekilinin HUKM’nun maddesinde yer alan hallerden hiç birini içermeyen karar düzeltme isteği reddir.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2000/10296 Esas Numaralı, 2001/1183 Kararında;

Trafik kazasında yaralanma nedeniyle açılan manevi tazminat davasına, 2918 sayılı KTK.109/2 ve BK.60/2. maddeleri uyarınca uzamış zamanaşımı uygulanır.

Davacı, davalıya ait araç sürücüsünün çarpması sonucu yaralanması nedeniyle tedavi gideri ve BK. 47. maddesi uyarınca manevi tazminat isteminde bulunmuştur. Davalılar süresi içinde zamanaşımı defini ileri sürmüşler, olay tarihinden bu yana iki yıllık süre geçtiğinden davanın trafik kazası zamanaşımı nedeniyle reddini savunmuşlar ve yerel mahkemece savunma doğrultusunda trafik kazası zamanaşımı nedeniyle reddedilmiştir.

2918 sayılı Karayolları Trafik Yasası’nın 109/1. maddesinde motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin taleplerin iki yıl içinde trafik kazası zamanaşımına uğrayacağı düzenlenmiştir.

Ne var ki, yaralanma nedeniyle manevi tazminat ve tedavi giderine ilişkin istekler, 2918 sayılı Yasa’nın 109/2. ve BK.60/2. maddelerindeki uzamış zamanaşımına tabi olup fiil cezayı gerektirdiğinden ve ceza kanunu bu fiil için beş yıllık zamanaşımı süresi öngörmüş olduğundan, ayrıca dava tarihinde ceza zamanaşımı süresi dolmadığından, işin esası incelenerek varılacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, davanın zamanaşımı nedeniyle reddedilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.

Trafik Kazası Şikayet Süresi

Kaza sonrasında davalar; tazminat davası ve ceza davası olarak ikiye ayrılmaktadır. Şikayet, mağdur konumda olan kişilere tanınmış bir haktır. Mağdur dilerse şikayeti dilekçe ile yapabilir. Bir diğer şikayet yolu ise kolluk kuvvetine sözlü olarak yapılabilmektedir. Şikayetin trafik kazası zamanaşımı ise faillin öğrenilmesinin ardından 6 aydır.

Ölümlü trafik kazasında Cumhuriyet Savcısı şikayete bakmaksızın kamu davası açmaktadır. Türk Ceza Kanunu 85. Maddesinde taksirle öldürme suçu açıklanmaktadır. İlgili maddeye göre Asliye Ceza Mahkemelerinde görülen davalarda 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilmektedir.

Yaralanmalı trafik kazaları şikayete tabi olan suçlardandır. Failin öğrenilmesinin ardından şikayet trafik kazası zamanaşımı 6 aydır. Yaralanmalı kazalarda bazı durumlar ise ceza oranlarının arttırmaktadır.

Failin öğrenilmesi ile 6 ay içerisinde şikayetçi olunması durumunda Cumhuriyet Savcısı soruşturma başlatmaktadır. Ancak bu soruşturma tazminat davalarını etkilememektedir. Kazadan sorumlu olan kişinin trafik sigorta şirketinden tazminatını talep hakkı vardır.

İlgili İçerik: Trafik Kazasında Şikayetçi Olmak

Trafik Kazası Ceza Zamanaşımı

Ceza trafik kazası zamanaşımı trafik kazaları için; failin öğrenilmesinden itibaren başlamaktadır. Failin öğrenilmesinin ardından 6 ay süresi vardır. Kaza sonucu yaralanma görülüyor ise ceza şikayete tabidir. Bu trafik kazasında fail öğrenilmiş, üzerinden 6 ay geçmemiş ise ceza davası görülmektedir.

Maluliyet olan kazalarda bazı durumlar halinde ceza oranı yarı kat artmaktadır. Bu durumlar;

• Trafik kazası sonucu kemik kırığının oluşması
• Kazazedenin sağlığının hayati tehlikeye girmesi
• Gebe olan kadının erken doğumuna sebep olma
• En az bir tane olacak şekilde duyu ya da organlarda zayıflama
• Yüzde kalıcı ize sebep olacak yüz yaralanmaları

Ceza oranlarını 1 kat arttıran durumlar ise;

• Kazazedenin çocuk yapma yetisini kaybetmesi
• En az bir tane olacak şekilde duyu ya da organların kaybedilmesi
• Yüzde sürekli değişikliğe sebep olabilecek yüz hasarı
• Kaza sonucu gebe kadının düşük yapması.

Türk Ceza Kanunu Madde 89 Taksir ile Yaralama suçu cezası için şunları söylemektedir: ‘Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır’.

Ölümlü trafik kazalarında Türk Ceza Kanunu Madde 85 de yer almaktadır. Ölümlü kazalar şikayete tabi değildir. Cumhuriyet savcısı ölüm var ise soruşturmayı direkt olarak başlatmaktadır. Kaza sonucu bir kişi vefat ediyorsa görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Kaza sonucu vefat eden kişi sayısı birden fazlaysa görevli mahkeme değişmektedir. Vefat eden kişi sayısı en az 2 kişi ise Ağır Ceza Mahkemesinde ceza davası görülmektedir.

Türk Ceza Kanunu Madde 85 Taksir ile Öldürme Suçu için şunları söylemektedir: ‘Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır’.

Trafik Kazası Ceza Zamanaşımı Yargıtay Kararı Örnekleri İçin tıklayınız.

Bırakacağımız link üzerinden Türk Ceza Kanunu’na ulaşabilirsiniz; https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5237.pdf.

İlgili İçerik: Trafik Kazası Ceza Davası