Güvenlik Soruşturması

Güvenlik soruşturması memurluğa girecek kişilerin yetkili kuvvetler tarafından memurluğa uygun olup olmadığını denetlediği süreçtir. Bu süre zarfında memur sıfatı taşıyacak kişinin aile ve çevresi dahil birçok durumu incelenmektedir. Soruşturmasının olumlu sonuçlanması ile kişinin memuriyeti başlamaktadır.

Güvenlik Soruşturması 

Güvenlik sorgulaması memur meslek grupları için giriş şartları arasında istenmektedir. Memur olacak kişinin geçmişte ahlaki durumu, kolluk kuvvetleri tarafından arandığı veya aranmadığı durumları incelenmektedir. Ancak soruşturma sadece bu konular ile kısıtlı değildir.

Sorgulama ve soruşturmasında:

• Kişinin yabancı kurum veya yabancılarla ilişkileri
• Memurluktan kesin çıkarılmasının bulunup bulunmadığı
• Kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde bulunan olgusal verileri
• Kişiye ait adli sicil kaydı
• Kolluk kuvveti tarafından hala aranıp aranmadığı
• Hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığı
• Terör örgütü ile ilişkileri ya da terör örgütü ile suç işleyip işlemediği
• Kişi hakkında hala devam eden dava süreci bulunup bulunmadığı incelenmektedir.

Güvenlik Soruşturması Nedir?

Güvenlik sorgulaması ve soruşturması , 7315 sayılı ‘Güvenlik Sorgulaması ve Arşiv Taraması Kanunu’nda yer almaktadır. İlgili Kanunu’n 3. Maddesinde: ‘(1) Arşiv araştırması, statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında yapılır. (2) Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları hâlinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ile ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler, üst kademe kamu yöneticileri, özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler ile milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır’.

Güvenlik soruşturması; Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Mahalli Mülki İdare Amirlikleri tarafından yapılmaktadır. Görevli birimlerde çalışan personel hukuka aykırı olarak sorgulama yapamaz, log kayıtlarına müdahale edemez, silemez veya bilgileri paylaşamaz.

Güvenlik Soruşturması Sorgulama

Güvenlik soruşturması sorgulama için herhangi bir resmi internet sitesi bulunmamaktadır. Arşiv araştırmaları en geç 30 gün, güvenlik soruşturmaları ise en geç 60 gün içerisinde sonuçlandığını öngörerek ikamet adresinize gelecek olan tebligatı beklemelisiniz. Ancak süreç dolduğu halde ikamet adresinize herhangi bir soruşturma sonucu gelmedi ise memurluk için başvuru yapılan kuruluşa dilekçe yazabilirsiniz. Bunun yanı sıra da başvuru yaptığınız kurumu telefon ile arayabilirsiniz ya da direkt olarak kuruma giderek yüz yüze konuşarak öğrenebilirsiniz.

Güvenlik Soruşturması Formu

Güvenli soruşturma form, Bakanlık veya ilgili kurumların adaylarından sisteme yönetilmelerini istedikleri formlardır. Bu form memurluğa girilirken yapılacak olan güvenlik taraması için vardır. Ancak formların eksiksiz ve doğru olarak doldurulması gerekmektedir.

Devlet Memurları Kanunu 48. Maddesine göre kişinin memur olabilmesi için güvenlik soruşturmasından geçerek onay alması zorunludur. Ancak bu madde Anayasa Mahkemesi tarafından 2019 yılında iptal edilerek Güvenlik Sorgulaması ve Arşiv Taraması Kanunu çıkarılmıştır.

Güvenlik soruşturması formu doldurulması için 5 adım bulunmaktadır.

1. Birinci kısımda kişi hakkında genel bilgiler bulunmaktadır. İsim, soy isim, T.C. Kimlik Numarası ve ikamet bilgileri yer almaktadır. İsim ve soy isim için önemli olan husus; değişiklik var ise eski isim ve soy ismini yazınız. Formun çıktısını aldıktan sonra vesikalık fotoğraf bölüme göre kesilerek yapıştırılmaktadır. Size ulaşabilmeleri için e-mail ve telefon numarası da yazmalısınız.
2. Kişinin eğitim bilgileri için ayrılan bölümdür. En son mezun olunan okul, bölüm, giriş ve çıkış tarihi ayrıca okuldan ayrılış sebebi yazılmalıdır.
3. Bu bölümde en son nerede çalışıldığı sorulmaktadır. İş yerinin unvanı ve adresinin yazılması talep edilir. Ayrıca çalışma süresi de yazılır.
4. Dördüncü bölüm kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Askerlik durumu ve aile bireyleri hakkında bilgi istenir. Anne, baba, kardeş ve eşin; adı, soyadı, adresi, irtibat bilgileri, adresleri ve TC Kimlik Numaraları istenir. Askerlik için ise başlama ve bitiş tarihi, birliğin adı ve yeri talep edilir. Bunun yanı sıra varsa askerlik cezaları da yazılmalıdır.
5. Kesinlikler doğru cevaplar verilmesi gereken bu formun beşinci ve son bölümünde hakkınızda hüküm kararı bulunan veya devam edene ceza davanızın bulunup bulunmadığını sormaktadır.

Güvenlik Soruşturma Formu İsteyen Bakanlıklar

Her Bakanlığın ayrı olarak güvenlik soruşturma formları bulunmaktadır.

• Kültür Turizm Bakanlığı
• POMEM, PYMO, PAEM
• Adalet Bakanlığı
• Milli Eğitim Bakanlığı
• İçişleri Bakanlığı
• Jandarma ve Sahil Güvenlik Bakanlığı
• Sağlık Bakanlığı
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
• Tarım ve Orman Bakanlığı
• Milli Savunma Bakanlığı
• Dışişleri Bakanlığı
• Gençlik ve Spor Bakanlığı
• Aile Bakanlığı
• Maliye Bakanlığı
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
• Enerji Bakanlığı

Özel Güvenlik Soruşturması

Özel güvenlik soruşturması memurluğu hak kazanan kişilerin soruşturulması ve sorgulanması ile başlamaktadır. Soruşturma da kişinin idari bir grubu olup olmadığı, sicil kaydı veya yakın çevrelerinin sicil kayıtlarına bakılmaktadır.

Özel Güvenlik Sorgulama Soruşturması 3 aşamadan oluşmaktadır:

1. Arşiv Taraması
2. Genel Bilgi Toplama (GBT) Araştırması
3. Yerinden Araştırma

• Arşiv Taraması

Memur sıfatı taşıyacak kişinin sicil kaydı önemli husustur. Kolluk kuvveti tarafından aranıp aranmadığı kontrolü de vardır. Kişinin herhangi bir mahkeme sonucunda hüküm giyip giymediği ya da henüz sonuçlanmamış davaları incelenir. Örneğin kişi Maddi Hasarlı Trafik Kazasına karışmış ve kusuru görülerek 2 yıl hapis cezası hükmü verilmiştir. Bu hüküm memuriyeti engellemektedir.

Memuriyete hazırlanan kişinin daha önceden memurluktan çıkarılmış olmasına da dikkat edilirken; böyle bir durum söz konusu ise güvenlik soruşturması olumsuzdur.

• Genel Bilgi Toplama (GBT) Araştırması

Genel Bilgi Toplama (GBT); kolluk kuvvetlerinin yakalama kararı bulunan kişilerin, kayıtlarının tutularak yakalanmasını sağlar.

• Yerinden Sorgulama

Soruşturma sonucunda elde edilen bilgiler göreve atama için değerlendirmek üzere komisyona sevk edilir. Değerlendirme komisyonu tek sayı olacak şekilde en az başkan ile birlikte 5 kişiden oluşmaktadır.

Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Güvenlik soruşturması taleplerinin ilgili makam ve kuruluşlara iletilmesinin ardından süreç başlamaktadır. Memur adaylarının arşiv araştırma sonuçları en az 30 gün içerisinde sonuç vermektedir. Ancak arşiv araştırmasından daha azla durumu inceleyen güvenlik soruşturması en geç 60 gün içerisinde açıklanmaktadır.

Güvenlik Soruşturması ve arşiv araştırmasının tamamlanması üzerinde sonucu öğrenebilmeniz için ilgili kurum tarafından ikamet adresinize bir tebligat gelmektedir. Ancak sonucun açıklanma süresi ve tebligatın gelme süresi uzamış ise ilgili kuruma dilekçe yazarak başvuru yapabilirsiniz. Maalesef ki sonucu öğrenmek için E devle veya benzeri internet siteleri kullanılamamaktadır.

Memurlukta Güvenlik Soruşturması

Memurluğa girecek olan kişiler için güvenlik soruşturulması zorunlu olarak bulunmaktadır. Her bakanlığın ayrı olarak doldurulmasını talep ettiği güvenlik soruşturma formları vardır. Bakanlıkların sayfalarından ulaşabilirsiniz.

Memurlukta güvenlik sorgulama ve soruşturma, memurluğa girecek kişinin içinde bulunduğu ortama da dikkat edilmektedir. Kayıtlı olan ikamet adresi fiilen esasa alınmaktadır. Örneğin memurluğu girecek kişinin terör örgütü ile ilişiği araştırılırken yakın çevresi de inceleme altındadır.

Güvenlik Soruşturması Özel Sektör

Özel sektörde birçok meslek grupları bulunmaktadır. Ancak bu meslek gruplarında işe girişlerde güvenlik soruşturması bulunmamaktadır.

Soruşturmalar memur adayları için ilgili Bakanlıkları bünyesinde yapılmaktadır.

Güvenlik Soruşturması Kimlere Yapılır?

Güvenlik soruşturması herhangi bir Bakanlığın bünyesinde memur olmaya hak kazanan adaylara yapılmaktadır. Soruşturmaya giren memur adayları gerekli inceleme ve denetlemeye tabidir. Ancak olumlu olarak sonuçlanan kişiler ise memur olmaya hak kazanmaktadır. 

Güvenlik Soruşturması Kalktı Mı?

Güvenlik soruşturmasının kalıp kalkmadığı merak edilen konular içerisindedir. 2020 yılında Anayasa Mahkemesi 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda güvenlik soruşturması için yer alan 48-A/8. Maddesini kaldırmıştır. Anayasa Mahkemesi aynı zamanda 4045 Sayılı KHK kapsamında bulunan sözleşmeli personel alımında güvenlik soruşturmasını da kaldırmıştır.

07.04.2021 tarihinde TBMM 7315 sayılı Güvenlik Sorgulaması ve Arşiv Taraması Kanunu’nu kabul etmiştir. Fakat kabul edilen bu kanun 17 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmelik

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmelik 5 bölümden oluşmaktadır. İlgili yönetmeliğin Cumhurbaşkanı Karar Tarihi 02/06/2022 fakat yayınlandığı tarih 03/06/2022’dir.

Yönetmeliğin Bölümleri

1. Başlangıç Hükümleri

Güvenlik soruşturmasına ilişkin birçok tanım yapılmıştır. Örneğin:

İstihbari faaliyet: İlgili kişi hakkında istihbarat üniteleri tarafından çeşitli kaynak ve araçlardan derlenen haber ve bilgilerin işlenmesi suretiyle veri elde etme faaliyeti olarak açıklanır.

Kişisel veri: Kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi ifade eder.

Değerlendirme Komisyonu: Güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması sonucunda elde edilen kişisel verilerin göreve atanma yönünden değerlendirildiği komisyondur.

Üst kademe kamu yöneticisi: 3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu 2 / 8 Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile üst kademe kamu yöneticisi olarak belirlenen kişiyi ifade eder.

Yönetmeliğin ilk bölümünde ise yönetmeliğin amacına ilişkin dile getirilenler: ‘Bu Yönetmeliğin amacı, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli birim ve kısımların tespitine, soruşturma ve arşiv araştırması yapılmasına ve değerlendirme komisyonlarının çalışmalarına ilişkin usul ve esasları belirlemektir’.

2. Gizlilik Dereceli Bilgi ve Belgeler ile Birim ve Kısımlar

İlgili yönetmelikte gizlilik dereceleri ile gizlilik dereceli belgelerin sınıflandırılması, oluşturulması, kullanılacak yerleri, güncelliği ‘Gizlilik Dereceli Belgelerde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’ hükümlerine göre uygulanmaktadır.

3. Güvenlik Soruşturması

Arşiv araştırmasının yer alan bu bölümde arşiv kaydı için bilgiler arasında:

• Kişiye ait sicil kaydı
• Kolluk kuvvetinin arama kararı
• Tahdit olup olmadığı
• Memurluktan çıkarma cezası olup olmadığı
• Dava durumu yer almaktadır.

Bölümün daha sonra ki maddesinde ise arşiv araştırmasına ek olarak güvenlik araştırmasında eklenecek kısımlara; kişinin yabancı devletler ile ilişiği, terör örgütleri ile ilişiği, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitesinde olguların verilerinin yeri vardır.

Bölümün 10. Maddesinde Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması yapma yetkisi olan birimler söylenmektedir:

• Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı,
• Emniyet Genel Müdürlüğü,
• Mahalli mülki idare amirlikleri.

4. Kişisel Verilerin Korunması

Kişilerin verilerinin korunmasına ilişkin temel ilkeyi açıklayan bu birimde kişinin bilgileri; verilere erişimini, düzeltilmesini ve silinmesine ilişkin tedbirlerinin alındığını söylemektedir.

5. Çeşitli ve Son Hükümler

Bu yönetmeliğin hükümlerinin Cumhurbaşkanı tarafından yürütüldüğü ve ancak yayım tarihinden itibaren yürürlüğe girdiğini dile getirmektedir.