Maden Kazası Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri
Madencilik sektörü tehlikeleri ve çalışma şartları bakımından yasal düzenlemelerin yapılması, uygulanması ve denetlenmesi gerekli bir iş koludur. Madencilikte işçinin işi yaptığı sırada gerçekleşen kaza iş kazası olarak kayıtlara geçmektedir. Maden kazası tazminat davasında iş sahibi ile birlikte yüklenici firma arazinin sorumluluğunda bulunan kuruluş gibi bir çok taraf yer alabilmektedir. Gerçekleşen maden kazası kusur ve sorumluluğun belirlenmesi davaların açılmasında önemli bir konudur.
Bu sektörde gerçekleşen maden kazası ölümlü ve ya yaralanmalı olarak sonuçlanmaktadır. Yaralanmalı madencilik kazalarında öncelikle yapılması gereken işçinin kaza sonrasında sağlık kuruluşlarından aldığı raporu işverene teslim etmesidir. Teslim edilen rapor iş kazası bildirimi ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na işveren tarafından sunulmalıdır. Yaralanan maden işçisi ortalama bir yıllık iyileşme sürecinin tamamlanmasının ardından Sağlık Bakanlığı onaylı sağlık kuruluşlarında uzman hekimler eşliğinde heyete girmektedir. Girilen heyette hekimler her bölge ve yara için değerlendirme yaparak puan vermektedir. Verilen puanlar ve hekimlerin incelemesi sonucunda işçiye maluliyet (sakatlık) oranı verilmektedir. Bu oran ile yaralanan işçi maddi ve manevi tazminat davalarını açabilmektedir. Madencilik sektöründe iş kazası geçiren ve yaralanarak bedeni hasar alan işçinin ilgili yerlerden talep edebileceği ödenekler şu şekildedir:
- Geçici iş göremezlik ödeneği
- Hastane ve bakıcı masrafları
- Maddi ve manevi tazminat davaları
- İş gücü kaybı tazminatı
- Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
Madencilik sektöründe iş kazasında vefat eden kişinin yakınlarının sosyal ve ekonomik yaşamlarının etkilenmemesi adına verilen ödenek ise ‘Destekten Yoksun Kalma Tazminatı’ olarak geçmektedir. Destekten yoksun kalma tazminatını; annesi, babası, eşi, çocukları ve nişanlısı talep edebilmektedir. Ölümlü iş kazası tazminatının yanı sıra vefat eden kişinin yakınları ilgili yerlerden aşağıdaki ödenekleri talep edebilmektedir:
- Ölüm hemen gerçekleşmediyse hastane masrafları
- Cenaze giderleri
- Ölen kişinin desteğinden mahrum kaldıkları için kayıplar
İş kazası geçiren bedensel hasar alan ve ya vefat eden işçinin yakınları işverenin kendisine ya da kazada sorumlu olanın şahsına yaşadıkları psikoloji, çektiği üzüntü ve keder için Manevi Tazminat davası da açabilmektedir.
Maden kazası Tazminat Davası Şartları
Maden kazalarında hukuki sürecin nasıl başladığı, nasıl ilerleyip ve nasıl sonlandığı kaza geçiren işçiler ya da kaza geçirenlerin yakınları tarafından merak ve takip edilen bir konudur. Kazanın gerçekleşmesinin hemen ardından işçiye gerekli sağlık müdahalelerini yapılmaktadır. Daha sonra iş yeri kaza raporu düzenlenir, iki şahit huzurunda tutanak tutularak imzalanır. İş kazası kolluk kuvvetlerine de bildirilmelidir.
Bir sonraki adım kaza geçiren işçi kazadan sonra aldığı sağlık raporunu işverene teslim etmelidir. İşveren kendisine teslim edilen rapor ile birlikte iş kazasını 5 gün içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirerek süreci ilerletmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu iş kazasını ve raporu inceleyerek onaylanması durumunda ödeme emri vererek kazadan dolayı işe gidemeyen işçiye rapor günü kadar ödeme yapmaktadır.
Kaza geçiren işçi hekimlerin önerdiği ortalama bir senelik iyileşme sürecini tamamlayarak maluliyet oranı alabilmek için uzman hekimler ile heyete girmektedir. Girilen heyette her yara, yara bölgesi ve yaralanan kemik için ayrı değerlendirme yapılır. Belirlenen maluliyet oranı ile işçi maddi ve manevi dava sürecini başlatmaktadır.
Girilecek hukuki süreçte birçok işçi haklarını bilmediklerinden dolayı hak kaybına uğramaktadır. Bu hak kaybına uğramamak için alanında uzman iş kazası avukatı ile çalışılmalıdır. İş kazası avukatı ile iş kazası sonrası açılabilecek üç dava tipi mevcuttur. Bu davalar:
- Maddi ve manevi tazminat davası
- Ceza soruşturması ve ceza davası
- Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından açılacak rücu davaları
Maden Kazalarında Cezai Sorumluluk
Madencilikte iş kazası neticesiyle cezai sorumluluk tespiti çok önemlidir. Kaza araştırılarak kazaya etkisi bulunan kişi ve ya kişilerin tespit edilmesi gereklidir. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 4. maddesi gereği işveren işçinin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin önlem ve koruma alınmasından asli sorumludur. İşveren sorumluluğunu yerine getirmemesi sebebiyle iş kazası gerçekleştiği durumlarda cezai sorumluluğu bulunmaktadır. İşverenin yanı sıra yetkilendirdiği sorumlunun kazaya sebep olduğu durumlarda cezai sorumluluğu bulunmaktadır.
Ceza hukuku kapsamında iş kazası suç türleri 2 ana başlık olarak karşımıza çıkmaktadır.
- İş kazası nedeniyle taksirle yaralama: Bu ceza türünden gerekli önlem ve ya korumayı almayan işveren ya da sorumlu iş kazası sebebiyle 3 aydan 1 yıla hapis cezası almaktadır.
- İş kazası nedeniyle taksirle öldürme: Gerekli tedbirlerin, iş sağlığı ve güvenlik önlemlerinin alınmaması durumunda işçinin vefatıyla sonuçlanan iş kazasıdır. İş kazasında işçinin vefat etmesi durumunda işveren ve ya sorumlu kişi Türk Ceza Kanunu 85. maddesine göre 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası almaktadır.
Maden Kazalarında Tazminat Davası
Madencilik sektöründe gerçekleşen, maden işçisinin işverenin işini yaptığı sırada ve ya iş yerinin tahsis ettiği araçla seyahat ederken geçirdiği kazalara iş kazası denilmektedir. İş kazası geçiren maden işçisinin ölümü ya da yaralanması sonucunda kanunlarca belirlenmiş tazminat almaya hakkı bulunmaktadır. Bu tazminatları talep etmesi maden işçisinin en doğal hakkıdır.
Maden kazalarında tazminat davaları işçinin sağlık kuruluşundan aldığı ilk raporu işverene teslim etmesiyle başlamaktadır. İşveren verilen raporu 5 gün içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmelidir. Kurum bu bildirimin ardından işçiye kurum çalışamadığı gün için ödeme yapmaktadır. Kaza da yaralanan işçi, hekimlerin kaza sonrası müdahalesinin ardından öngördükleri iyileşme sürecini tamamlamasının ardından hekimler tarafından heyete girerek maluliyet oranı almaktadır. Bu maluliyet oranına göre maddi ve manevi tazminat davalarını başlatmaktadır.
Kaza sonucu vefat eden işçinin anne, baba, eşi, çocukları ve nişanlısı Destekten Yoksun Kalma Tazminatı ve Manevi Tazminatları talep edebilmektedir. Vefat edenin yakınlarının yaşadığı duygu durum bozukluluğu, çektiği üzüntü ve keder için talep edeceği tazminata Manevi Tazminat, vefat edenin desteğinden mahrum kaldıkları için sosyal ve ekonomik yaşamlarının etkilenmemesi adına talep edecekleri tazminata da Destekten Yoksun Kalma Tazminatı denmektedir.
Maden Kazası Manevi Tazminat Davası
Maden kazalarında işçinin maddi ve manevi tazminat hakkı bulunmaktadır. Yaralanmalı kazaya karışan maden işçileri kalıcı raporunun ardından emeklilik için de hak kazanabilmektedirler. Emeklilik şartlarını taşımayan maden kazası işçilerine iş kazası maaşı bağlanmaktadır.
Türkiye de Meydana Gelen Maden Kazaları Tazminat Davaları ve Emsal Kararlar
Türkiye de en çok iş kazası gerçekleşen sektörlerden biri madenciliktir. Madencilik sektörü yaşanan kazalardan sonra birçok dava başlatılmaktadır. Bu davalara ve Yargıtay kararlarına örnek olarak verilebilecek haberleri bu yazımızda sizlerle paylaşacağız.
2010 yılında Edirne Keşan’da kaynaktan kıvılcım sıçramasıyla madende göçük meydana gelmiştir. Bu göçükte üç işçi iki gün mahsur kaldıktan sonra hayatını kaybetmiştir. Yargıtay, meydana gelen kaza için maden şirketi sahibine ‘Taksirle 3 Kişinin Ölümüne Sebebiyet’ vermekten 5 yıl hapis vermiştir.
13 Mayıs 2014 yılında Manisa’nın Soma ilçesinde maden kazasında 301 maden işçisinin vefat ettiği bir facia yaşanmıştır. Faciadan sonra Soma da İş Mahkemesi kurularak 301 madencinin annesi, babası, evliyse eşi ve çocukları için tazminat davaları açılmıştır. Yargıtay Soma da gerçekleşen bu facia için maden şirketi yöneticisine ceza infaz yasası gereği 5 yıl 5 ay hapis cezası vermiştir.
Bartın Amasra Maden Kazası
14 Eylül 2022 Cuma günü akşam saatlerinde Bartın’ın Amasra ilçesinde, Türkiye Taş kömürü Kurumu Amasra Müessese Müdürlüğünde, yer altında patlama meydana geldi. 110 kişinin çalıştığı kömür ocağında patlamanın grizu kaynaklı olduğu tespit edildi. Olayda 41 maden işçisi hayatını kaybetti.
Olayın ardından soruşturma yapılması amacıyla 6 müfettiş ataması yapıldı.
Olaya ilişkin ilk etapta 3 Cumhuriyet savcısının görevlendirildi. Soruşturma tüm yönleriyle ve titizlikle ele alındığı belirtiliyor.
Bartın Amasra Maden Kazası Sonrası Hukuki Süreç, Ceza Davası ve Tazminatlar
TTK Amasra Müessese Müdürlüğüne bağlı kömür ocağında meydana gelen patlamanın ardından savcılık olayla ilgili soruşturma başlattı. Önce kazaya ilişkin deliller (ifadeler, kamera kayıtları, ilgili evraklar, o sırada maden ocağında bulunan tertibatların durumu vs… ) toparlanacak. Kolluk kuvvetlerinin yaptığı çalışmanın ardından yetkili savcı olaya ilişkin iddianame hazırlayacak. Ceza davası için çalışmalar başlatılacak. Sorumlular tespit edilecek kusur dağılımına göre çıkan bilirkişi raporları ışığında ilgililere çeşitli cezalara hükmedilecektir.
Kömür işletmesi devlet kurumu olduğu için tazminat davalarının karşı tarafı Türkiye Kömür işletmeleri yani devlet olacaktır. Bu sebeple idari davalar açılacaktır.
Yakın zamanda meydana gelen Soma Maden Faciası göz önünde bulundurulursa nasıl bir hukuki sürecin takip edileceği az çok tahmin edilebilir. Ancak buradaki tek fark muhataplar olacaktır. Soma’da ki kömür işletmeleri özel sektör tarafından işletilmekte olduğu için orada muhatap özel şirketler olmuştu. Bartın Amasra’da meydana gelen maden kazasında muhatap devlet olacaktır. Ve süreç biraz daha yavaş işleyecektir diyebiliriz…
Maden Kazası Yargıtay Kararları
Maden kazaları maalesef zaman zaman ülke gündemine oturmakta yukarıda verilen örneklerde olduğu gibi, Türkiye’de meydana gelen maden kazalarının yıllara göre dağılımına baktığımızda ciddi bedeller ödediğimizi görebilirsiniz. Resmi kayıtlara göre bugüne kadar 3 binin üzerinde kişi maden kazalarında hayatını kaybetmiş, 100 binin üzerinde kişi ise yaralanmıştır. Sadece 2020 yılı maden kazası istatistiklerine baktığımızda, Zonguldak Türkiye Taş Kömürü Kurumunda onlarca kaza meydana gelmiştir. Maden kazalarında Yargıtayın verdiği kararlar önemli ölçüde sürecin kısalmasına etki etmektedir. Tartışmalı konular üzerinde üst mahkemenin içtihat niteliğinde verdiği kararlar tartışmalı konuları açıklığa kavuşturmaktadır Ekte verdiğimiz maden kazası yargıtay kararlarını inceleyebilirsiniz.
Maden Kazası Yargıtay Kararları
Maden Kazası Tazminat Hesaplama
Maden kazalarında yaşanan mağduriyetlerin giderilmesi için iki ayrı tazminat hesaplaması yapılmaktadır. Yaralanmalı maden kazası tazminat hesaplaması için; kaza geçiren işçini yaşı, maaşı, kazadaki kusuru ve meslekte kazanma gücü kayıp oranı tazminat hesaplamasını etkilemektedir. Ölümlü maden kazası tazminat hesaplama ise vefat edenin yaşı, maaşı, geride kalan, anne, baba, eş 18 yaşından küçük çocukların yaşı ve kusur oranı tazminat miktarını belirleyecektir. Ölümlü maden kazalarında destekten yoksun kalma tazminat hesaplama yapılmaktadır.
