Yaya Kazaları | Yayaya Çarpma Cezası | Tazminat | Kusur

Yaya Kazaları (yayaya çarpma) trafik kazaları oranlamasında önemli bir yüzdeye sahiptir. Meydana gelen 10 kazadan 8 tanesi şehir merkezlerinde gerçekleşmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre meydana gelen kazaların neredeyse 4’te biri yaya kaynaklıdır. Yayaların, Karayolları Trafik Kanunu’nun 68. maddesinde belirtilen kurallara uyması zorunluluktur. KTK 68. maddede; yaya yolları, trafik ışıkları, geçitler ve geçit olmayan taşıt yollarına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.

Bu yazımızda yaya kazalarından kaynaklanan hukuki ve cezai sorumlulukları ele alacağız. Sürücü kusuru olmadan yayaya çarpma durumunu incelerken, yayaların asli kusurlu olduğu durumları da gözden geçireceğiz. Ayrıca, 2022 ve 2023 yılında geçerli olan yayaya çarpmadan kaynaklı cezaları ve veriler ile trafik kazalarında yaya kusurlarını inceleyeceğiz. Yayaların da kendi güvenliklerine dikkat etmeleri gerektiğini, özellikle yaya geçidi olmayan yerlerde yola atlamalarının büyük riskler oluşturduğunu TUİK verileri ile vurgulayacağız.

Yayaya Çarpma Cezası, Yaralama ve Ölüme Sebep Olma Suçu

Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 89/1 maddesi gereğince, taksirle yaralama suçu basit bir haliyle işlendiğinde, bu eylem üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılmaktadır. Ancak, taksirle yaralama eylemi, mağdurun daha ciddi şekilde yaralanmasına neden olmuşsa, failin cezası yarı oranında arttırılacaktır.

Eğer mağdur, araç çarpması sonucunda, TCK’nın 89/3 maddesinde belirtilen ölçüde yaralanmışsa, bu durumda failin cezası daha da ağırlaşacaktır. Bu durumda, fail 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile karşı karşıya kalabilir.

Bunun yanında, failin bilinçli taksirle yaralama suçunu işlemesi halinde, TCK’nın 89. maddesi uyarınca belirlenen ceza, üçte bir ile yarısı oranında arttırılabilir. Örneğin, araçla bir yaya çarparak yüzünün sürekli değişikliğine neden olan sürücü, bu eylemi bilinçli taksirle gerçekleştirdiği takdirde, 6 yıla kadar hapis cezası alabilir.

Yayaya çarpmak eylemi, yayanın ölümüne sebebiyet vermişse, failin karşılaşacağı yaptırımlar daha da ağır olacaktır. Bu durumda, TCK’nın 85. maddesi uyarınca, basit taksirle ölüme sebep olma suçunun cezası, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezasıdır. Eğer bu eylem bilinçli taksirle gerçekleşmişse, failin alacağı ceza, üçte birden yarısına kadar arttırılabilir. Sonuç olarak,  yayaya çarparak ölümüne bilinçli taksirle sebep olan bir kişi, 9 yıl hapis cezası alabilir.

Trafik kazalarında verilen cezalarda mahkeme kusur oranı da değerlendirecektir.

Yayaya Çarpma Tazminat

Trafik kazası sonucunda yaralanan yayaların tazminat davası açarken, vücutta oluşabilecek kalıcı hasarları, kusur durumu, tazminat davası için dayanak oluşturacaktır. Tazminat davasının ilk koşulu haklılıktır. İkinci aşama ise alınacak sağlık kurulu raporunda kalıcı bir hasar tespitinin olabilmesidir.

Ölümlü yaya kazalarında ise destekten yoksun kalma tazminatı talep edilmektedir.

Trafik kazalarında maddi tazminattan aracın sigortası sorumludur. Manevi tazminatta ise araç sahibi ve sürücüsü sorumlu olacaktır. Maddi tazminatın karşılığı vücutta meydana gelen kalıcı, o sırada üzerinizde bulunan mallarının (saat, telefon) zarar görmesidir.

Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. Maddesi, zarar gören kişinin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında belirtilen limitler dahilinde doğrudan sigortacıya karşı talepte bulunabileceğini ve dava da açabileceğini belirtir. Burada, dava açılacak sigorta şirketi, kazaya sebebiyet veren sürücünün trafik veya kasko poliçesini düzenleyen sigorta şirketi olacaktır. Eğer bu sigorta şirketleri farklıysa, her iki şirkete karşı da dava açılması mümkündür.

Bir diğer önemle dikkat edilmesi gereken durum ise trafik kazası tazminat hesaplama sonucunda çıkan rakam trafik sigortası teminat limitlerini aşarsa devreye eğer var ise kasko girecektir. Eğer kasko yok ise artan limitler için kusurlu taraf sorumlu olacaktır.

Trafik kazalarında yayaların kusurlu olduğu hallerde, ciddi hukuk mücadelesi vermek gerekebilir. Objektif bir trafik kazası bilirkişi raporu hazırlanması için kazaya karışan tarafların ifadeleri, tanıkların beyanları ve kazaya ilişkin deliller eksiksiz bir şekilde toparlanarak değerlendirmeye alınmalıdır. Kusur oranı tespiti yapıldıktan sonra tazminat miktarı hesaplanır.

Bu tabloya göre, eğer kusur oranı %0 ise mağdur olan taraf tam tazminat alır. %26 – %75 arasındaysa kısmi tazminat alırken, kusur oranı %100 ise tazminat alamaz.

Yayaya Çarpma Sonucu Manevi Tazminat

Manevi tazminat talepleri, Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) 49. maddesine dayanmaktadır. Madde 49’a göre, “Haksız fiil sonucunda, bedensel, cinsel ya da ruhsal bütünlüğüne zarar verilen kişi, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanmaksızın, manevi tazminat talep edebilir.”

TBK’nın 49. maddesinin yanı sıra, yayalar aynı zamanda TBK’nın 51. maddesine dayanarak manevi tazminat talebinde bulunabilirler. Bu madde, “Kişilik haklarının haksız ihlalinden doğan zararın karşılanması amacıyla, hâkim, gerekli hallerde, zarar gören kişiye makul bir meblağ üzerinden manevi tazminat hükmünde bulunabilir.” şeklinde hükmetmektedir.

Manevi tazminatın miktarının belirlenmesinde, birçok faktör göz önüne alınmaktadır. Öncelikle, Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, manevi tazminatın belirlenmesinde mağdurun acı ve ızdırap seviyesi, zararın boyutları, olayın niteliği ve tarafların sosyal ve ekonomik durumları gibi faktörler dikkate alınmaktadır.

Manevi tazminatın miktarını belirlerken, hâkimlerin takdir yetkisi bulunmaktadır. Ancak, Yargıtay’ın kararlarında da vurgulandığı gibi, bu takdir yetkisi sınırsız değildir ve hâkimin, manevi tazminat miktarını belirlerken objektif kriterlere dayanması beklenir.

Yayaya Çarpma Trafik Sigortası

Trafik kazalarında, yayaların zarar görmesi durumunda hukuki sorumluluk ve maddi tazminat yükümlülükleri, trafik sigortası kapsamında incelenir. Mevzuat uyarınca, motorlu araç sahiplerinin, zorunlu trafik sigortası yaptırmaları gerekmektedir (Karayolları Trafik Kanunu, Madde 92). Trafik sigortası, motorlu araçların kullanımı sırasında üçüncü kişilere verilen zararları karşılar.

Yaya kazalarında Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi etkin bir rol oynar. 97. maddeye göre, “Zarar gören, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde doğrudan doğruya sigortacıya karşı talepte bulunabileceği gibi dava da açabilir.” Mağdurun trafik sigortasından yararlanabilmesi için, zararın bir motorlu aracın kullanımından kaynaklanması gerekmektedir. Sigorta şirketi, bu durumda, mağdura tazminat ödemekle yükümlüdür (Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (“SDDK”) Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları).

Yayaya Çarpma Kusur

2020 yılı TUİK istatistiklerine göre yaya kusurları arasında ilk sırayı, trafik ışık ve işaretlerine uymama kuralını ihlal etmek vardır. İkinci sırada ise taşıt yolu üzerinde trafiği tehlikeye düşürücü hareketlerde bulunmak % 26 ile gelmektedir. Verilere göre yaya ihlallerini sıraladık.

Yaya Kusurları Trafik Kural İhlal Maddeleri;

• Taşıt yolu üzerinden trafiği tehlikeye düşürücü hareketlerde bulunma (TCK 179) 3.287 % 26,25
• Geçit ve kavşakların bulunmadığı yerlerde geçme kurallarına uymama. (2918 KTK M 68/b-c) 2.078, %16,60
• Yayaya ait diğer kusurlar; 1.766 %14,11
• Trafik ışık ve işaretlerine uymama. (KTK M. 47/1c)  3.727, %29,77
• Gece ve gündüz görüşün az olduğu hallerde çarpmayı önleyici tedbirler almama. 811, %6,48
• Taşıt yoluna girme. 378, %3,02
• Karşıdan karşıya geçişlere uymama. 388, %2,70
• Taşıt yolunda sol kenardan gitmeme. 135, % 1,08

Yayaların karıştığı trafik kazalarının büyük çoğunluğu yaya kusuru ile meydana gelmektedir.  Sürücü hataları yayalara nispeten çok daha azdır. Trafik kazalarının en yaygın nedenlerinden biri, yayanın trafik kurallarını ihlal etmesidir. Sürücü kusuru ile yayaların karıştığı kazaların meydana gelmesi trafik kazalarında önemli bir yer tutar.

Yayaya çarpmada kusur Oranı Hesaplama

Yayaya çarpmada kusur oranı hesaplama; olay yeri fiziksel koşulları, kazanın gerçekleştiği zaman ve mekan, her iki tarafın davranışları, hava ve yol koşulları, trafik işaret ve levhaları gibi bir çok faktör etkilidir. Aracın ihlal ettiği trafik kuralı ve yayanın varsa kural ihlali kusur dağılımını netleştirecektir.

Her iki tarafa verilen kural ihlali kimin ne kadar kusurlu olduğunu belirlemek için kullanılır. Örneğin yaya Trafik ışık ve levhalara uymama kuralını ihlal etmiştir. Araç ise hız ihlali yapmıştır. Yaya asli kusurlu, araç sürücüsü ise tali kusurludur. Bu kazada kusur dağılımı % 75’e, % 25 olarak hesap edilir.

Sürücü Kusuru Olmadan Yayaya Çarpma

Yayaların tam kusurlu olduğu yerlerde sürücü kusuru olmadığından bahsedebiliriz. Yaya geçidi, trafik ışıkları, alt geçit, üst geçit olmayan noktalarda yoldan geçecek yayalar birinci derece sorumludur. Araçlara ait olan bir alana giriş yaptıkları için kaza meydana gelmemesi için tedbir alıp güvenli bir şekilde hareket etmelidirler. Böyle durumlarda sürücüye sadece hızdan veya dikkat ve özen yükümlülüğüne uymamaktan kusur verilebilir.

Yaya Geçidi Olmayan Yerde Yayaya Çarpmak

Yaya geçidi olmayan yerde yayaya çarpmak, trafik kazalarında sıkça karşılaşılan bir durumdur. Yayaların güvenli bir şekilde yol kullanabilmesi için gerekli düzenlemeler yolun durumuna, insan yoğunluğuna ve trafik akışı ön görülerek planlanmıştır. Yayaların trafik güvenliğini tehlikeye düşürmeden karşıya geçebilmeleri için yaya geçidi, trafik ışıkları alt ve üst geçitler koyulmuştur. Buralarda meydana gelen kazalarda yayalar tamamen haklıdır. Çünkü yayaya ait olan bir alanda kaza meydana gelmiştir. Ancak yaya geçidi olmayan alanlarda sorumluluk yayaya aittir. Yol güvenliğini sağlayacak ve kazaya sebep olmayacak şekilde hareket etme yükümlülüğü yayanın dır.

Trafik Kazalarında Yaya Kusurları

Yaya kusurları, yayaların trafik kurallarını ihlal etmesinden kaynaklanır. Örneğin, yaya geçidi olmayan bir yerde kontrolsüz bir şekilde karşıya geçmeye çalışmak, kırmızı ışık ihlali yapmak kusur olarak değerlendirilir.

• Yayaların trafik kazalarında kusurlu olmamaları için trafik kurallarına ve işaretlerine dikkat etmeleri önemlidir.
• Yaya olarak, yolun sağ tarafında yürümek, yaya geçitlerini kullanmak ve trafik işaretlerine uygun şekilde hareket etmek gibi kurallara dikkat etmek hayati önem taşır.

Kırmızı ışıkta yolun karşı tarafına geçmeye çalışmak veya yaya geçidi olmadan yola atlamak, yayaların en sık karıştığı kazaların başında gelmektedir. Yayaların trafik kazasında kusurlu olduğu diğer bir durum ise dikkatsizlik ve tedbirsizlik halleridir. Özellikle cep telefonu kullanma, müzik dinleme gibi dikkat dağıtıcı aktiviteler yayaların trafik kurallarını takip etmesini zorlaştırır. Bu da kazalara davetiye çıkarır. Bir yayaya çarpmak, sadece maddi hasarlara ve hukuki sorumluluğa neden olmaz, aynı zamanda yayayı da büyük ölçüde etkiler. Bu nedenle yayaların trafik kurallarına uyması ve dikkatli olması son derece önemlidir.

Trafik kazalarında yayanın kusurlu olması, yayaların kendi güvenliklerini tehlikeye attığı anlamına gelir. Yayaların trafikte kendilerini korumak için dikkat etmeleri gereken bazı hususlar bulunmaktadır.

• Yayalar trafik kurallarına uymalı
• Yaya geçitlerini kullanmalı
• Görünürlüklerini artırmak için yansıtıcı malzemeler kullanmalı

Yayaların yüzde yüz kusurlu olduğu durumlarda her hangi bir hak iddiasında bulunamazlar. Ceza davası açısından sürücüye bir yaptırım uygulanamaz. Tazminat davası da yine haklılık payı olmadığı için sonuçsuz kalacaktır.

Yayaların Asli Kusurlu Olduğu Haller

Yayaların Asli Kusurlu Olduğu Haller

Yaya, Karayolları Trafik Kanunu’nun 68. maddesinde belirtilen yasaklamalara ve kısıtlamalara uymadığı durumda asli kusurlu sayılır. Asli kusur, özellikle yaya yollarında, geçitlerde veya taşıt yolu üzerinde bulunan yayaların trafiği engelleyecek veya tehlikeye düşürecek şekilde davranışlarda bulunmaları durumunda geçerlidir.

Trafik ışık ve yer işaretlemeleri ile kavşak noktası bulunmayan yerlerden karşıdan karşıya geçişlerde yayaların araçların hız ve uzaklığını yeterince takip etmemesi büyük bir kusur olarak kabul edilir. Ayrıca, yayaların “nasıl olsa beni görüyor, tedbir alır” düşüncesi ile hareket etmeleri, hem kendilerini hem de diğer trafik katılımcılarını tehlikeye atabilir. Çocuklar özellikle risk altındadır çünkü sokak içerisinde oynarken duran araçların arasından veya arkasından ani olarak yola çıkabilirler.

Yayanın Tali Kusurlu Olduğu Haller

Yaya, kazaya yol açan olayda tali kusurlu sayılabilir. Bu durum, sürücünün asli kusurunun bulunduğu durumlarda geçerlidir. Yaya, trafik kurallarına uyduğu ancak yeterli dikkati göstermediği hallerde tali kusurlu sayılabilir. Örneğin, yaya, trafik ışıklarına  uyduğu halde, yaklaşan bir aracın hızını veya mesafesini yanlış değerlendirdiyse, meydana gelen trafik kazasında yaya dikkat ve özen yükümlülüğünü yerine getirmemekten tali kusurlu sayılabilir.

Bununla birlikte, bir araç sürücüsünün yayaya çarpması durumunda, sürücü de kusurlu kabul edilebilir. Örneğin, sürücünün hız limitlerini aşması, dikkatsiz sürüş yapması veya alkollü araç kullanması gibi durumlarda sürücü kusurlu sayılabilir. Bu nedenle, yayaların kusurlu olduğu hallerde bile sürücü sorumluluğu taşımaktadır.

Yayanın Yola Atlaması

Yayanın yola atlaması, trafikte karşılaşılan tehlikelerden birisidir. Yola kontrolsüz çıkmak asli ve tam kusur olarak kabul edilir.  Yola atlamak, hem yaya hem de sürücü için risk oluşturur ve ciddi yaralanmalara neden olabilir. Yayanın yola atlaması durumu, sürücü kusurunun olmadığı, tamamen yayanın sorumluluğunda gerçekleşen bir olaydır. Bu nedenle, sürücüye herhangi bir cezai yaptırım uygulanmaz.

Yayaların trafik kurallarına uygun hareket etmeleri ve yola atlamadan önce trafiği dikkatlice kontrol etmeleri yasal bir zorunluluktur. Sadece sürücülerin değil, yayaların da trafik güvenliğine katkı sağlamaları gerekmektedir. Unutmayalım ki trafikte tüm kullanıcılar için güvenli bir ortam oluşturmak hepimizin sorumluluğundadır.

Yayaya Çarpma Cezası 2024

Sürücülerin dikkatli olmaları, hız limitlerine uymaları, yayaların da güvenli bir şekilde yola çıkmaları gerekmektedir. Dikkatsiz ve özensiz davranarak kural ihlali yapan taraf cezalandırılır.
Yayaya çarpmanın cezası, 2024 yılı itibarıyla aşağıdaki gibidir:

• Yaya geçidinde karşıdan karşıya geçen yayaya çarpmak: 3.136 TL para cezası ve 15 ceza puanı
• Yaya geçidinde karşıdan karşıya geçmeyen yayaya çarpmak: 1.508,50 TL para cezası ve 10 ceza puanı
• Yayalara yol vermemek: 3.136 TL para cezası ve 15 ceza puanı
• Yayalara alkollü olarak çarpmak: 6.272 TL para cezası, 20 ceza puanı ve 2 yıl ehliyetsiz araç kullanma cezası

Arabayla Yayaya Çarpmanın Cezası 2023

Yayaya çarpma cezası sürücüye yaya geçidi ihlali yaptığı durumlarda yazılır. Kazanın şekline göre yazılacak ceza da değişiklik göstermektedir. Örneğin sürücünün kırmızı ışık ihlali yaptığı durumlarda Karayolları Trafik Kanunu madde 47 1-b bendinde düzenlenmiştir. 2023 yılında kırmızı ışıkta geçmenin cezası 953 TL’dir. Yaya geçidinde ya da yayaların geçiş önceliği olduğu durumlarda sürücü yol verme zorunluluğunu ihlal ederse,  1.979 TL tutarında bir idari para cezasına çarptırılır. Ceza, 15 gün içerisinde ödenirse, yüzde 25 indirim uygulanmaktadır. Ayrıca, sürücülerin ehliyetlerine de 20 ceza puanı işlenmektedir.

Gerçekleşen kaza sonucunda yaralanma ve ölüm var ise  TCK’nın 85. maddesinde belirtilen “Taksirle yaralama” suçu – “Taksirle ölüme sebebiyet verme” suçu kapsamında değerlendirilir.

Sürücülerin yayalara çarpması sonucunda, mağdurlar ve mağdurların yakınları tarafından maddi ve manevi tazminat talepleriyle karşılaşması da olasıdır.

• Para cezası: Sürücülere, araba ile yayaya çarptıkları zaman o yıl geçerli olan para cezası kesilir.
• Sürücü belgesine Ceza Puanı: Geçiş önceliğinin yayalara ait olduğu yerde kural ihlali yapan sürücü ehliyetlerine 20 ceza puanı işlenir.
• Hapis Cezası: Kusurlu sürücü taksirle yaralama veya taksir ile ölüme sebebiyet vermeden yargılanır.

2023 yılında yayalara yol vermeme cezası, bir önceki yıl olan 2022’ye göre %122 seviyelerinde bir artış göstermiştir.

Arabayla Yayaya Çarpmanın Cezası 2022

Trafik ışıklarının bulunduğu sinyalizasyonlu yaya geçitlerinde, yayalar ve sürücüler trafik ışıklarına uymakla yükümlüdür. Trafik ışıklarının olmadığı yaya geçitlerinde ise, araç sürücülerinin durarak ya da yavaşlayarak yayalara geçiş hakkı vermesi gereklidir. Bu zorunluluk ihlal edildiği durumda, 74/B trafik cezası maddesi uygulanır.

Yaya önceliği kuralına uymayan sürücülere 2022 yılında 860 lira ceza uygulanırken, sürücünün ehliyetine de 20 ceza puanı eklenir.

Cezaların Sorgulanması ve Ödenmesi

Trafik cezalarıyla ilgili bilgi almak için, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün “Araç Plakasına Yazılan Ceza Sorgulama” hizmetinden faydalanılabilir. Bu hizmete, E-Devlet üzerinden ulaşılabilir. Unutulmamalıdır ki, ödenmeyen bir trafik cezası her ay yüzde 5 oranında gecikme zammına tabi tutulur.

Trafik cezası ödemeleri, mobil bankacılık uygulamaları, anlaşmalı banka şubeleri, internet bankacılığı, E-Devlet veya İnteraktif  Vergi Dairesi üzerinden gerçekleştirilebilir.

Yayalara Yol Vermeme Cezası Kime Yazılır?

Yayalara yol vermeme, ciddi bir trafik kural ihlali olup, bu ihlalin cezai yaptırımı mevcuttur. Yaya geçidi kullanımı ve yayaların geçiş hakkı konusundaki kural ihlalleri, ilgili trafik mevzuatında net bir şekilde belirlenmiştir. Bu bağlamda, yayalara yol vermeme cezası,  araç sürücüsüne yazılır. Araç kiralık olsa bile, kiralayan kişi yerine aracı kullanmakta olan sürücü, kural ihlalinin sorumlusu olur ve ceza da bu kişiye yazılır.

Yaya Geçidinde Araçların Durması Zorunlu mu?

Yaya geçidi, yayaların yolun bir tarafından diğerine güvenli bir şekilde geçiş yapmalarını sağlamak için belirlenmiş alanlardır. Yaya geçitleri genel olarak iki tipe ayrılır: sinyalizasyonlu ve sinyalizasyonsuz yaya geçitleri.

Sinyalizasyonlu yaya geçitlerinde, hem yayalar hem de araç sürücüleri, trafik ışıklarına uymakla yükümlüdürler. Diğer yandan, sinyalizasyonsuz yaya geçitlerinde, araç sürücülerinin durarak ya da hızlarını düşürerek yayalara geçiş hakkını vermesi zorunludur.

Yayanın tehlikeyi fark etmeden yola aniden atlaması, yayaya çarpan sürücünün kusurunu azaltabilir.

• Bazı durumlarda, yayaya çarpma olayından sürücünün kusuru olmadığı kanıtlanabilir. Örneğin, sürücü hız limitlerine uymuş, yayaların geçmesi için uygun bir süre beklemiş ve trafik kurallarına tam olarak uygulamış olabilir. Bu durumda, sürücünün kusurunun olmadığını söyleyebiliriz.
• Diğer durumlarda ise sürücünün kusuru olduğunun tespiti yapılabilir. Örneğin, sürücü dikkatsiz veya hızlı sürüyorsa ve yayaların geçmesi için yeterli bir süre beklememişse, bu durumda sürücünün kusurlu olduğunu söyleyebiliriz.

Yayaya Çarptım Şikayetçi Oldu

Trafik kazaları adli vakalardır. Yayanın şikayetçi olabileceği gibi sürücü de şikayetçi olabilir. Şikayet ilgili karakol tarafından kayıt altına alınır. Trafik kazasına ilişkin dosya kolluk kuvvetleri tarafından toparlanır. Son olarak savcılık makamı dosyayı inceler ve şikayetleri değerlendirir. Eğer kazada bedeni hasar yok ise Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar verilir.

Kazada yaralanma veya ölüm meydana gelmişse kaza davaya dönüşür.

Sık Sorulan Sorular