Trafik Kazası Sonrası Psikolojik Tazminat

Trafik kazası sonrası psikolojik tazminat, kazazedenin kazadan dolayı ruhsal bütünlüğünün bozulması veya sarsılması nedeniyle verilen tazminattır. Psikolojik tazminat, trafik sigorta şirketleri tarafından poliçe limitleri içerisinde kazazedeye ödenmektedir.

Trafik Kazası Sonrası Psikolojik Tazminat Nedir ve Nasıl Alınır?

Trafik kazası sonrası psikolojik tazminat için kazazedenin; kazadan dolayı yaşadığı psikolojik bozulmayı ispatlaması gerekir. Kazazede yaşadığı maluliyeti ispatlamayabilmesi için yönetmelikte bulunan iyileşme sürecini tamamlayarak adli tıp uzmanı veya alanında uzman hekimlerin değerlendirilmesine tabi tutulmaktadır. Uzmanların inceleme ve değerlendirmesi sonucu maluliyet raporu verilmektedir.

Psikolojik tazminat için iyileşme süresi boyunca kazazedenin psikolojik destek almaktadır. Süreç sonunda uzman hekim veya adli tıp hekimi kazazedenin psikolojik durumunun hayati fonksiyonlarına göre bir oran vermektedir. 

Maluliyet oranı denen bu oranın tespiti ile birlikte kusurlu tarafın sigorta şirketine başvuru yapılır. Trafik kazası psikolojik tazminatı hesaplamalarında sigorta şirketi; trafik kazası adli tıp raporu, kazazedenin yaşı, maaşı ve kusur oranı dikkate alınır. 

Kazazedenin trafik kazası psikolojik tazminat için maluliyet raporu alabileceği kurumlar;

• Devlet Hastaneleri,
• Adli Tıp Kurumları,
• Üniversite Hastaneleri.

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 16.09.2008 Tarihli, 2007/11865 Esas Numaralı, 2008/10360 Kararı

‘Davacı, bu olay sırasında yaralanmamıştır. Ancak; kaza sonucunda aracının içinde bulunan ailesi yaralanmıştır. Davacı, trafik kazası sırasında yaşadığı korku ve kaza sonrasında ailesinin yaralanması nedeniyle ağır bir şok geçirmiştir. Kazanın oluş şekli ve şiddeti göz önüne alındığında; davacının psikolojik olarak şok yaşadığı, kişilik değerleri içinde yer alması gereken ruh bütünlüğünün bozulduğu ve bunun sonucunda da kişilik haklarına saldırı olduğunun ve zarar gördüğünün kabul edilmesi gerekir’.

Trafik Kazası Psikolojik Tazminat Davası

Trafik kazası sonrasında psikolojik tazminat davası kural olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde görülmektedir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu 2. maddesinde konuya ilişkin açıklamalar yer almaktadır:

‘Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir’.

Ancak trafik kazası psikolojik tazminat sigorta şirketlerine karşı açılacak ise Asliye Ticaret Mahkemeleri’nde görülmektedir. Bu kural ise Türk Ticaret Kanunu 5. maddesinde yer almaktadır:

‘Aksine hüküm bulunmadıkça, dava olunan şeyin değerine veya tutarına bakılmaksızın asliye ticaret mahkemesi tüm ticari davalar ile ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işlerine bakmakla görevlidir’.

Görevli ve yetkili mahkemeye başvuru dilekçe yazılarak yazılı şekilde yapılmaktadır. Görülen trafik kazası sonrası psikolojik tazminat davaları ortalama olarak 1,5-2 yıl sürmektedir.

Trafik kazası tazminat davası süresinde kazazedenin uzman trafik kazası avukatından gerekli hukuki desteği alması önemlidir. Avukatın alanında uzman olması sürecin hızını ve tazminatın miktarını belirlemesi gibi faktörleri etkilemektedir.

Kaza sonrasında olaya maruz kalan kişilerin yaşadığı travmalar psikoloji bilimi tarafından irdelenmektedir. Zarar gören kişilerin bedeni hasar durumunda ve ölüm halinde zararlar sigorta teminat limitleri ile, şirketler ve güvence hesabı tarafından garanti edilmektedir. Kaza sonrasında çoğunlukla stres bozukluğu tanısı ile raporlar alınmaktadır.

Trafik Kazası Sonrası Psikolojik Sorunlar

Amerikan Ulusal Trafik Güvenliği Kurumu trafik kazası sonrasında kazazedelerin psikolojik sorunları üzerinde bir araştırma yaptığı görülmektedir. Araştırma sonucuna göre yaralanan kazazedelerin en az üçte biri olaydan bir yıl sonra dahi psikolojik sorun yaşadığı belirtilmektedir.

Trafik kazası sonrası kazazedelerin yaşadığı psikolojik sorunlara örnek olarak verilenler;

• Kazazedelerin en fazla yaşadığı sorun stres bozukluğudur. Kaza sonrası stres bozukluğu sıklığı %10 ile %46 arasında değişmektedir.
• Trafik kazası sonrasında kişinin arabaya binememesi, araba kullanamaması gibi ortaya çıkan fobiler görülmektedir.
• Kazazedenin kaza anını sık sık hatırlatan rüya ve kabus görmesine bağlı olarak uyuyamama, uykuda sıçrama yaşamaktadır.
• Kazazedenin kazayı hatırlatan kişilerden veya yerlerden uzaklaştığı da görülmektedir.
• Kazazede ‘Neden ben hayatta kaldım. O kadar insan öldü neden ben ölmedim?’ gibi düşüncelere kapılarak iç huzursuzluk yaşamaktadır.

Trafik Kazası Psikolojik Manevi Tazminat

Geçirilen bir kaza sonrası bireyin hiç yaralanması olmasa dahi talep edebileceği tazminat türü bulunmaktadır. Bu tazminat türüne manevi tazminat denilmektedir. Kazanın sonucunda, kaza sebebiyle yaşadığı üzüntü, duygu ve psikolojik durum sebebiyle bu tazminatı talep edebilmektedir.

Gerçekleşen kaza ölümlü bir kaza ise vefat eden kişinin anne-babası, eşi, çocukları ve nişanlısı manevi tazminatını talep edebilmektedir. Yaşadıkları durum, üzüntü, keder ve acı için kanunlarla belirlenmiş manevi tazminat davasını açabilmektedirler.

Medeni kanunun 4. maddesine göre hâkim, hakkaniyeti göz önünde bulundurarak uygun miktarda tazminat belirlemelidir. Tarafları zenginleştirmemeli ya da fakirleştirmemelidir. Bu tazminatın amacı maddi olanı hasarı karşılamak değildir. Manevi tazminat hesaplanırken herhangi bir metot kullanılmamaktadır. Manevi tazminat hesaplanırken dikkat edilen hususlar vardır. Bunlar; yaralanan ve ya vefat eden kişinin yaşı, kaza ölümlü ise yakınlarının yaşları, ekonomik durumlar, kazadaki kusur oranları.

Trafik Kazası Sonrası Psikolojik Tazminat Yargıtay Kararı

Yargıtay kararları birçok konuda ışık tutmakta ve diğer mağdurlara fikir vermektedir. Trafik kazası sonrası psikolojik tazminatlara ilişkin olarak da birçok emsal karar bulunmaktadır. Örneğin;

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 25.03.2014 tarihli ve 2013/3388 Esas Numaralı ve2014/4304 kararında;

‘Dava trafik kazası sonucu yaralanmadan kaynaklanan maddi tazminat istemine ilişkindir. Davacı vekili davacının yaralanması nedeniyle sürekli iş göremezliği bulunduğunu, çalıştığı kurumda posta dağıtıcısı iken hizmetli kadrosuna geçtiğini, daha az maaş aldığını belirtmiştir.

Mahkemece davacının maluliyetinin belirlenmesi için Adli Tıp Kurumu’ndan rapor alınmış davacının fonksiyonel ve psikopatolojik araz bırakmadan iyileştiği belirtilmiş, davacı vekili davacıya ait daha önce alınan raporların değerlendirilmediğini, davacının psikolojik rahatsızlıkları olduğunu savunmuş, mahkemece davacının sürekli iş göremezlik durumunun bulunmadığı gerekçesi ile maddi tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.

Dosyada mevcut Osmangazi Üniversitesi’nden alınan sağlık kurulu raporları, PTT Genel Müdürlüğü yazılarına göre davacının kaza nedeniyle psikolojik rahatsızlıkları, bulunduğu bu nedenle iş değişikliği yapıldığı belirtilmiştir. Mahkemece davacının itirazları da dikkate alınarak davacının kaza nedeniyle sürekli iş göremezliği bulunup bulunmadığının belirlenmesi için Adli Tıp Kurumu genişletilmiş uzmanlar kurulundan davacıya ait diğer raporlar da değerlendirilerek ayrıntılı, gerekçeli ve denetime açık rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde eksik inceleme ile karar verilmiş olması doğru görülmemiştir’.

Trafik kazası sonrası psikolojik tazminat Yargıtay kararı okumak için tıklayınız.

Ruhsal Bütünlüğün İhlali

Ruhsal bütünlüğün bozulması ihlali; ‘kişi dokunulmazlığı, bedensel ve ruhsal bütünlüğünün korunması hakkı’ başlığı altında incelenmektedir. Bu hak ise Anayasa’nın 2. Bölümünde yer alan 17. Maddesinde bulunmaktadır. İlgili anayasa maddesinde yer alan ifadeler:

‘Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı

Madde 17 – Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.

Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.

Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz.

Meşru müdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması  veya olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır’.

Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 05.11.1998 Tarihli, 1998/7006  Esas Numaralı, 1998/7419 Kararı

‘Davacının ruh bütünlüğünün ihlali sinir bozukluğunun da cismani zarar kavramına dahil olduğu söz götürmez. Hal böyle olunca manevi tazminatın koşullarının gerçekleştiğinin kabulü gerekir’.

İş Kazası Psikolojik Tazminat

İşyerinin herhangi bir işini gerçekleştirirken talihsiz olay sonucu yaralanan veya vefat eden işçi iş kazası geçirmiş olarak kabul edilmektedir. İş kazasında yaralanan işçinin bedeni kadar psikolojisi de hasar almaktadır.

İşçinin iş kazasından dolayı sarsılan psikolojisi içinde işverenine iş kazası tazminat davası açma hakkı bulunmaktadır. İş Mahkemeleri’nde görülen bu davalar da en önemli husus meslekte kazanma gücü kayıp oranıdır. Meslekte kazanma gücü kayıp oranı ise Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sağlık kuruluşlarına sevki ile gerçekleşmektedir.

İş kazasının gerçekleşmesinin ardında işçi sağlık kuruluşundan aldığı raporu işverene teslim etmelidir. Teslim edilen rapor işveren tarafından sorumlu olan Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gerekmektedir. Kurumun raporun ardından kazanın iş kazası olarak kabul edilmesinin ardından işçiye geçici iş göremezlik ödeneği vermektedir. 

İş kazası psikolojik tazminata ilişkin olarak Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 08.12.1997 Tarihli, 1997/8067 Esas Numaralı, 1997/8106 Kararı bulunmaktadır.

‘Cismani zarar kavramına ruhsal bütünlüğün ihlali de dahil olduğundan, iş kazası sonucu felç olarak ömür boyu başkasının bakımına muhtaç yatalak hale gelen kişinin eşi için; uygun illiyet bağı koşulları da gerçekleşmiş bulunmakla, doğrudan manevi zarara uğradığının kabulü gerekir’.

Trafik Kazası Sonrası Travmalar

• İnsan psikolojisi üzerinde trafik kazalarının oldukça fazla olumsuz etkisi bulunmaktadır. Kazaya karışan kişilerin; yaralanan ve ya vefat eden kişinin yakınlarının psikolojik olarak etkilendikleri görülmektedir.
• Trafik kazalarında kazazedeler sadece bedeni hasar almamaktadır. Kazazedenin bilinç altına trafik kazası nedeniyle korku, endişe vb. duygularda yerleşmektedir.
• Kazazedelerde en yaygın olarak anksiyete bozukluğu ve stres bozukluğu görülmektedir. Mağdurun bu tür hastalıklardan kurtulması için psikolojik destek alması gerekir.