İhbar Tazminatı Hesaplama | İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, İş Kanunu kapsamında işçi veya işveren tarafından; belirsiz süreli sözleşmelerde ihbar sürelerine ve diğer şartlara uyulmadan fesi hakkını kullanımlarında verilen ödemelerdir. Tazminat hesaplaması yapılırken brüt ücretin yanı sıra yol ve yemek ücretleri de hesaba katılır.
İhbar Tazminat
İhbar tazminatı, belirli şartlar çerçevesinde gerçekleşmektedir. Bu şartlar ise İş Kanunu tarafından belirlenmektedir. İşçi ya da işveren; işten çıkacak veya çıkaracak ise bu durumu yazılı olarak belirli süre içerisinde gerçekleşmiş olması gerekmektedir. İşten çıkma veya çıkarılma haklı bir nedene dayanmıyor ve yazılı olarak belirli süre içerisinde bildirilmiyor ise ihbar tazminatı hakkı doğmaz, talep edilememektedir.
Önemli bir diğer konu ise gerçekleşen işten çıkma veya çıkarılma, iş sözleşmesinde yer verilen deneme süreleri içerisinde olmuş ise tazminat talep edilemez. İhbar için tazminatı hakkı doğmaz.
İhbar tazminatının talep edilme şartlarından birisi de sözleşme feshinin haklı bir sebeple gerçekleşmesidir. İş kanunu ‘İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı’ madde24; ‘İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı’ madde 25 de açıklanmaktadır. Tarafların ihbar ödemesi için sözleşme feshinin hukuka aykırı şekilde gerçekleşmemesi gerekmektedir.
İş Kanunu Madde25; İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı için; ‘Süresi belirli olsan veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini süresinin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
- Sağlık sebepleri
- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri
- Zorlayıcı sebepler
Aynı kanunun 25. Maddesi ise; İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı için; Süresi belirli olsan veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini süresinin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
- Sağlık sebepleri
- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri
- Zorlayıcı sebepler
İhbar Tazminatı Nedir?
İşçiye ödenen ihbarın hak edilmesi için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. İhbar tazminatı; İş Kanunu’nda açıklanmaktadır. Açıklamalara göre ise; ihbar süresi dolmadan işveren, işçiyi çıkarması durumunda ihbar ödemek zorundadır. 4857 sayılı İş Kanunu 17. Maddesi 4. fıkrası uyarınca bildirim süresine uyulmadan fesheden taraf (işçi veya işveren) tazminat ödemek ile yükümlüdür.
İşçi veya işveren yazılı olarak fesih bildirimini yapması ve tazminat süreleri ile şartlarını sağlamalıdır. Tazminat miktarı ise çeşitli durumlara göre değişmektedir.
İhbar Tazminatı Süreleri
Belirli süreli sözleşmeler süre bitiminde hiçbir müdahale olmadan bitmektedir. Bundan dolayı ihbar süresine yer verilme. Ancak belirsiz süreli olan sözleşme de, işçinin çalıştığı süreye göre ihbar süreci bulunmaktadır. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. Maddesine göre:
- 6 aya kadar çalışan işçi için; 14 gün,
- 6 ay ile 18 ay arası çalışan işçi için; 28 gün,
- 18 ay ile 36 ay arası çalışan işçi için; 42 gün,
- 36 ay ve üzeri çalışan işçi için 56 günlük ihbar süreleri mevcuttur.
İhbar Tazminatı Şartları
4857 sayılı İş Kanununda belirtilmesi üzerine ihbar için tazminat kazanılması belirli şartlara bağlanmıştır. İşçi ya da işveren sözleşmenin sona erdirileceğini yazılı olarak belirli süreler içerisinde bildirmekle sorumludur. Bildirimin yazılı olarak sağlanması ve aşağıda belirteceğimiz diğer şartlar sağlanması durumun da ihbara hak kazanılacaktır;
- İhbar tazminatı için sözleşme; belirsiz süreli olması gerekmektedir. Ancak sözleşme belirli süreli sözleşme olsaydı ayrıca bildirimde bulunulması gerekmez. Belirsiz süreli iş sözleşmesinde; sözleşmenin bitiş tarihi belirli olmadığı için bildirim yapılması zorunludur. Ancak işçi ve işveren arasında sözleşme yoksa ihbar hakkı da bulunmaz.
- İş sözleşmesi haklı bir neden ile fesheden işçi veya işveren ödeme yapmaz. Haklı sayılan nedenler ise İş Kanunu 24. Ve 25. Maddelerinde açıklanmıştır.
- İhbar süreleri işçi veya işverene tanınmadan feshedilmiş olmalıdır.
- Fesih bildirimi usule uygun olmalıdır.
- Deneme sürecinde olan işçi veya işveren işten çıkma veya çıkarılma olur ise tazminat talep edemez.
İhbar Tazminatı Hesaplama Nasıl Yapılır?
Belirli durumlarda iş akdinin feshi sonucunda işçi veya işveren karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek ile yükümlüdür. Bu tazminat işçi kıdemine göre hesaplanmaktadır.
Tazminatı hakkı bulunan işçilerin; görev süreleri ve maaşları hesaplamada kullanılmaktadır:
- 6 aydan az çalışma süresi bulunan işçiye; 2,
- 6 ay ve 1,5 yıl arası çalışma süresi bulunan işçiye; 4,
- 1,5 yıl ve 3 yıl arası çalışma süresi bulunan işçiye; 6,
- İşçi 3 yıldan daha fazla çalışıyor ise 8 haftalık ücret tutarında ödeme yapılmaktadır.
Hesaplamalarda brüt ücret esas alınmaktadır. Çalışana, işveren tarafından süreklilik taşıyan parasal ödemeleri ise giydirilmiş ödem kapsamındadır. Ayrıca, ikramiye, erzak, yol, yemek vb. ödemeler de giydirilmiş brüt maaş olarak bilinmektedir.
Hesaplama yapılırken işçinin kıdemine göre bildirim süresinin her hatası 7 gün olarak alınmaktadır. Brüt ödemelerin günlük miktarı ve toplam gün sayısı ile çarpılmaktadır. Hesaplanan bu tutar işçinin brüt ihbarıdır. Ayrıca bu tazminat vergiye tabidir. Net ihbar tazminatının ortaya çıkması için ise; Yıllık Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı, Gelir Vergisi ve Tevkifat Oranı brüt orandan çıkarılmaktadır.
Örnek İhbar Tazminatı Hesaplama:
Örneğin X kişinin 1 aylık maaşı 3.000 TL olan 5 çalışma olan bir işçiye;
Günlük Maaş: 3000/30 gün= 100 TL
Haftalık Maaş: 100*7= 700 TL
İşçi 5 yıl çalışma süresi olduğu için 8 haftalık brüt ücreti kadar hesaplanmalıdır.
8 hafta*700 = 5600 TL brüt ihbar tazminatıdır. Bu tutara gelir ve damga vergisi kesintisi yapılarak net tutar belirlenmektedir.
İhbar Tazminatı Nasıl Alınır?
Belirsiz süreli sözleşmelerde ihbar tazminatı, kanun kapsamında işçi veya işverene tanınmış bir haktır. Ancak bu hakkın hukuka aykırı yapılmaması gerekmektedir. İşçi veya işveren sözleşme feshini yazılı olarak bildirmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra sözleşmenin feshi içinde geçerli bir sebep olmalıdır. Haklı sebebi bulunmadan sözleşmeyi fesheden tarafın tazminat ödemesi yapması gerekmektedir.
İhbar tazminatı için görevli ve yetkili mahkemeler bulunmaktadır. Tazminatın talebi için ise dilekçe ile başvuru yapılabilmektedir. Yetkili ve görevli mahkeme; işçinin, işverenin veya iş yerinin bulunduğu yerde bulunan İş Mahkemeleri’dir. Ancak dava açılacak yerde İş Mahkemesi bulunmaması durumunda Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvuru yapılabilmektedir.
Çalışana ihbar süresi içerisinde yeni iş araması için izin verilmesi zorunludur. Bildirim süreleri ile sınırlı olan yeni iş için arama izni, İş Kanunu 27. Maddesinde ‘Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur’ şeklinde açıklamıştır.
İhbar tazminatı PDF dilekçe örneği için tıklayınız.
İhbar Tazminatı Zamanaşımı
Belirsiz süreli iş sözleşmesi hukuka uygun sona erdirilmesinin adından taraflar ihbar tazminatı talep edebilmektedir. Tazminatın talep edilmesi üzerine ödeme yapacak taraf aynı süre zarfında ödeme yapmak zorundadır. İş Kanunu’nda ise zamanaşımı süresi için 5 yıl olarak belirlenmiştir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun tamamına için tıklayınız.
İhbar tazminatı emsal Yargıtay kararları için tıklayınız.
İlgili İçerik: Kıdem Tazminatı Kimler Alabilir?
Hesaplama ile İlgili Yazılarımız;