Trafik kazası zamanaşımı kazanın sonucuna göre farklılık göstermektedir. Kaza sonucu ölüm, yaralanma veya maddi hasar görülmesi zamanaşımı sürelerinde değişkenliğe sebep olmaktadır.
Trafik Kazalarında Zamanaşımı
Karayolları üzerinde iki veya daha fazla aracın yaşadığı talihsiz olaylara trafik kazası denilmektedir. Trafik kazalarında zamanaşımı ceza ve tazminat davalarının hangi sürede açılması gerektiğini belirlemektedir.
Ölümlü trafik kazası zamanaşımı belirlenirken Karayolları Trafik Kanunu Madde 109 da belirtilmesi ile ceza kanunundan daha fazla zamanaşımı süresi uygulanır. Kaza da bir veya birden fazla ölüm var ise trafik kazası zamanaşımı 15 yıldır.
Trafik kazası yaralanmalı sonuçlanmış; bir veya birden daha fazla yaralanma bulunuyor ise 8 yıl zamanaşımı bulunmaktadır. Yaralanan birey kazanın ardından 8 yıl geçmesi durumunda hiçbir hakkını talep edemez.
Kaza sonucunda hem yaralanma hem de ölüm görülmesi ile trafik kazası zamanaşımı 15 yıl olmaktadır.
Trafik kazası sonucunda ölüm ya da yaralanma görülmüyor sadece araçların hasar almasında zamanaşımı süresi de farklılık göstermektedir. Maddi hasarlı trafik kazasında ise zamanaşımı 2 yıldır. Kazanın gerçekleşmesinin üzerinden 2 yıl geçmesi üzerine hak talep edilemez.
Trafik Kazası Zamanaşımı Süresi
Trafik kazası zamanaşımı süreleri kazanın sonuçlanma şekline göre değişmektedir. Kaza ölüm ile sonuçlanması durumunda zamanaşımı süresi 15 yıl olarak görülürken; yaralanmalı trafik kazalarında bu süre 8 yıl olarak görülmektedir. Ancak kaza da hem ölüm hem yaralanma görülüyor ise 15 yıl zamanaşımı bulunmaktadır. Zamanaşımına uğramış trafik kazalarında kazazedelerin veya yakınlarının hakları da bulunmamaktadır.
Araçların hasar aldığı kazalarda zamanaşımı 2 yıl olarak belirlenmiştir. 2 yılı aşması durumunda zamanaşımına uğrayarak ceza veya tazminat davaları açılmamaktadır.
Trafik Kazalarında Zamanaşımı Yargıtay Kararı
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2002/9945 Esas Numaralı, 2003/760 Kararında;
Trafik kazasından kaynaklanan tazminat davalarında, 2918 sayılı yasanın 109/2. maddesinde getirilen uzamış zamanaşımı ile ilgili kuralın araç işletenini de kapsadığı kabul edilmelidir. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun zamanaşımına yönelik hükümlerini düzenleyen 109. maddesinde sürücü ile işletenler arasında zamanaşımı yönünden bir ayrım yapılmamıştır. Araç işleten aynı Yasanın 85. maddesi gereği araç sürücüsünün kusurundan kendi kusuru gibi sorumlu olup, “tazminat yükümlüsü” kavramı içerisinde değerlendirilmelidir. Şu durumda aynı Yasanın 109/2. maddesinde getirilen uzamış zamanaşımı ile ilgili kuralın işleteni de kapsadığı kabul edilmelidir. Nitekim yerleşik yargı içtihatları da bu yöndedir. O halde yerel mahkemenin işleten hakkında da uzamış (ceza) zamanaşımı süresini gözetmeden, işletene yönelik davayı zamanaşımından reddetmesi usul ve yasaya aykırı görüldüğünden kararın bozulması gerekmiştir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2000/3653 Esas Numaralı, 2000/3626 Kararında;
Sigorta şirketi için ceza aşımı uygulanmasında bir yanlışlık yoktur. Yerleşik içtihatlara göre, sigortacı için ceza zamanaşımı süresinin uygulanmasının mümkün bulunmamasına göre, davalı sigorta vekilinin HUKM’nun maddesinde yer alan hallerden hiç birini içermeyen karar düzeltme isteği reddir.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2000/10296 Esas Numaralı, 2001/1183 Kararında;
Trafik kazasında yaralanma nedeniyle açılan manevi tazminat davasına, 2918 sayılı KTK.109/2 ve BK.60/2. maddeleri uyarınca uzamış zamanaşımı uygulanır.
Davacı, davalıya ait araç sürücüsünün çarpması sonucu yaralanması nedeniyle tedavi gideri ve BK. 47. maddesi uyarınca manevi tazminat isteminde bulunmuştur. Davalılar süresi içinde zamanaşımı defini ileri sürmüşler, olay tarihinden bu yana iki yıllık süre geçtiğinden davanın trafik kazası zamanaşımı nedeniyle reddini savunmuşlar ve yerel mahkemece savunma doğrultusunda trafik kazası zamanaşımı nedeniyle reddedilmiştir.
2918 sayılı Karayolları Trafik Yasası’nın 109/1. maddesinde motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin taleplerin iki yıl içinde trafik kazası zamanaşımına uğrayacağı düzenlenmiştir. Ne var ki, yaralanma nedeniyle manevi tazminat ve tedavi giderine ilişkin istekler, 2918 sayılı Yasa’nın 109/2. ve BK.60/2. maddelerindeki uzamış zamanaşımına tabi olup fiil cezayı gerektirdiğinden ve ceza kanunu bu fiil için beş yıllık zamanaşımı süresi öngörmüş olduğundan, ayrıca dava tarihinde ceza zamanaşımı süresi dolmadığından, işin esası incelenerek varılacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, davanın zamanaşımı nedeniyle reddedilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
Trafik Kazalarında Zamanaşımı Kaç Yıldır?
Trafik kazası zamanaşımı kazanın nasıl sonuçlandığına göre değişkenlik gösterir. Trafik kazası sonuçları ise:
- Ölümlü,
- Yaralanmalı,
- Maddi hasarlı olarak görülmektedir.
Kaza da vefat eden kişinin annesi, babası, çocukları ve eşi 15 yıl trafik kazası zamanaşımı içerisinde bulunmaktadır. Yaralanmalı trafik kazalarında ise kazazede 8 yıl süre içerisinde haklarını talep edebilmektedir. Hem yaralanma hem de ölüm görülen trafik kazası zamanaşımı 15 yıl olarak görülmektedir.
Ölümlü Trafik Kazalarında Zamanaşımı
Vefatın görüldüğü trafik kazalarında vefat eden kişinin yakınlarının tazminat hakkı bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Cumhuriyet Savcısı 6 aylık süresi bulunan şikayeti gözetmeksizin soruşturmayı açmaktadır.
Kaza sonucu vefat eden kişinin:
- Annesi,
- Babası,
- Eşi,
- Çocukları destekten yoksun kalma tazminatı almaya hakkı bulunmaktadır.
Vefat eden kişinin yakınlarına tanınan bu hakkın ise bir trafik kazası zamanaşımı bulunmaktadır. Yasal süre ise 15 yıldır. Yakınları kusurlu karşı tarafın sigorta şirketinden bu süre zarfında tazminatlarını talep edebilmektedir. 15 yılı geçmesi durumda bu hakları zamanaşımına uğrayarak ödenmeyecektir.
Ölümlü trafik kazalarında hak sahiplerinin talep edebileceği diğer ödenekler:
- Cenaze giderleri,
- Ölüm hemen gerçekleşmemiş ise hastane masrafları,
- Maddi tazminat,
- Manevi tazminat,
- Araç hasar almış ise masrafları,
- Destekten yoksun kalma tazminatı.
İlgili İçerik: Ölümlü Trafik Kazası Tazminatı
Yaralamalı Trafik Kazalarında Zamanaşımı
Sürücü veya yayanın hatasından kaynaklı olan trafik kazalarında yaralanan kazazedenin tazminat talep etmeye hakkı bulunmaktadır. Ancak bu tazminatın ise zamanaşımı bulunmaktadır. Trafik kazası zamanaşımının yasal süresi ise 8 yıldır. 8 yılı aşması durumunda yaralanan kazazede tazminatını talep edememektedir.
Trafik kazasında yaralanan kişinin kalıcı hasarı bulunması gerekmektedir. Kalıcı hasarının tespiti için ise yönetmelikte belirlenen ortalama 1 senelik iyileşme süreci bulunmaktadır. İyileşme sürecinin tamamlanması ile kazazede sağlık kuruluna girmektedir. Girilen sağlık kurulunda alanında uzman hekimler kazazedenin yaralanmasına bakmaktadır. Yaralanmanın hayati fonksiyonuna göre değerlendirilmesi yapılmaktadır. Yapılan değerlendirmeler sonucu maluliyet oranı belirlenir. Belirlenen oran üzerinden tazminat hesaplamaları yapılmaktadır. Maluliyet oranı ile birlikte kazazedenin; yaşı, maaşı ve haklılık oranı ile hesaplama yapılmaktadır.
Yaralanmalı trafik kazası geçiren kazazede 8 yıllık zamanaşımı aşmadığı sürece talep edebileceği tazminatlar:
- Maddi tazminat,
- Manevi tazminat,
- Hastane giderleri,
- Bakıcı giderleri,
- Çalışamadığı gün için geçici iş göremezlik ödeneği,
- Aracı hasar almış ise araç hasarı ödemesi.
Trafik kazası sonrasında karşı taraftan şikayetçi olmak isteyenler için ise ayrı zamanaşımı bulunmaktadır. Yaralanmalı trafik kazaları şikayete tabidir. Şikayet için yasal süre ise failin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır.
İlgili İçerik: Yaralanmalı Trafik Kazası Tazminatı
Maddi Hasarlı Trafik Kazası Zamanaşımı
Ölüm veya yaralanmanın görülmediği, sadece araçların hasar aldığı kazalara maddi hasarlı trafik kazası denilmektedir. Tarafların anlaşma sağlaması durumunda kendi aralarında Kaza Tespit Tutanağı doldurabilirler. Anlaşma sağlanamadığı durumlarda ise kolluk kuvveti çağırılmaktadır. Ancak taraflardan biri ehliyetsiz veya alkollü ise yine kolluk kuvveti çağırılmalıdır.
Kaza tarafları anlaşmazlık halinde şikayet edebilirler. Yetkili kolluk kuvvetleri (polis veya jandarma) tutanakları doldururken ve ifadeleri alırken şikayet dile getirilmelidir. Şikayette bulunmak isteyen taraflar bu durumu belirtmelidir.
Maddi hasarlı trafik kazaları zamanaşımı için 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu 109. Maddesi açıklamayı yapmaktadır. İlgili maddede yapılan açıklama: ‘Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar’.
Trafik sigorta şirketleri maddi hasarlı trafik kazalarında kusur oranlarına göre ödeme yapmaktadır. Maddi hasarlı trafik kazası zamanaşımı 2 sene olması halinde yasal süresi içerisinde ödeme için talep oluşturulmaktadır. Aracı hasar alan taraf karşı tarafın sigorta şirketine teslim edeceği belgeler:
- Faturalar
- Kaza Tespit Tutanağı
- Kazaya ilişkin fotoğraflar
- Eksper raporu
İlgili İçerik: Maddi Hasarlı Trafik Kazası
Trafik Kazalarında Tazminat Zamanaşımı
Mağdurlar trafik kazası sonrasında kusurlu taraftan tazminatlarına ilişkin talepte bulunabilmektedirler. Bu hak mağdur kazazedelere tanınmış yasal bir haktır. Kaza sonucu ölüm, yaralanma veya sadece maddi hasra görülmektedir. Talep edilebilecek tazminat ise kaza sonucuna göre değişmektedir. Talep edilecek tazminatların zamanaşımı ise yine kaza sonucunda göre farklılık göstermektedir.
Trafik kazası sonucunda ölüm veya yaralanma görülmüyor sadece araçlar hasar alıyor ise zamanaşımı 2 yıl olarak belirlenmiştir. Maddi hasarlı trafik kazalarında trafik sigorta şirketleri kusur oranına göre ödeme yapmaktadır. Aracı hasar alan kişi yasal süre 2 yıl içerisinde ödemeleri talep edebilir.
Aracının hasarı için alınacak ödeme haricinde Araç Mahrumiyet Bedeli ve Araç Değer Kaybı Tazminatları da tarafların talep edebileceği ödemeler arasındadır. Geçmişe dönük trafik kazalarında 2 yılı geçmemesi halinde ödemelerini isteyebilirler.
Ölümlü trafik kazalarında vefat edenin acılı ailesinin tazminat talebi için 15 yıl süreleri bulunmaktadır. Bu süreç aşılmadığı halde vefat edenin annesi, babası, eşi ve çocukları bir takım tazminatları talep edebilir. Bu tazminatlar arasında Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Manevi Tazminat, Cenaze Giderleri, Varsa Hastane Giderleri bulunmaktadır.
Yaralanmalı trafik kazası tazminatlarında zamanaşımı 8 yıl olarak belirlenmiştir. Yasal süre olan bu 8 yıl içerisinde kazazedenin talep edebileceği ödemeler arasında; Maddi Tazminat, Manevi Tazminat, İş göremezlik Ödeneği, Bakıcı Giderleri, Hastane Masrafları gösterilebilmektedir.
Yaralanmalı trafik kazalarında önemli bir ayrıntı da maluliyet oranıdır. Tazminat hesaplamalarında büyük önem arz eden maluliyet oranı için 1 senelik iyileşme sürecinin tamamlanması gerekmektedir. İyileşme sürecinin tamamlanması ile kazazede sağlık kurulunda uzman hekimlerin incelemesine girer. Yaralanmanın hayati fonksiyonlarına etkisine göre bir değerlendirme yapılmaktadır.
Trafik Kazası Manevi Tazminat Zamanaşımı
Kazazedelerin veya vefat edenlerin yakınlarının maddi önden olduğu gibi manevi yönden de yıprandıkları görülmektedir. Manevi tazminat kişilerin sosyal ve ekonomik yönden zorlanmamaları için verilmektedir. Kazaya sebep olan sürücüden, araç sahibinden veya araç işleteninden talep edilmektedir.
Yönetmeliklerde manevi tazminat hesaplamanın bir formülü ya da metodu bulunmamaktadır. Ancak dikkat edilen hususları vardır. Bir tarafı zenginleştirirken diğer tarafı fakirleştirmeyecek olan manevi tazminat hesaplamalarında;
- İki tarafın sosyal ve ekonomik durumları,
- Kaza kusur oranları,
- Kazazedenin yaşı, kaza ölümlü ise vefat edenin yakınlarının yaşları,
- Bireyin psikolojik durumu,
- Olayın gerçekleşme şekli,
- Yaralanması ve kalıcı hasarı bulunuyor ise maluliyet oranı,
- Maaşına dikkat edilmektedir.
Manevi tazminatı trafik sigorta şirketleri ödememektedir. Kazaya sebebiyet veren kişiden talep edilen manevi tazminat; psikolojik durum için talep edilmektedir.
Ölüm ile sonuçlanan trafik kazalarında manevi tazminat talebinde bulunacak yakınların zamanaşımı süresi 15 yıldır. Kazanın ardından 15 yıl geçmesi ile manevi tazminat talep edilememektedir. Yaralanmalı trafik kazalarında ise zamanaşımı süresi daha kısadır. 8 yıl olarak belirlenen bu süreçte yaralanan kazazedenin manevi tazminat hakkı bulunmaktadır.
Hem ölüm hem de bedeni hasar görülmesi durumunda uygulanacak trafik kazası zamanaşımı süresi ise 15 yıl olarak belirlenmiştir.
Manevi tazminat zamanaşımı emsal Yargıtay kararları için tıklayınız.
Trafik Kazalarında Zamanaşımını Kesen Sebepler
Zamanaşımı, trafik kazalarında sürücü, yolcu, yaya işleten veya sigortacı ayrımı yapmamaktadır. Tüm sorumlular hakkında uygulanır. Araç sahibi, işleteni vb. konumda olanlar kendi kusurları gibi sorumludurlar.
Zamanaşımı ölümlü kazalarda 15 yılı doldurulmaması gerektiğini vurgulamaktadır. Ancak yaralanmalı trafik kazası zamanaşımı 8 yıl, maddi hasarlı trafik kazalarında ise bu süre 2 yıldır.
Kazaya sebep olan taraftan şikayetçi olmak isteyenler için ise şikayet süresi 6 ay olarak karşımıza çıkmaktadır.
Trafik Kazası Şikayet Süresi
Kaza sonrasında davalar; tazminat davası ve ceza davası olarak ikiye ayrılmaktadır. Şikayet, mağdur konumda olan kişilere tanınmış bir haktır. Mağdur dilerse şikayeti dilekçe ile yapabilir. Bir diğer şikayet yolu ise kolluk kuvvetine sözlü olarak yapılabilmektedir. Şikayetin trafik kazası zamanaşımı ise faillin öğrenilmesinin ardından 6 aydır.
Ölümlü trafik kazasında Cumhuriyet Savcısı şikayete bakmaksızın kamu davası açmaktadır. Türk Ceza Kanunu 85. Maddesinde taksirle öldürme suçu açıklanmaktadır. İlgili maddeye göre Asliye Ceza Mahkemelerinde görülen davalarda 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilmektedir.
Yaralanmalı trafik kazaları şikayete tabi olan suçlardandır. Failin öğrenilmesinin ardından şikayet trafik kazası zamanaşımı 6 aydır. Yaralanmalı kazalarda bazı durumlar ise ceza oranlarının arttırmaktadır.
Failin öğrenilmesi ile 6 ay içerisinde şikayetçi olunması durumunda Cumhuriyet Savcısı soruşturma başlatmaktadır. Ancak bu soruşturma tazminat davalarını etkilememektedir. Kazadan sorumlu olan kişinin trafik sigorta şirketinden tazminatını talep hakkı vardır.
İlgili İçerik: Trafik Kazasında Şikayetçi Olmak
Trafik Kazası Ceza Zamanaşımı
Ceza trafik kazası zamanaşımı trafik kazaları için; failin öğrenilmesinden itibaren başlamaktadır. Failin öğrenilmesinin ardından 6 ay süresi vardır. Kaza sonucu yaralanma görülüyor ise ceza şikayete tabidir. Bu trafik kazasında fail öğrenilmiş, üzerinden 6 ay geçmemiş ise ceza davası görülmektedir.
Maluliyet olan kazalarda bazı durumlar halinde ceza oranı yarı kat artmaktadır. Bu durumlar;
- Trafik kazası sonucu kemik kırığının oluşması
- Kazazedenin sağlığının hayati tehlikeye girmesi
- Gebe olan kadının erken doğumuna sebep olma
- En az bir tane olacak şekilde duyu ya da organlarda zayıflama
- Yüzde kalıcı ize sebep olacak yüz yaralanmaları
Ceza oranlarını 1 kat arttıran durumlar ise;
- Kazazedenin çocuk yapma yetisini kaybetmesi
- En az bir tane olacak şekilde duyu ya da organların kaybedilmesi
- Yüzde sürekli değişikliğe sebep olabilecek yüz hasarı
- Kaza sonucu gebe kadının düşük yapması.
Türk Ceza Kanunu Madde 89 Taksir ile Yaralama suçu cezası için şunları söylemektedir: ‘Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır’.
Ölümlü trafik kazalarında Türk Ceza Kanunu Madde 85 de yer almaktadır. Ölümlü kazalar şikayete tabi değildir. Cumhuriyet savcısı ölüm var ise soruşturmayı direkt olarak başlatmaktadır. Kaza sonucu bir kişi vefat ediyorsa görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Kaza sonucu vefat eden kişi sayısı birden fazlaysa görevli mahkeme değişmektedir. Vefat eden kişi sayısı en az 2 kişi ise Ağır Ceza Mahkemesinde ceza davası görülmektedir.
Türk Ceza Kanunu Madde 85 Taksir ile Öldürme Suçu için şunları söylemektedir: ‘Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır’.
Trafik Kazası Ceza Zamanaşımı Yargıtay Kararı Örnekleri İçin tıklayınız.
Bırakacağımız link üzerinden Türk Ceza Kanunu’na ulaşabilirsiniz; https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5237.pdf.
İlgili İçerik: Trafik Kazası Ceza Davası
