Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları Nedir?
Sigortasız işçi hakları; hizmet tespiti, eksik primlerin tamamlatılması, ücret, fazla mesai, kıdem ve ihbar tazminatı gibi işçilik alacaklarını içerir. İşçi, geçmişe dönük sigortalılık tespiti talep ederek SGK nezdinde haklarını geri kazanabilir. Ayrıca işveren hakkında idari para cezası uygulanmasını sağlayacak şikâyet ve dava yolları da mevcuttur.
Sigortasız Çalıştırmanın Hukuki Dayanakları
Sigortasız Çalıştırmanın Hukuki Dayanakları
Sigortasız çalıştırma, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 86. maddesine aykırıdır. İşverenin işçiyi işe giriş bildirgesiyle SGK’ya bildirmesi zorunludur. Bu yükümlülüğe uymamak, hem işverene idari para cezası uygulanmasına hem de işçinin geçmişe dönük haklarını talep etmesine olanak sağlar. Sigortasız çalıştırılan işçinin hakları bu yasal koruma sayesinde güvence altındadır.
Deliller ve İspat Yükü
Sigorta yapılmadan çalışmanın tespiti için her türlü delil değerlendirilebilir. Tanık beyanları, işyeri kamera görüntüleri, vardiya listeleri, e-posta yazışmaları, turnike kayıtları ve PDKS verileri, işçinin fiilî çalışmasını ispatlayan güçlü unsurlardır. Bu kayıtlar, sigortasız çalıştırılan işçinin hakları için açılan hizmet tespiti davasında belirleyici rol oynar.
Tanık ve Fiziksel Kayıtlar
İşyerde çalışan tanıkların beyanları, işyeri kayıtları ve bordro dışı belgeler sigortasız çalışmayı kanıtlar. SGK denetim raporları ve puantaj çizelgeleri, davada ispat gücünü artırır. Delillerin tutarlılığı, sigortasız işçi hakları davasında olumlu sonuç alınmasını kolaylaştırır.
Dijital Deliller
Dijital ortamda toplanan e-posta, mesajlaşma ve sistem giriş kayıtları; çalışma tarihlerini ve saatlerini netleştirir. Bu belgeler, hizmet tespiti davalarında teknik bilirkişi tarafından analiz edilir. Sigortasız çalıştırılan işçinin hakları için bu tür deliller, objektif ispat aracı olarak önemlidir.
Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları İçin Başvuru Yolları: SGK Şikâyeti ve Denetim Süreci
Sigortasız çalıştırılan işçinin hakları kapsamında, işçiler haklarını korumak ve eksik primleri tamamlatmak için birden fazla başvuru yolu kullanabilir. SGK şikâyeti, arabuluculuk süreci ve hizmet tespiti davası, bu süreçte en etkili hukuki yollardır. Her aşama, işçinin sosyal güvenlik hakkını yeniden tesis etmeyi amaçlar.
SGK Şikâyeti ve Denetim Süreci
İşçi, SGK’ya doğrudan başvurarak veya CİMER aracılığıyla işvereni şikâyet edebilir. Denetim sonucunda işverene idari para cezası kesilir ve eksik primler geriye dönük olarak tamamlatılır. SGK denetmenlerinin hazırladığı raporlar, sigortasız çalıştırılan işçinin hakları için açılacak davalarda güçlü bir delil niteliği taşır.
Arabuluculuk ve Dava Öncesi Süreç
İşçilik alacakları için dava açmadan önce arabuluculuk başvurusu zorunludur. Arabuluculukta işçinin ücret, fazla mesai, yıllık izin ve tazminat talepleri değerlendirilir. Anlaşma sağlanamazsa, tutanakla birlikte dava açılır. Bu süreçte sigortasız çalıştırılan işçinin hakları koruma altına alınır.
Hizmet Tespiti Davası (5510/86)
Sigortasız çalışan işçi, çalıştığı sürenin SGK kayıtlarına işlenmesi için hizmet tespiti davası açabilir. Dava, işin yapıldığı yer iş mahkemesinde görülür. Mahkeme; tanık anlatımları, dijital veriler ve müfettiş raporlarına dayanarak karar verir. Bu dava, sigortasız çalıştırılan işçinin hakları açısından en etkili yasal yoldur.
Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları İçin Başvuru Yolları: SGK Şikâyeti ve Denetim Süreci
İşçi, SGK’ya veya CİMER aracılığıyla işvereni şikâyet edebilir. Denetim sonucunda işverene idari para cezası kesilir, eksik primler geriye dönük olarak tamamlatılır. Ayrıca bu denetim raporları, sigortasız çalıştırma davası açıldığında mahkeme nezdinde delil niteliği taşır.
Arabuluculuk ve Dava Öncesi Süreç
İşçilik alacakları için dava açmadan önce arabuluculuk başvurusu zorunludur. Arabuluculuk aşamasında işçinin hak ettiği ücret, fazla mesai, izin ve tazminat alacakları belirlenir. Sigortasız çalıştırılan işçinin hakları bu aşamada da korunur; anlaşma sağlanamazsa dava açılarak haklar yargı yoluyla talep edilir.
Hizmet Tespiti Davası (5510/86)
Sigortasız çalışan işçi, hizmet süresinin SGK kayıtlarına işlenmesi için hizmet tespiti davası açabilir. Dava, işin yapıldığı yer iş mahkemesinde görülür. Mahkeme, tanık anlatımları, dijital veriler ve müfettiş raporlarına göre karar verir. Bu davalar, sigortasız çalıştırılan işçinin hakları bakımından en önemli yasal yoldur.
Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları Dava Şartları ve Süre
Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları Dava Şartları ve Süre
Hizmet tespiti davası, çalışmanın geçtiği yılın sonundan itibaren 5 yıl içinde açılmalıdır. Süre hak düşürücü niteliktedir. Mahkeme, SGK’yı davaya dahil eder ve primlerin yatırılması yönünde karar verebilir.
Sigortasız Çalışanın Alabileceği Haklar
Sigortasız işçi hakları arasında kıdem ve ihbar tazminatı, ücret farkı, fazla mesai, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ile yıllık izin ücreti bulunur. Ayrıca eksik yatırılan SGK primleri de geriye dönük olarak işverenden tahsil edilir.
İdari ve Cezai Yaptırımlar
Sigortasız işçi çalıştırmak, işverene ciddi idari para cezaları getirir. Her bildirimsiz işçi için ayrı ceza uygulanır; tekrarlanan fiillerde cezalar katlanır. Denetim sonrası geriye dönük primlerin faiziyle ödenmesi istenir. Bu yaptırımlar, sigortasız çalıştırılan işçinin haklarını koruma amacı taşır.
Zamanaşımı ve Hesaplama Yöntemleri
Ücret ve işçilik alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır. Kıdem ve ihbar tazminatlarında ise 10 yıllık zamanaşımı uygulanabilir. Zamanaşımı süresi, sigortasız çalıştırma döneminin bitiminden itibaren başlar. Bu sürelere dikkat edilmemesi, sigortasız çalıştırılan işçinin hakları açısından kayba neden olabilir.
Haklarınızı Bilin, Gecikmeden Hareket Edin
Sigortasız çalıştırılan işçinin hakları, yalnızca ücret değil, sosyal güvenlik ve tazminat haklarını da kapsar. Delillerin zamanında toplanması, arabuluculuk sürecinde etkin temsil ve hizmet tespiti davasının doğru stratejiyle yürütülmesi önemlidir. Bir sigorta avukatı sigortasız çalıştırılan işçilerin haklarını yasal güvenceye kavuşturmak için profesyonel destek sunar.
Sık Sorulan Sorular ile Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları Hakkında
Sık Sorulan Sorular ile Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları
Sigortasız çalıştırılan işçinin hakları konusunda çalışanlar ve işverenler tarafından en çok merak edilen konular; şikayet süreçleri, cezai yaptırımlar, tazminat hakkı ve geçmişe dönük sigorta işlemleridir. Aşağıda, uygulamada sıkça karşılaşılan sorulara net ve hukuki dayanaklı yanıtlar bulabilirsiniz.
Sigortasız çalışan işçi şikayet ederse ne olur?
Sigortasız çalışan işçi, SGK veya ALO 170 hattı üzerinden işvereni şikayet edebilir. Şikayet sonrası Sosyal Güvenlik Denetmenleri işyerinde inceleme yapar. Tespit edilirse işverene idari para cezası uygulanır, eksik primler geriye dönük olarak tamamlatılır. Bu süreç, sigortasız çalıştırılan işçinin haklarının korunmasını sağlar.
Sigortasız çalıştırılan işçi tazminat alabilir mi?
Evet. Sigortasız çalıştırılan işçi, iş akdinin feshedilmesi veya haklı neden bulunması halinde kıdem ve ihbar tazminatı alabilir. Ayrıca fazla mesai, yıllık izin ve diğer işçilik alacaklarını da talep etme hakkına sahiptir.
Sigortasız çalışma nasıl ispat edilir?
İspat için tanık beyanları, kamera kayıtları, PDKS giriş-çıkış verileri, maaş ödemelerine ilişkin banka dekontları ve dijital yazışmalar kullanılabilir. Bu deliller, sigortasız çalıştırılan işçinin hakları için açılacak hizmet tespiti davasında belirleyici olur.
1 ay sigortasız çalıştırmanın cezası nedir?
İşverenin 1 işçiyi bir ay boyunca sigortasız çalıştırması halinde, SGK tarafından kişi başı yaklaşık 20.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilir. Ayrıca eksik bildirilen primler, gecikme faiziyle tahsil edilir.
Sigortası yapılmayan işçi ne yapmalı?
Sigortası yapılmayan işçi, SGK’ya dilekçe vererek veya e-Devlet üzerinden şikayette bulunabilir. Denetim sonucu sigortasız çalıştığı tespit edilirse, işçinin sigorta başlangıcı geriye dönük olarak yapılır ve primler işverenden tahsil edilir.
Sigortasız işçi çalıştırmanın cezası ne kadar 2025?
2025 yılı itibarıyla, her sigortasız işçi için uygulanacak idari para cezası 25.000 TL’ye kadar çıkabilir. Ayrıca sahte sigorta bildirimi yapan işverenler için adli soruşturma açılması da mümkündür.
Sigortasız işçi ne kadar para alır?
Sigortasız işçinin alacağı para; çalıştığı süre, brüt maaş, fazla mesai ve tazminat haklarına göre değişir. Mahkeme, hizmet süresini belirledikten sonra alacak kalemlerini tek tek hesaplar.
1 ay geriye dönük sigorta yapılır mı?
Evet, mümkündür. SGK denetimi veya mahkeme kararıyla sigortasız geçen süreler tespit edilirse, işveren bu dönem için prim ödemek zorunda kalır. Bu düzenleme, sigortasız çalıştırılan işçinin haklarını güçlendirir.
Sigortasız çalışan işçi tanıklık yapabilir mi?
Evet. Aynı işyerinde çalışmış bir işçi, sigortasız çalışmanın ispatında tanık olarak dinlenebilir. Tanık anlatımları, mahkemede yüksek ispat değeri taşır.
Sigortasız çalışmayı nasıl kanıtlarım?
Banka ödemeleri, mesajlar, vardiya listeleri, işyerine giriş-çıkış belgeleri ve SGK kayıtlarındaki boşluklar önemli kanıtlardır. Ayrıca SGK müfettiş raporları da resmi delil niteliği taşır.
Sigortasızlık cezası kaç TL?
2025 itibarıyla sigortasızlık cezası işçi başına ortalama 20.000 – 25.000 TL aralığındadır. Cezalar, işverenin bildirim yükümlülüğüne uymadığı her ay için artırımlı olarak uygulanır.
Sigortasız işçi çalıştırma ihbar ödülü ne kadar?
SGK’ya yapılan sigortasız işçi ihbarlarında, ihbar eden kişiye doğrudan bir para ödülü verilmez. Ancak işçinin hakları tespit edilirse, geriye dönük sigorta işlemleri yapılır.
Sigortasız işçi çalıştıran bir işveren nereye şikayet edilir?
İşveren, SGK İl Müdürlüklerine, ALO 170 hattına veya CİMER üzerinden şikayet edilebilir. Denetim sonrasında işyerine ceza uygulanır ve işçinin sigorta başlangıcı geriye dönük olarak işlenir.
Geçmişe yönelik sigorta yatırılır mı?
Evet. Hizmet tespiti davası sonucunda sigortasız geçen süreler tespit edilirse, SGK bu dönemler için prim tahakkuk ettirir. Bu sayede sigortasız çalıştırılan işçinin hakları yasal güvenceye kavuşur.
