Başkasına ait araçla trafik kazası gerçekleşmesinde sürücü ve araç sahibi de sorumludur. Araç, sahibi olmayan bir kimsenin kontrolündeyken kazaya karışması durumunda araç sahibinin sorumluluğu ortadan kalkmaz. Aracın sahibi ‘Kusursuz Sorumluluk İlkesi’ gereğince sorumludur. Araç sahibi olmayan sürücü ise sebebiyet verdiği kazada kusur oranıyla sınırlıdır. Ancak başkasına ait araçla trafik kazasında ceza sorumluluğu, Türk Ceza Kanunu madde 20 ye göre şahsidir. Kimse başkasının fiilinden sorumlu tutulamaz.
Emanet Araçla Trafik Kazası
Emanet araç vermek, tanıdık, yakın akraba, eş, arkadaş, işçi sıfatıyla Türkiye de oldukça sık görülmektedir. Burada önemli olan emanete verilen araç trafik kazasına karışması durumunda araç sürücünün de bundan dolayı sorumlu olacağıdır. Emanet araçla trafik kazalarında; ceza davası şahsidir, kimse başkasının fiilinden sorumlu tutulamaz derken, araç sürücüsü ‘kusursuz sorumluluk ilkesi’ gereği diğer tüm borç ve tazminatlardan yükümlüdür.
Araç Bir Başkasına Emanet Verilir Mi?
Türkiye şartlarında birçok araç sürücüsü yakınındaki insanlara araçlarını emanet olarak vermektedir. Başkasına ait araçla trafik kazasına karıması durumunda araç sahibinin kusursuz sorumluluk ilkesi gereği sorumluluğu bulunmaktadır. Araç sahibi kazadan dolayı ceza davasından sorumlu olmayıp tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu sebeptendir ki araçlarınızı emanet vermeyin; başkasına ait araç kullanmayın.
Ruhsat Sahibi Dışında Araç Kullanmak
Sahibi olmadığınız aracı kullandığınız durumlarda aracın trafik kazasına karışması büyük sorunlar yaratacaktır. Kaza sonucu sebebiyet verdiğiniz kazalardan dolayı hem tazminat hem de cezai sorumluluğunuz bulunmaktadır. Tam da bu yüzden emanet araba alınmamalı.
Aracı Başkası Kullanırsa Trafik Sigortası
Araç sahibi emaneten verdiği aracın kazaya karışması durumunda zor duruma düşmektedir. Araç sahibi olmayan sürücü kazaya yaptığı durumlarda her zamanki gibi 3 iş günü içerisinde kaza trafik sigortalarına bildirilmelidir.
Trafik sigortası kazadaki kusur oranlarına göre ödeme yapmaktadır. Kazanın hemen sonrasında tutulan kaza tespit tutanağının bu konu bakımından önemi çok büyüktür. Kaza tespit tutanağında belirtilen kazadaki kusur dağılımı üzerinden hesaplamalar yapılmaktadır. Ödeme tutarları poliçe limitini geçtiği durumlarda karşı tarafın sürücüsü kendi cebinden tamamlamalıdır.
Tüm kusurun sizde olduğu durumlarda ise trafik sigortası size ödeme yapmamaktadır. Sürücü kendi kusurundan faydalanamamaktadır.
Araba Benim Üzerime Ama Başkası Kullanıyor
Araç sahibi siz olduğunuz halde aracınızı başkası kullanıyor ise, aracın trafik kazasına karışması durumunda sizde sorumlu olmaktasınız. Bu sorumluluk ‘Kusursuz Sorumluluk İlkesi’ gereğindedir. Ancak başka bir sürücünün sebep olduğu kazadan dolayı tazminat ödeme yükümlülüğünüz bulunmaktadır. Bunun yanı sıra trafik kazasından dolayı cezai sorumluluğunuz bulunmamaktadır.
Olumlu Kazada Ruhsat Sahibinin Sorumluluğu
Ölümlü trafik kazalarında aracın sürücüsü ruhsat sahibi olmayabilir. Araç sahibi kendi rızası ile emanet verdiği aracın kazaya karışması sonucu doğan zarardan sürücü kadar sorumludur.
Başkasına ait aracın trafik kazasına karışması sonucu ruhsat sahibinin cezai sorumluluğu yoktur fakat oluşan zararlardan sorumludur. Ruhsat sahibine kaza sonucu yaralanan kişi ya da kazada vefat edenlerin yakınlarının tazminat davası açabilme durumları söz konusu olabilmektedir.
Türk Ceza Kanunu madde 20 ruhsat sahibinin aracı kullanmadığı durumlarda cezai sorumluluğu yok derken, Karayolları Trafik Kanunu madde 85/1 e göre araç işletenine oluşan her türlü zarardan dolayı maddi ve manevi tazminat davası açılabilmektedir.
Başkasına Ait Araçla Trafik Kazası Sigorta
Trafik kazasında araç sahibi dışında bir kimsenin kontrolünde olan aracın kazaya karışması durumunda trafik sigortası ödeme yapıp yapmayacağı merak edilen konular içerisindedir. Başkasına ait aracın trafik kazasına karışması halinde trafik sigortası:
- Sürücü trafik kazasında yüzde yüz kusurlu ise karşı tarafın sigortasından ödeme talep edemez. Trafik sigortaları kaza tespit tutanaklarındaki kusur dağılımına göre ödeme yapmaktadır. Kazada tamamen kusurlu olan taraf ödeme talep edemez.
- Sürücü tamamen kusursuz olup haklılık payı en az %25 ise bile ödeme talep edebilmektedir. Trafik sigortaları tarafından kusur oranları kadar ödeme yapılmaktadır.
- Kusurun bir kısmı sürücüde bir kısmı üçüncü kişiye aitse trafik sigortası sürücüye ödeme yapmamaktadır.
- Sürücünün araçta meydana gelen arızada kısmen kusuru bulunuyorsa sigorta şirketi sürücü kusurunu düşürerek ödeme yapacaktır. Sürücünün kullandığı araçta bulunan yakınlarının ölmesi durumunda araç sahibinin sorumluluğu kadar Destekten Yoksun Kalma Tazminatı talep edebilir.
Maddi Hasarlı Trafik Kazasında Araç Sahibinin Sorumluluğu
Karayolları Trafik Kanunu 85/5, ‘araç sahibinin, aracın sürücüsünün ve ya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişilerin kusurundan kendi kusuru gibi sorumludur’ demektedir. Emanete verilen aracın maddi hasarlı trafik kazasına karışması sonucunda sürücü kadar araç sahibi de sorumludur.
Gerçekleşen maddi hasarlı trafik kazalarında trafik sigortası kazadaki kusur dağılımına göre ödeme yapmaktadır. Trafik sigortası kazanın hemen sonrasında tutulması gereken kaza tespit tutanağındaki kusur dağılımına dikkat etmektedir. Oluşan hasarı bu dağılım üzerinden karşılamaktadır. Kazadaki kusur oranı %100 olup tamamen sizin kusurlu olduğunuz durumlarda trafik sigortası size ödeme yapmamaktadır.
Trafik Kazasında Araç Sahibinin Cezai Sorumluluğu
Türk Ceza Kanunu madde 20 de cezai sorumluluğun şahsi olduğu belirtilmektedir. Başkasına ait araçla gerçekleşen kazadan dolayı sorumlu tutulamaz. İlgili kanun maddesinde yer alan ifadeler:
‘Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz’ şeklindedir.
Trafik Kazasında Araç Sahibinin Manevi Tazminattan Sorumluluğu
Trafik kazasına sebep olan sürücü araç sahibi olmadığı durumlarda, araç sahibi de sürücü gibi kazadan tazminat yükümlülüğünde sorumludur. Manevi tazminat; kazadan dolayı yaralanan kişinin ya da vefat eden kişinin yakınlarının yaşadığı duygu durumu, üzüntü ve kederi için talep edilmektedir.
Trafik kazasında araç sahibinin manevi tazminattan sorumluluğu bulunmaktadır. Bu sorumluluğa müteselsilen sorumluluk denilmektedir. Kazada mağdur tarafın manevi tazminat davası açabileceği isimler arasında araç sahibi de bulunmaktadır.
Çalıntı Araçla Trafik Kazası
Çalıntı araçla kaza yapılması durumunda araç sahibinin çalınma ve ya gasp eylemlerinde kusuru bulunmadığını ispat etmek zorundadır. İspatın gerçekleşmediği durumlarda 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 107. maddesine göre çalınan ve ya gasp edilen araçlar araç sahibinin sorumluluğunda olduğu belirtilmektedir. 107/1 maddesine göre ise kusursuzluk ispatlanmazsa üçüncü kişinin uğradığı zararlarda araç sahibinin sorumluluğu devam etmektedir.
Aracın çalınması durumunda Karayolları Trafik Kanunu 85. maddesine göre araç sahibinin kusursuz sorumluluğu ispat edilemezse meydana gelen zararlardan araç sahibi sorumludur. Bu durumda zararlar araç sahibinin sigorta şirketi sorumluluğundadır. Ancak üçüncü kişinin zararlarını ödeyen sigorta şirketleri Zorunlu Mali Sorumluluk Genel Şartları B. 4. maddesinin g bendine göre rücu hakkına sahiptir.
Emanet Araba Vermek Suç Mu?
Araç sahibinin aracını emaneten birine vermesi bir suç teşkil etmemektedir. Ancak emaneten verdiği aracın trafik kazasına karışması durumunda en az sürücü kadar sorumluluğu bulunmaktadır. Bu sorumluluğun dayandığı ilke, Kusursuz sorumluluk ilkesidir. Araç sürücüsü kazaya karışan araç dolayısıyla başka birinin kontrolünde olması sebebiyle cezai sorumluluğu yoktur.
Başkasının Arabasını Kullanmak Cezası
Başkasını aracını kullanmak diğer bir ifadeyle emaneten araba kullanmanın herhangi bir cezası bulunmamaktadır. Cezası bulunmayan bu durumun aracın trafik kazasına karışması durumunda yükümlülükleri bulunmaktadır.
Kazaya sebebiyet veren sürücünün cezai yaptırımları ve tazminat yükümlülükleri bulunmaktadır.
Sürücünün yanı sıra araç sahibi de sürücü kadar sorumludur. Kazaya karışan aracın sebebiyet verdiği yaralanmaların gerçekleşmesi durumunda kazazede araç sahibine manevi tazminat davası açabilmektedir. Türk Ceza Kanunu’na göre ise kimse başkasının fiilinden dolayı yargılanamaz. Bu madde gereğince araç sahibinin cezai sorumluluğu yoktur.
Trafik Sigortası Araç Sahibine Mi Yapılır?
Trafik sigortası poliçesi, aracı yeni alan kişinin kendi adına yaptırması gerekmektedir. Ancak yüksek sigorta primi ödemek istemeyen araç sahipleri eşleri ve ya yakınlarının adına yaptırarak daha az prim ödemektedir.
Trafik sigortası, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu gereği trafiğe çıkacak olan her araca zorunlu kılınmıştır. Trafik sigortası kaza anında aracınızı diğer araçlara ve ya üçüncü kişilere karşı korumaktadır. Kaza sonrasında ise kazadaki kusur dağılımına göre ödeme yapmaktadır.
Kaskolu Aracı Kim Kullanabilir?
Kasko, Türkiye de zorunlu kılınmamış isteğe bağlı bırakılmıştır. Trafik kazası sonrasında kasko sigortası yaptıran kişiler poliçe limiti ve teminatlar dâhilinde bir ödeme almaktadır. Kasko yaptıran araç Tek Sürücü İndirimi olmaması koşulunda araç sahibi emaneten istediği kişiye aracını verebilmektedir. Ancak kasko poliçesine Tek Sürücü İndirimi ekleyen araç sahibi dışı birinin kontrolündeyken kazaya karışması durumunda ve ya emanet olarak verdiği sürücünün kazaya sebebiyet verecek; kurullara uymama, alkol ve uyuşturucu maddelerini kullanmış olması durumunda kaskodan ödeme alamamaktadır.
Kaskolu Aracı Sahibinden Başkası Kullanırsa
Kaskolu aracı sahibinden başkasının kullandığı durumlarda trafik kazasına karışması sonucu kasko sigortası ödeme yapmaktadır. Fakat kasko poliçesinde Tek Sürücü indirimi uygulandığı takdirde ikinci kişinin yaptığı kazadan dolayı kasko ödeme yapmamaktadır. Poliçe de yer alan Tek Kişi İndirimi ruhsat sahibi dışında kişinin yapacağı kazaları ödemeyeceğini belirtmektedir. Bunun yanı sıra ikinci kişinin kazaya sebebiyet verecek uyuşturucu madde ve ya alkol kullanmış olması durumunda yine ödeme yapmamaktadır. Emaneten araç verilen ikinci bir sürücünün trafik kurallarına uymayarak kazaya sebebiyet vermesi yine kaskonun ödeme yapmadığı durumlardandır.
Araç Sahibinin Kusurlu Sürücüye Rücu Hakkı
Araç sahibinin, kusurlu sürücüye ya da kusurlu karşı tarafın araç sahibine rücu hakkı bulunmaktadır. Trafik kazalarında sigorta şirketleri poliçe limitine dahil olan hasar miktarını karşılamaktadır. Poliçe limiti, hasar tutarından fazla gelir ise araç sahibinin kusurlu sürücüye rücu hakkı bulunmaktadır. Unutulmamalıdır ki trafik sigortaları trafik kazalarının hemen ardından tutulan Kaza Tespit Tutanağındaki kusur dağılımına göre ödeme yapmaktadır. Kusur oranına göre ödenen tazminat poliçe limitini aştığı durumda rücu hakkı doğmaktadır.
Kaza sonrası hasar alarak bakım ve onarıma giren aracın işlem görmesi sebebiyle kullanılamaması durumunda günlük ikame bedeli ödenmektedir. Günlük ikame bedeli, kusurlu araç sürücüsünden talep edilebilmektedir.
Örneği 2023 Trafik Sigortası Araç Başına Teminat Limiti 120.000 TL dir. Gerçekleşen kaza sonucu hasarın 130.000 TL olması durumunda trafik sigorta şirketi %100 haklı olmanız durumunda size 120.000 TL ödeme yapacaktır. Kalan 10.000 kusurlu sürücüden istenebilmektedir.
Kaynak :
