Trafik Kazalarında Manevi Tazminat, Miktarı, Yargıtay Kararları

Trafik kazalarında manevi tazminat, kazazedenin veya ölüm halinde yakınlarının yaşadığı ruhsal ve psikolojik durumlar için talep edilmektedir. Trafik kazalarında manevi tazminat, kusurlu tarafın araç sürücüsünden, araç sahibinden veya araç işleteninden talep edilmektedir.

Trafik Kazalarında Manevi Tazminat Nedir?

Trafik kazaları, maddi ve manevi zararlara yol açabilen üzücü olaylardır. Maddi zararlar, tamir masrafları, tedavi masrafları ve iş gücü kaybı gibi somut zararları kapsar. Manevi zararlar ise, kaza sonucunda yaşanan acı, keder, elem ve ızdırap gibi soyut duygusal zararları ifade eder.

• Kazada yaşanan acı, keder, elem ve ızdırap gibi manevi zararların telafi edilmesi için ödenen paradır.
• Maddi tazminattan farklı olarak, somut bir şekilde hesaplanamaz.
• Yargıtay kararları doğrultusunda belirlenir.

Trafik kazası sonuçları üç ana başlık altında toplanmaktadır:

1. Yaralanmalı Trafik Kazası
2. Ölümlü Trafik Kazası
3. Maddi Hasarlı Trafik Kazası

Trafik Kazaları:

Trafik kazaları yaya ve sürücülerin kural ihlali yapması sonucunda gerçekleşir. Sürücüden kaynaklı kazaların nedenlerine örnek olarak;

• Alkollü araç kullanmak
• Araç sürüş aşamasında telefon, tablet vb. materyaller ile oynamak
• Direksiyon hakimiyetini kazanmadan, yeterince sürüş becerisi kazanmadan trafiğe çıkmak
• Trafik kurallarına, işaret ve levhalara uygun hareket etmemek
• Yayanın geçiş üstünlüğü olan yerlerde üstünlüğü sağlamamak
• Uykusuz araç sürüşü

Yayaların sebebiyet verdiği trafik kazası nedenlerine örnek olarak ise;

• Araçların önünden veya arkasından dikkatsiz şekilde çıkmak
• Trafik kuralları, işaret ve levhalara uymamak
• Yoldan geçiş esansında telefon, tablet vb. materyaller ile oynamak
• Araç geçiş üstünlüğü olan yerlerde üstünlüğü sağlamamak

Ölümlü Trafik Kazalarında Manevi Tazminat

Türkiye de yılda 1 milyona yakın ölümlü trafik kazası gerçekleşmektedir. Kaza da vefat eden kişinin yakınları maddi olduğu kadar kadar manevi yönden de zarar görmektedir.

Kazazedenin yakınlarının manevi duyguları, psikolojik durumları ve üzüntülerinden dolayı karşı tarafın sürücüsü, araç sahibi ve araç işleteninden manevi tazminatı talep edebilmektedirler. Ölümlü trafik kazalarında manevi tazminat hesaplama formülü bulunmamaktadır. Ancak manevi tazminatın belirlenmesinde önemli olan haller:

• Vefat eden kişinin ve manevi tazminatı talep edebilecek olan annesi, babası, eşi ve çocuğunun yaşı
• Kazadaki kusur oranları
• İki tarafın ekonomik durumları

İlgili İçerikler:

• Ölümlü Trafik Kazası Tazminatı
• Destekten Yoksun Kalma Tazminat Davası
• Kan Parası 

Ölümlü Trafik Kazası Manevi Tazminat Yargıtay Kararı

Ölümlü Trafik Kazalarında emsal olarak gösterilecek birçok Yargıtay kararları bulunmaktadır. Örnek olarak verilebilecek ölümlü trafik kazası manevi tazminat Yargıtay kararları;

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/ 10507 sayılı kararında;

25 yaşında olan E. Trafik kazasında vefat etmiştir. Araç sürücünün %100 kusurlu olmasına karşın, vefat edenin babasına 15. 000 TL manevi tazminat, annesine 15.000 TL manevi tazminat, kardeşi olan F. İçin 9.000 TL manevi tazminat, diğer kardeşi olan Y. İçin 7.000 TL manevi tazminat miktarları az olarak uygun görülmemiştir.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/ 3324 sayılı kararında;

Trafik kazasında vefat eden çocuk %25 kusurludur. Kaza sonucu vefat eden çocuğun annesi için 7.000 TL manevi tazminat, babası için 7.000 TL manevi tazminat miktarı az olarak uygun görülmemiştir.

Yaralanmalı Trafik Kazası Manevi Tazminat

Yaralanmalı trafik kazalarında manevi tazminat kazazedenin kendisi için kusurlu taraftan talep edilmektedir. Kazazede yaşadığı duygu – durum bozukluğu, üzüntü ve keder için araç sürücüsünden, ruhsat sahibinden veya araç işleteninden manevi tazminat talep edebilmektedir.

Yaralanmalı kazalarda manevi tazminatı belirleyen temel faktörler :

• Heyet oranı
• Yaş
• Maaş
• Kusur

Mahkeme tarafından sosyal durum araştırması yapılacaktır. Son Yargıtay kararları ile birlikte mahkeme makul bir yaralanmalı kaza manevi tazminat miktarına hükmedecektir.

İlgili İçerik: Yaralanmalı Trafik Kazası Tazminatı

Yaralanmalı Trafik Kazası Manevi Tazminat Yargıtay Kararı

Yaralanmalı Trafik Kazalarında emsal olarak gösterilecek birçok Yargıtay kararları bulunmaktadır. Örnek olarak verilebilecek yaralanmalı trafik kazası manevi tazminat Yargıtay kararları;

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2016/ 575 sayılı kararında;

2009 yılında gerçekleşen yaralanmalı trafik kazası için davalı sürücünün %100 kusurlu olduğunu kabul etmiştir. Tam kusurlu bu sürücüye 10.000 TL manevi tazminat hükmedilmesi uygun görülmüştür.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2013/ 201 sayılı kararında;

Kazada kusursuz olan 19 yaşındaki gencin bacağının kesilmesi sonucu %47 maluliyet oranını göz önünde bulundurmuştur. 19 yaşında olan gence 80.000 TL manevi tazminat verilmesi uygun görülmüştür.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2016/ 1139 sayılı kararında;

Kazada yaralanan küçük çocuğun yaralanmasının iyileşme süresinin bir ay olmasını göz önünde bulundurmuştur. Bunun sonucu olarak anneye 10.000 TL manevi tazminat; babaya 10.000 TL manevi tazminat miktarını yüksek bulmuştur.

Manevi Tazminat Kimden İstenir?

Trafik kazalarında manevi tazminat kusurlu sürücüden talep edilmektedir. Buna ilişkin olarak Türk Borçlar Kanunu’nda açıklama yer almaktadır. TBK 56. Maddesinde manevi tazminatın talep edileceği kişi için söylenilen cümleler:

‘Manevi tazminat

MADDE 56- Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir.

Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir’ şeklindedir.

Trafik kazalarında manevi tazminatı araç sürücüsü haricinde; ruhsat sahibi veya araç işleteninden de talep edilmektedir. Manevi tazminat talebine ilişkin trafik sigorta konusunda ise özet ile sigorta şirketleri manevi tazminatı kapsam dışı bırakmıştır. Sigorta şirketleri maddi tazminatı ödemektedir. Ancak manevi tazminatı kapsam dışında bırakmıştır. Zorunlu trafik sigortası poliçe kapsamı dışında bırakılan manevi tazminat ana teminatlardan ayrıdır. Akat araç sahibi ‘Manevi Zararların Temini’ adlı maddeyi poliçesine ekletebilmektedir. Bu maddenin eklenmesi sonucunda trafik sigorta şirketlerinden de manevi tazminat talebinde bulunulabilmektedir.

Trafik Kazalarında Manevi Tazminat Yargıtay Kararları

Trafik kazası sebebi ile açılan davalarda manevi tazminata ilişkin birçok emsal Yargıtay kararları bulunmaktadır. Manevi tazminat davalarında emsal olabilmesi açısından en çok merak edilen konu tazminat miktarıdır.

Yargıtay’ın 2024 Yılı Trafik Kazalarında Manevi Tazminat Miktarına İlişkin Bazı Kararları:

Ölümlü Trafik Kazaları:

Eş için: 100.000 TL ile 200.000 TL arasında
Çocuk için: 80.000 TL ile 150.000 TL arasında
Anne-baba için: 60.000 TL ile 100.000 TL arasında
Kardeş için: 40.000 TL ile 80.000 TL arasında

Yaralanmalı Trafik Kazaları:

Ağır yaralanmalarda: 50.000 TL ile 100.000 TL arasında
Orta dereceli yaralanmalarda: 25.000 TL ile 50.000 TL arasında
Hafif yaralanmalarda: 10.000 TL ile 25.000 TL arasında
Bu miktarlar örnek olması açısından verilmiştir. Her somut olayda manevi tazminat miktarı farklılık gösterebilir.

Manevi Tazminat Zamanaşımı

Trafik kazalarında manevi tazminat zamanaşımı, yaralanmalı kazalarda 8 yıldır. Yaralanan kazazede kazaya sebep olan failin öğrenilmesinin ardından 8 yıl içerisinde maddi ve manevi tazminatına ilişkin dava açabilir.

Ölümlü trafik kazalarında manevi tazminat için zamanaşımı 15 yıldır. Kazada ölen kişinin;

• Annesi
• Babası
• Kardeşleri
• Eşi
• Ve çocukları

15 yıl içerisinde manevi tazminata ilişkin talepte bulunabilirler. Maddi hasarlı trafik kazalarında zamanaşımı süresi ise Karayolları Trafik Kanunu 109. Maddesinde yer almaktadır. İlgili kanun maddesinde yer alanlar; ‘ Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar’ şeklindedir.

Maddi Hasarlı Trafik Kazasında Manevi Tazminat İstenebilir Mi?

Trafik kazası sonrasında ölüm veya yaralanma görülmeyen sadece araçların hasar aldığı trafik kazalarına maddi hasarlı trafik kazaları denilmektedir. Maddi hasarlı kazalarda manevi tazminat talep edilememektedir.

Maddi hasarlı trafik kazalarından sonra Araç Değer Kaybı Tazminatını ve hasar alan aracın bakım ve onarım ücretleri trafik sigorta şirketleri tarafından karşılanmaktadır. Zorunlu trafik sigortası bu ödemeleri kazadaki kusur oranlarına göre poliçe limitleri içerisinde yapmaktadır.

Aracın hasar alarak bakım ve onarımda kaldığı, kullanılamadığı günler için alınan tazminata ise Araç Mahrumiyet Bedeli Tazminatı denilmektedir. Araç mahrumiyet bedeli ise kusurlu tarafın araç sürücüsü, araç işleteni veya ruhsat sahibinden talep edilmektedir.

İlgili İçerik: Maddi Hasarlı Trafik Kazası

Trafik Kazalarında Manevi Tazminat Hesaplama Nasıl Yapılır?

Trafik kazasında manevi tazminat hesaplama formülü bulunmamaktadır. Ancak bu duruma ilişkin 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 50, 51 ve 52. maddesi açıklamalarını vermektedir;

‘Madde 50: Zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunu ispat yükü altındadır. Uğranılan zararın miktarı tam olarak ispat edilemiyorsa hâkim, olayların olağan akışını ve zarar görenin aldığı önlemleri göz önünde tutarak, zararın miktarını hakkaniyete uygun olarak belirler.

Madde 51: Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikler kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler. Tazminatın irat biçiminde ödenmesine hükmedilirse, borçlu güvence göstermekle yükümlüdür.

Madde 52: Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş ve ya zararın doğmasından ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı indirebilir ve ya tamamen kaldırabilir. Zarar hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hâkim, tazminatı indirebilir.’

Trafik kazalarında manevi tazminatın hesaplamasında dikkat edilen hususlar;

• Kazazedenin yaşı veya ölümlü trafik kazası ise yakınlarının yaşları
• İki tarafın ekonomik durumları
• Trafik kazasında olan sorumluluk payları
• Olayı nasıl gerçekleştiği
• Kazazedenin kalıcı bir hasarı bulunuyor ise maluliyet oranı

Örnek Manevi Tazminat Hesaplama Tabloları

TABLO-1

Değişik kusur ve maluliyet oranına göre (beden gücü kaybı) manevi tazminat tutarları örneği

• Maluliyet oranının % 18 olması halinde; 8/8 kusur oranında 80.000 TL; 6/8 kusurunda 60.000 TL; 5/8 kusurunda 50.000 TL; 3/8 kusurunda 30.000 TL; 2/8 kusur oranında 20.000 TL’dir.
• Maluliyet oranının % 43 olması halinde; 8/8 kusur oranında 150.000 TL; 6/8 kusurunda 100.000 TL; 5/8 kusurunda 90.000 TL; 3/8 kusurunda 50.000 TL; 2/8 kusur oranında 35.000 TL’dir.
• Maluliyet oranının % 60 olması halinde; 8/8 kusur oranında 200.000 TL; 6/8 kusurunda 150.000 TL; 5/8 kusurunda 125.000 TL; 3/8 kusurunda 75.000 TL; 2/8 kusur oranında 50.000 TL’dir.

TABLO-2

Evli ve 2 çocuk sahibi bireyin değişik kusur oranlarına göre manevi tazminat tutarları örneği

• Hak sahibi olan eşin payı 2/4 olarak belirlenmiştir. Bu durumda 8/8 kusur oranında 100.000 TL; 6/8 kusurunda 75.000 TL; 5/8 kusurunda 60.000 TL; 3/8 kusurunda 35.000 TL; 2/8 kusur oranında 25.000 TL’dir.
• Hak sahibi olan her çocuğun ise payı ¼ olarak belirlenmiştir. Bu durumda 8/8 kusur oranında 50.000 TL; 6/8 kusurunda 37.500 TL; 5/8 kusurunda 30.000 TL; 3/8 kusurunda 20.000 TL; 2/8 kusur oranında 12.500 TL’dir.

TABLO-3

Küçük yaşta iken vefat eden çocuk için anne ve babasının değişik kusur oranlarına göre manevi tazminat tutarları örneği

anne ve babanın bu kazadaki payları ayrı olarak talep edilmesi üzerine %25 olarak belirlenmiştir. Bu durumda ayrı ayrı olmak üzere 8/8 kusur oranında 50.000 TL; 6/8 kusurunda 35.000 TL; 5/8 kusurunda 30.000 TL; 3/8 kusurunda 20.000 TL; 2/8 kusur oranında 10.000 TL’dir.

Trafik Kazası Manevi Tazminat Miktarı Ne Kadar?

Trafik kazalarında manevi tazminat miktarının belirleyen diğer faktörler arasında iki tarafın ekonomik koşulları da yer almaktadır. Manevi tazminat maddi zararların karşılanması için verilmez. Bu nedenle bir tarafı zenginleştirirken bir tarafı fakirleştirmemelidir.

Manevi tazminat miktarını belirleme de diğer önemli faktörler arasında ise; kazadaki kusur oranları, kazazedenin yaşı, ölümlü kaza ise vefat edenin yakınlarının yaşları da gösterilebilmektedir.

Trafik Kazası Manevi Tazminat Arabuluculuk

Trafik kazası manevi tazminat için arabuluculuk hizmeti zorunlu tutulmamış isteğe bırakılmıştır. Trafik kazalarında arabuluculuk; hukuken tarafların aralarındaki uyuşmazlıklara uzman kişi ile müdahalesidir.

İhtiyari arabuluculuk toplantıları uzman ve bağımsız arabulucu ile yapılmaktadır. Arabulucu, tarafların en az birinin vazgeçmesi ya da anlaşma sağlanması ile sona ermektedir. Arabulucunun görevlendirildiği tarihten itibaren 6 hafta içinde görüşmelerin sonlandırılması gerekmektedir. Bu süre zorunlu haller durumunda 2 hafta daha uzatılabilmektedir.

Trafik Sigortası Kaza Sonucu Manevi Tazminat Öder mi?

Hayır, zorunlu trafik sigortası kaza sonucu manevi tazminatı karşılamaz. Zorunlu trafik sigortası, kazada kusurlu olan sürücünün üçüncü kişilere verdiği maddi hasarları karşılar. Manevi tazminat ise, kazada yaşanan acı, elem, korku gibi manevi zararların tazminini kapsar.

Türk Borçlar Kanunu’na göre de trafik kazalarında zorunlu trafik sigorta şirketleri manevi tazminatı karşılamamaktadır. Sigorta poliçelerinde yer alan ana teminatlar tüm sigorta şirketleri için aynı şartlar geçerlidir.

Kasko manevi tazminatı karşılar mı?

Kasko poliçeleri taleplere göre düzenlenmektedir. Her poliçenin kapsamı farklıdır. Trafik kazalarında manevi tazminat klozu daha çok genişletilmiş kasko poliçelerinde bulunmaktadır.

Haksız Fiil Nedeniyle Manevi Tazminat

Haksız fiil, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 49 – 76 maddeleri arasında yer almaktadır. Haksız fiil; kişinin kişiliğine, şahsına ya da mal varlığına, hukuka uygun olmayacak şekilde gerçekleştirilen eylemlerdir.

İlgili kanun maddesinde ise yer alan ifadeler: ‘Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına zarar veren de bu zararı gidermekle yükümlüdür’ şeklindedir.

Haksız fiil; hukuk aykırı fiil, kusur, zarar ve illiyet olarak 4 ana unsura sahip olmaktadır. Haksız fiil nedeni ile açılacak olan manevi tazminat davalarının esas amacı; mağdur konumda olan kişinin zararının boyutunun belirlenmesi ve zararın karşılanmasıdır. Haksız fiil nedeni ile manevi tazminat hesaplaması ve miktarının belirlenmesi, suçlunun kusuru, olayı gerçekleştirme şekli ve olayın gelişimine göre değişmektedir.

Türk Borçlar Kanunu 52. Maddesinde haksız fiil nedeni ile madeni tazminat hesaplamanın iptali veya indirime gidilme sebepleri yer almaktadır. 52. Kanun maddesinde yer alan ifadeler:

‘Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir. Zarara hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hâkim, tazminatı indirebilir’.

Haksız fiil nedeni ile manevi tazminat hesaplamasında indirime sebep olacak haller özetle:

• Zorda ya da zorunda olma
• Haklı olacak savunma
• Kamu hukukunun yetkisi
• Özel hukukun yetkisi
• Mağdurun fiile rızası

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun tümüne ulaşabilmek için bıraktığımız linki kullanabilirsiniz.

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6098.pdf.

Sık Sorulan Sorular: