Gemi Adamı Kıdem Tazminatı
Gemi adamı kıdem tazminatı yükümlülükleri 854 sayılı kanunda yer verilmiştir. İşçilik alacakları, fazla mesai, hafta tatili, gemide çalışan işçi için önemli tazminat başlıklarıdır.
Gemi Adamının Kıdem Tazminatı hakkı elde edebilmesi için denizlerde, akarsularda ve göllerdeki Türk Bayraklı yüz ve daha fazla grostonilatoluk gemilerde çalışıyor olması gerekmektedir.
854 Sayılı Gemi Adamı Kıdem Tazminatı Kanunu
Gemi Adamı Kıdem Tazminatı ile ilgili hususlara 854 sayılı Deniz İş Kanunundan ulaşmak mümkündür. İlgili kanunun 20. Maddesinde kıdem tazminatı başlığı yer almaktadır.
Gemi adamları kıdem tazminatı 854 sayılı Deniz İş Kanunu kapsamında hak kazanılan bir tazminattır. Gemi adamlarının hizmet sözleşmelerinin;
- İşverence haklı bir sebep olmaksızın feshedilmesi durumunda
- Haklı bir sebebe dayanarak gemi adamınca fesih halinde
- Zorunlu askerlik görevi sebebiyle
- Gemi adamının tabi bulunduğu kanun kapsamında emekli olması ya da malullük veya yaşlılık aylığı bağlanması veya topluca bir ödeme alınmak amacıyla
feshedilmesi durumunda işe başlanılan tarihten başlayarak sözleşme sürecince geçen her tam 1 yıllık çalışma karşılığında kıdem tazminatına hak kazanılmaktadır. Ayrıca hizmet sözleşmesi kendiliğinden de sona ererse yine aynı şartlarda kıdem tazminatı işverence ödenmelidir. Her bir yıla karşılık 30 günlük ücret kıdem tazminatı olarak ödenmektedir. Kıdem tazminatı son ücret baz alınarak ödenmektedir.
Gemi Adamının Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?
Gemi Adamının Hak ve Yükümlülükleri 854 sayılı kanunda yer almaktadır. Bu hakların başında ücret gelmektedir. Ücretin hemen sonrasında avans, iaşe ve ikamet yeri hakkından bahsetmek doğrudur. Yine genel haklardan sayılan yıllık ücretli izin, ücretsiz yol izni, hafta tatili, resmi tatil hakkı, fazla çalışma ücreti hakkı, sosyal güvenlik kapsamındaki haklar, kıdem ve ihbar tazminatı hakkıdır. Gemi adamlarının yükümlülükleri kısaca hizmet akdi sözleşmesine uygun davranmaktır.
Gemi Adamları Fazla Çalışması Nasıl Tespit Edilir?
Gemi adamlarının normal çalışma süreleri günlük 8 saat haftalık 48 saattir. Bu saatlerin dışında yapılan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edilmektedir. Gemi Adamları Fazla Çalışması Nasıl Tespit Edilir? sorusunun cevabı Deniz İş Kanunu kıdem tazminatı 28.maddede yer almaktadır. İlgili madde hükümlerine göre gemi adamlarının fazla çalışmalarını belgelemek için işveren ve işveren vekillerince notere tasdik ettirilen defterler kullanılmaktadır.
Yıllık ücretli izin
Aynı işverenin yanında ya da aynı gemide bir takvim yılı içinde bir ya da birden fazla hizmet sözleşmesi kapsamında en az 6 ay çalışan gemi adamları yıllık ücretli izne hak kazanmaktadır.
İzin süreleri;
- 6 aydan 1 yıla kadar hizmeti olanlar 15 günden az olmamak üzere
- 1 yıldan daha fazla hizmeti olanlar 1 aydan olmamak üzere
yıllık ücretli izin kullanabilir. İzin işveren tarafından uygun görülen bir zamanda kullanılabilir ve bu haktan feragat edilemez.
Fazla Çalışma Ücreti
Gemi Adamları Fazla Çalışması ve Fazla Çalışma Ücreti için tutulan defter baz alınarak gerekli hesaplamalar gerçekleştirilmektedir. Yapılan fazla çalışma ücreti çalışılan her saat fazla çalışmaya karşılık normal çalışma ücreti için ödenen her saat ücretin en az %25 oranında artırılması suretiyle ödenmektedir.
Gemi Adamlarında Hafta tatili
Gemi Adamlarında Hafta tatili Deniz İş Kanunu’nun 41.maddesinde açıklanmaktadır. Şehir hattı ve liman hizmeti gemilerinde çalışan gemi adamları haftada 6 gün çalıştırılmaktadır. Gemi adamları eğer hafta tatilinde çalıştırılırsa, haftanın başka bir gününde nöbetleşe olmak üzere gemi adamlarına izin verilmelidir.
Genel tatil ücreti
Deniz İş Kanununun 43.maddesi Gemi Adamlarında Genel tatil ücreti ile ilgili hususları belirlemektedir. Bu kanun kapsamındaki gemilerde hizmet sunan gemi adamları 2739 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Kanunu ve bu kanuna ek 3466 ve 221 sayılı kanunlarda yazılan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde, bir hizmet karşılığında olmadan 1 günlük ücret tutarı tatil ücreti olarak ödenmelidir.
Gemi Adamının İstifa Etmesi
Gemi adamı Deniz İş Kanunu hükümleri ve hizmet sözleşmesi gereğince ücreti ödenmediğinde, işveren ve işveren vekillerinin kanunlara ve sözleşmeye aykırı davranması durumunda ve yine işveren veya işveren vekillerinin denizcilik teamüllerine ve kurallara veya adaba ve ahlaka aykırı hareket etmesi durumunda fesih(Gemi Adamının İstifa Etmesi) hakkına sahiptir.
Gemi Çalışanının Ücreti
Gemi Çalışanının Ücreti işveren veya işveren vekili tarafından ödenmektedir. Ücret, ikramiye, prim ve benzeri her türlü istihkak açılan bir banka hesabına yatırılmalıdır ve ücret ödeme periyotu bir aydan fazla olamamaktadır.
Gemi Adamları İçin P&I Sigortası
Gemi Adamları İçin P&I Sigortası işverenlerce yapılmaktadır. Bu sigorta kapsamında işçinin alacakları sigortalanabilmektedir ve P&I Sigortası kapsamında işçi haklarını sigortadan alma fırsatı yakalamaktadır. Bu sigorta ayrıca çevreye, üçüncü şahıslara ve hatta taşınılan yüke karşı sorumlulukları da kapsayabilen bir sigorta türüdür.
Gemi Çalışanı Kıdem Tazminatında Zamanaşımı Süresi ve Arabulucuya Başvuru
Gemi adamının tazminat hakkı zamanaşımına tabidir. bulunmaktadır. Gemi iş Kanununa göre (4857 Sayılı Kanun) gemi çalışanın kıdem tazminatı zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre sonunda kıdem tazminatı talep etme hakkı zamanaşımına uğramakta olup, kıdem süresinde herhangi bir zamanaşımı söz konusu değildir. Deniz İş Kanununa göre kıdem tazminatı işveren ödemediğinde dava yoluyla talep edilebilmektedir. 2018 yılından beri geçerli olan bir diğer uygulama ise arabulucuya başvuru yapmaktır. Dava süresinden önce arabulucuya başvuru yapmak gerekmektedir. Arabulucu ile sorun çözülmediğinde süreç davaya taşınmaktadır.
Gemi Adamının Kıdem Tazminatında İspat Yükü
Gemi Adamının Kıdem Tazminatında İspat Yükü gemi adamına aittir. Gemi adamı açacağı işçi alacığı davasında ispatla mükelleftir. İspat yükü kapsamında hukuka uygun her türlü delili kullanmak mümkündür.
Gemi Çalışanları Kıdem Tazminatı Davasını Nerede Açar?
Deniz İş Kanunu kapsamında kıdem tazminatı için dava açacak gemi adamının iş mahkemesine başvurması gerekmektedir. Türk Bayrağı taşıyan gemi çalışanı şirketin merkezinin olduğu yerdeki iş mahkemesine başvuru yapabilmektedir. Hizmet sözleşmesinde başka bir yerdeki iş mahkemesi belirlendiyse o yerdeki iş mahkemesine başvurulması mümkündür. Sözleşme kapsamında bir belirleme yapılmadıysa geminin bağlama limanın iş mahkemesine de başvuru yapılabilmektedir. Yabancı Bayraklı gemide çalışanların bir alacak davası söz konusu ise bu durumda yetkili şirketin bağlı olduğu Asliye Hukuk Mahkemesine dava açılmaktadır.
Gemi Adamı Kıdem Tazminatını Ne Zaman Hak eder?
Sorusunun cevabını 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20.maddesinde bulmak mümkündür. Gemi adamı ve işveren arasından yapılan hizmet akdi ilgili maddede belirtilen durumlarda feshedilirse kıdem tazminatına hak kazanılmaktadır.
>İlgili İçerik: Kıdem Tazminatı
Gemi Adamı Ne Zaman Kıdem Tazminatı Alamaz?
Gemi adamı haklı bir sebebi olmaksızın istifa ederse, bir limanda gemiye dönmemesi ya da dönmesine rağmen hizmete başlamaması durumunda, hapis, tutukluluk ya da gemide çalışma yasağı gibi bir husus ortaya çıktığında, işveren yada vekiline karşı kanunlara, denizcilik kurallarına, adaba yada hizmet sözleşmesine aykırı hareket etmesi durumunda kıdem tazminatı alamamaktadır.
Malta bayraklı gemilerden emeklilik
Malta bayraklı gemilerden emeklilik kişinin isteğe bağlı sigortası olması ve gerekli şartları sağlaması durumunda mümkündür. Yabancı bayraklı gemiler ülkemizde iş yeri niteliği taşımadığından gemi adamlarının 4/a sigortalılığı söz konusu değildir. (3)
Gemi Adamı Kıdem Tazminatı Hesaplama
Gemi Adamı Kıdem Tazminatı Hesaplama son ücret üzerinden gerçekleştirilmektedir. Hizmet sözleşmesinin yapıldığı tarihten başlamak üzere hizmetin feshedildiği tarihe kadarki her 1 yıllık tam hizmet yılı için 30 günlük ücret tutarı ödenmektedir.
>İlgili İçerik: Kıdem Tazminatı Hesaplama
GEMİ ADAMLARININ FAZLA MESAİ ÇALIŞMA ÜCRETİ HESAPLA
GEMİADAMLARININ FAZLA MESAİ ÇALIŞMA ÜCRETİ HESAPLA işlemi için tutulan defterler baz alınmaktadır. İş süresinin üzerinde kalan saatler için en az %25 fazla olacak şekilde fazla çalışma ücreti işveren veya işveren vekilince hesaplanarak ödenmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Haftada 4 saat çalışan gemiadamı, fazla çalışma ücretine hak kazanır mı?
KAYNAKÇA