Deniz İş Kanunu Kıdem Tazminatı ile ilgili hususlar 854 sayılı Deniz İş Kanununda açıklanmaktadır. Kıdem tazminatı ile ilgili hususlar ilgili kanunun 20. Maddesinde detaylı olarak yer almaktadır.
Deniz İş Kanununda Kıdem Tazminatı Nedir?
Deniz İş Kanununda Kıdem Tazminatı ile ilgili haklarını öğrenmek isteyenlerin bu kanun kapsamında bir tazminat hakkı olup olmadığını incelemesi önemlidir.(1)
Deniz İş Kanununa Göre Kıdem Tazminatı Şartları
Deniz İş Kanunu Kıdem Tazminatı ödenmesi için aşağıda belirtilen şartların ortaya çıkması gerekmektedir. Bu kanuna tabi gemi adamının hizmet sözleşmesinin;
- İşverence haklı nedenlerle fesih hali dışında,
- Gemi adamınca haklı sebeplerle,
- Muvazzaf askerlik görevi nedeniyle,
- Gemi adamının tabi olduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan malullük, emeklilik ve yaşlılık aylığı veya toptan ödeme almak maksadıyla,
feshedilmesi durumunda veya sözleşmenin kendiliğinden bozulması durumunda gemi adamının işe başladığı tarihten başlamak üzere hizmet sözleşmesinin devamı sürecince geçen her tam yıl için işverence ilgili gemi adamına 30 günlük ücreti kadar kıdem tazminatı ödenmelidir. 1 tam yıldan artan süre için de aynı oran dikkate alınarak ödeme yapılmalıdır (2).
>İlginizi Çekebilir: Kıdem Tazminatı Alma Şartları <
Gemi Adamı Kıdem Tazminatı
Gemi adamı çalıştığı dönemlerin işçilik hakları ve kıdemine ilişkin tazminat değerlendirmesi 854 sayılı deniz iş kanunu çerçevesinde değerlendirilmektedir. Deniz iş kanunu kıdem tazminatı hükümleri gereği haklı fesih halleri ve iş verenin talebi üzerine iş akdi sona erdirilecek ise gemi adamı kıdem tazminatı hesaplama yapılarak işçinin ne kadar tazminat alacağının tespiti yapılır.
Kıdem tazminatı ödemesi İş veren ve işçi arasında yapılacağı gibi hukuki yollarda takip edilerek deniz iş kanunu kıdem tazminatı süreci tamamlanabilmektedir.
>İlgili İçerik: Gemi Adamı Kıdem Tazminatı <
854 sayılı Deniz is Kanunu
854 sayılı Deniz is Kanunu 20 Nisan 1967 tarihinde yürürlüğe girmiş bir kanundur. Bu Kanun deniz, göl ve akarsularda Türk Bayrağı taşıyan ve yüz ve üzerinde grostonilatoluk gemilerde bir hizmet sözleşmesi kapsamında çalışan gemi adamları ve bu gemi adamlarının işverenleri hakkında uygulanmaktadır (1).
Deniz İş Kanununda Kıdem Tazminatı Tavanı
Deniz İş Kanununda Kıdem Tazminatı Tavanı Devlet Memurları Kanunu kapsamında çalışan en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu maddelerine göre bir hizmet yılına karşılık ödenen azami emeklilik ikramiyesi kadardır. Ödenecek kıdem tazminatı bu tutarı geçemez (3)
Deniz İş Kanunu Kıdem Tazminatından Vergi Kesintisi
7103 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun tazminat ve yardımlarda gelir vergisi istisnasını düzenleyen 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendine göre 854 sayılı Deniz İş Kanununa göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı gelir vergisinden istisnadır. Bu nedenle Kıdem Tazminatı hesaplaması yapılırken yalnızca damga vergisi kesintisi yapılmaktadır. Kıdem tazminatı üzerinden gelir vergisi kesintisi veya başka bir kesinti yapılmamaktadır. (3)
Deniz İş Hukukuna Göre Fesih Halleri
- İşveren veya işveren vekili tarafından fesih yapılabilecek durumlar;
- Gemi adamının bir limanda gemiye dönmemesi veya gemiye dönmesi ama hizmete başlamaması
- Gemi adamının tutukluluk veya hapis gibi nedenlerle artık çalışmaması gerekmesi
- Gemi adamının kanuna, hizmet sözleşmesine aykırı olarak davranması ve işveren veya işveren vekiline karşı uygun olmayan hareketlerde bulunması
- Gemi adamının denizcilik kurallarına, ahlak ve adaba aykırı hareketlerde bulunması
Gemi adamı tarafından fesih yapılabilecek durumlar;
- Ücretin gerekli hükümler çerçevesinde ödenmemesi,
- İşveren veya işveren vekilinin gemi adamına karşı kanunlara ve hizmet sözleşmelerine uygun olmayan davranışları olması
- İşveren veya işveren vekilinin gemi adamına karşı denizcilik kurallarına, teamüllerine, ahlak ve adaba davranışların olması,
- İşveren, işveren vekili veya gemi adamı tarafından fesih yapılabilecek durumlar;
- Geminin seferden kaldırılması, sefer kaldırma herhangi bir nedenle 30 günden fazla olmalıdır.
- Gemiadamının sürekli olarak gemide çalışmasına engel olabilecek bir hastalık oluşması yada engelli duruma gelmesi halinde
Deniz İş Hukukuna Göre Haklar
Deniz İş Hukukuna Göre Haklar aşağıda sıralanmaktadır.
- Ücret, avans, iaşe ve ikamet yeri hakkı
- Yıllık ücretli izin hakkı
- Hafta tatili ve genel tatil hakkı
- Fazla çalışma ücreti hakkı
- Sosyal güvenlik, kıdem ve ihbar tazminatı hakkı (1)
Deniz iş Kanununa tabi olanlar
Deniz iş Kanununa tabi olanlar gemi adamları ve onların iş verenleridir. Ancak kanunun uygulanacağı gemiler ile ilgili şartlar aşağıda belirtilmektedir. Bu kanun;
- Denizlerde,
- Göllerde,
- Akarsularda
Türk Bayrağını taşıyan ve yüz ve üstünde grostonilatoluk gemilerde bir hizmet anlaşması ile çalışan gemi adamları ve onların işverenlerine uygulanır (1).
Deniz is Kanunu Kıdem Tazminatı Hesaplama
Deniz is Kanunu kıdem tazminatı hesaplama son ücret dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir. Ücretin sabit olmadığı(sefer, akord, götürü vb.) durumlarda son bir yıllık süre zarfından ödenmiş olunan ücretin o süre içinde çalışan toplam güne bölünmesi suretiyle tespit edilecek olan ortalama ücret tazminat hesabında esas alınır. Son 1 yıl içinde ücrete bir zam yapıldıysa gemi adamının ayrılma tarihi ve zam yapılma tarihi arasında alınan ücretin aynı süre aralığındaki gün sayısına bölünmesi ile hesaplama yapılmaktadır (1). Deniz İş Kanunu Kıdem Tazminatı hesaplanmasının doğru yapılması hak kayıplarını yaşanmaması adına önemlidir. Bu kapsamda kıdem tazminatının doğru hesaplanması adına uzman avukatlık bürolarından destek almak mantıklı olmaktadır.
>İlginizi Çekebilir: Kıdem Tazminatı Hesaplama <
Deniz iş Kanunu ihbar süresi
İş akdinin, Deniz İş Kanunu’nun 14. Maddesinde belirtilen haller dışında(bildirimsiz fesih halleri) altı ay geçmeden feshedilememektedir. Deniz iş Kanunu ihbar süresi aşağıda yer almaktadır.
- 6 ay için : 2 Hafta
- 6 Aydan 1,5 Yıla Kadar: 4 Hafta
- 1,5 Yıldan 3 Yıla Kadar : 6 Hafta
- 3 Yıldan Fazla ise : 8 Hafta(4)
Deniz is Kanunu fazla mesai
Deniz is Kanunu fazla mesai ile ilgili maddeler Deniz İş Kanunu’nun 28.maddesinde yer almaktadır. Bu kanun kapsamında iş süresi günde 8 saat haftalık olarak da 48 saattir. Bu sürelerin aşılması durumunda yapılan çalışmalar fazla mesai sayılmaktadır (1).
Deniz İş Kanununda Fazla Çalışma
Deniz İş Kanununda Fazla Çalışma söz konusu olduğunda fazla mesai olarak kabul edilmektedir. Yapılan fazla çalışmaya karşılık olarak en az normal çalışma ücretinin %25’i oranında artış yapılarak ücret ödemesi yapılmaktadır (1)
Deniz İş Kanununda Yıllık İzin
Deniz İş Kanununda Yıllık İzin için gerekli olan koşullar söz konusu olup, bir takvim yılı içinde aynı işveren emrinde ya da gemide bir hizmet akdiyle veya birden fazla hizmet akdinde en az 6 ay çalışmış olan gemi adamı yıllık ücretli izne hak kazanmaktadır.
- 6 aydan 1 yıl kadar hizmeti bulunan gemi adamları 15 günden az olmamak üzere
- 1 yıl ve daha fazla hizmeti bulunan gemi adamları 1 aydan az olmamak üzere yıllık izin kullanabilmektedir (1)
Deniz iş Kanunu işe iade
İşe iade şartları oluştuğu durumlarda deniz iş kanunu hükümleri ile birlikte uygulamaya koyulmaktadır. Önce ilk dava kazanılmalı sonrasında ise deniz iş kanunu işe iade davası açılabilmektedir.
Grostonilatoluk nedir
Grostonilatoluk nedir sorusunun cevabı olarak ağırlık birimi demek doğru olacaktır. Gemilerin taşıyabileceği yükü belirtmek için kullanılan ve bir tona denk gelen ağırlık birimine Grostonilatoluk denmektedir.
Deniz İş Kanununa Göre İş Sözleşmesi Nasıl Olmalıdır?
Deniz İş Kanununa Göre İş Sözleşmesi Nasıl Olmalıdır? Sorusunun cevaplarına 854 sayılı kanunun 5 ve 6. Maddelerinde ulaşmak mümkündür. 5. Madde iş sözleşmesinin yazılı olması gerektiğini vurgularken 6. Madde de iş sözleşmesinin şekilsel özellikleri açıklanmaktadır (1).
Deniz İşçisinin Kıdem Tazminatı Ne Demektir?
Deniz işçisinin hizmet akdi Deniz İş Kanunun 20.maddesi kapsamında belirtilen durumlarda feshedilir ise bu durumda gemi adamına kıdem tazminatı ödenmektedir (1).
Deniz İş Hukukunda İşverenin Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?
Deniz İş Hukukunda İşverenin Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir? Sorusuna cevap arayanlar için gerekli olan bilgilendirme aşağıda maddeler halinde sunulmaktadır.
- Gemi adamına ücret ödemek,
- Gerekli olan İş sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini almak,
- Çalışanlarına eşit davranmak,
- Kanun kapsamında gerekli oranda engelli ve eski hükümlü çalıştırmak
- Gemi adamlarının ikametini sağlamak ve iaşesini vermek,
- Ayrıca iş sözleşmesi kapsamında özel şartlar belirlendiyse bunları da yerine getirmek zorundadır (1)
Deniz İş Kanunu’nda Fazla Çalışma Hesabı
Deniz İş Kanununda fazla çalışma hesabı defterlerde tutulmaktadır. Fazla çalışmaları belgelemek için kullanılan defter işveren ve işveren vekilince zorunlu olarak tutulur ve bu defter noterden tasdik ettirilir. Tutulan bu defterde gemi adamının fazla çalışma yaptığı gün ve güne düşen zamma göre hesaplanan ücreti gösterilir (1)
Yabancı Bayraklı Gemilerin Türk Çalışanlarının Kıdem Tazminatı
854 sayılı Deniz İş Kanunu Türk Bayraklı gemileri kapsamaktadır. Bu nedenle Yabancı Bayraklı Gemilerin Türk Çalışanlarının Kıdem Tazminatı Deniz İş Kanunu kapsamında değerlendirilmemektedir. Yabancı gemide çalışanların alacakları ile ilgili 6098 Türk Borçlar Kanunu uygulanmakta olup kıdem tazminatı talep edememektedirler (5).
Türk Bayraklı Gemilerin Yabancı Çalışanlarının Kıdem Tazminatı
Deniz İş Kanunu kıdem tazminatı 4.maddesi yabancı gemi adamları ile ilgili açıklamalara yer vermektedir. Bu maddeye göre Deniz İş Kanunu hükümleri karşılık esasına göre Türk gemi adamlarına aynı hakları tanıyan devletlerin uyruğuna kayıtlı olan ve bu kanun kapsamında gören gemilerde çalışan gemi adamlarına Türk Bayraklı Gemilerin Yabancı Çalışanlarının Kıdem Tazminatı verilmektedir (1)
Yabancı bayraklı gemilerde kıdem tazminatı
Yabancı bayraklı gemilerde kıdem tazminatı söz konusu olamamaktadır. Ancak Borçlar Kanunu kapsamında elde ettiği hakları söz konusu olan gemi adamının bu haklarını öğrenmek için uzmanlardan destek alması gerekebilmektedir.
KAYNAKÇA
- https://mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.854.pdf
- https://www.isvesosyalguvenlik.com/deniz-is-kanununda-kidem-tazminati/
- Gemi adamlarının toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.
- https://sgkrehberi.com/haber/10495/
- https://www.denizcilikbilgileri.com/yabanci-bayrakta-calisanlar-hangi-kanuna-tabidir/?ysclid=l55c9tt8yt499360975
