Trafik Kazası Tazminatında İndirim yapılabilmesi için belli şartları oluşması gerekmektedir. Ödemeyi yapacak ilgili sigorta şirketi alkol, ehliyetsizlik, hatır taşıması, müterafik kusur gibi sebeplerle ödenecek tazminat tutarı üzerinden indirim teklifinde bulunduğu durumlar sıklıkla yaşanmaktadır.
Kaza sonrası zarar gören vatandaşların ödeme aşamasına geldiklerinde karşılaşacağı en önemli sorulardan biriside tazminatta indirime gidilmesidir. Kazazede zarar ziyan hesaplamasında ödenecek tutarı az bulabilir. Teklif edilen tutardan indirim talepleri de mağdurun aklını karıştıracaktır.
Trafik kazalarında tazminat hesabı, sigorta şirketinin indirim sebeplerini makalemiz içerisinde detayları ile ele aldık…
Trafik Kaza Tazminatında İndirim Yapılabilir Mi?
Ülkemizde 2022 yılında 1 milyon 232 bin 957 trafik kazası meydana gelmiştir. Kazaların büyük bir bölümü maddi hasarla sonuçlanırken yaklaşık %20’lik kısmında yaralanma ve ölüm söz konusudur. Trafik kazalarının;
- %82,5’i yerleşim yerleri içinde,
- %17,5’lik kısım yerleşim yeri dışında gerçekleşmiştir.
Her kaza için ortaya çıkan zarardan kusurlu taraf ve sigorta şirketi sorumludur.
Trafik kazası tazminatı hesaplamasında önemli olan faktörler;
- Maluliyet (sakatlık) oranı,
- Kazazedenin yaşı,
- Aylık gelir,
- Kazadaki kusur oranı gibi faktörlerdir.
Sigorta şirketleri, sigorta poliçelerinde yer alan teminat limitlerinden sorumludur. Söz konusu olan rakamın kazaya neden olan sürücüden tazmin edilmesi de mümkündür. Trafik kazası sonrası ortaya çıkan tazminat türleri;
- Maddi hasarlı trafik kazası tazminatı
- Yaralanmalı trafik kazası tazminatı
- Ölümlü trafik kazası tazminatı
Hesaplama kazadaki kusur oranına göre indirim söz konusu olabildiği gibi maluliyet oranının yüksekliğine göre daha fazla tazminat hakkı elde edilebilmektedir. Mağdurun gelir durumunun yüksekliği ve yaşı da tazminat miktarını yükselten faktörlerdendir.
Trafik Kazası Tazminatı İndirim Sebepleri Nelerdir?
- Müterafik kusur
- Hatır taşıması
Trafik kazasındaki kusur dağılımı indirim sebebi değildir. Kazanın içeriğine, ölüm ve yaralanma durumuna göre yüz 25 kusur ile tam poliçe alınabilmektedir.
Kusur kavramı nedeniyle indirime örnek vermek gerekirse trafik kazasında mağdur olan bir tarafın 100.000 tazminat hakkı olduğunu varsayalım, eğer ilgili tarafa müterafık kusur indirimi yapılırsa %20 oranında indirim ile alınacak tazminat miktarı 80 bin TL olacaktır.
Müterafık Kusur İndirimi (Zarar Görenin Kusuru)
Müterafık kusur durumunda Türk Borçlar Kanunu’nun 52. Maddesi” “Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim tazminatı indirebilir veya tamamen kaldırabilir” kapsamında ortaya çıkan zarar sebebiyle oluşan tazminat rakamında indirim yapılabilmektedir. Yine aynı maddenin devamında yer alan Zarara hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hâkim, tazminatı indirebileceği izah edilmektedir.
Karayolları Trafik Kanunu’nun Genel hükümlerin uygulanması başlıklı 87.maddesi “Yaralanan veya ölen kişi, hatır için karşılıksız taşınmakta ise veya motorlu araç, yaralanan veya ölen kişiye hatır için karşılıksız verilmiş bulunuyorsa, işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu ve motorlu aracın maliki ile işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlardan dolayı sorumluluk, genel hükümlere tabidir. Zarar görenin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri eşya dışında araçta taşınan eşyanın uğradığı zararlardan dolayı işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu da genel hükümlere tabidir” kapsamında Trafik Kazası Tazminatı Neye Göre Hesaplanır ve İndirim Yapılabilir Mi? hakkında genel hükümler uygulanmaktadır.
Karayolları Trafik Kanunu’nun İşletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin, sorumluluktan kurtulması veya sorumluluğun azaltılması başlıklı 86.maddesine göre “İşleten veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın bir mücbir sebepten veya zarar görenin veya bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur. Sorumluluktan kurtulamayan işleten veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kazanın oluşunda zarar görenin kusurunun bulunduğunu ispat ederse, hakim, durum ve şartlara göre tazminat miktarını indirebilir” hükmü gereğince indirim söz konusu olabilmektedir.
Yine aynı kanunun Zarar Görenlerin Çokluğu başlıklı 96.maddesinde indirimle ilişkili bir açıklama yer almaktadır. İlgili maddeye göre “Zarar görenlerin tazminat alacakları, sigorta sözleşmesinde öngörülen sigorta tutarından fazla ise zarar görenlerden her birinin sigortacıya karşı yöneltebileceği tazminat talebi, sigorta tutarının tazminat alacakları toplamına olan oranına göre indirime tabi tutulur” hükmü gereğince de indirim söz konusu olabilmektedir.
İlgili İçerik: Müterafik Kusur
Hatır Taşıması İndirimi
Trafik kazalarında tazminat ödeme aşamasına gelindiğinde sigorta şirketi size indirim yapılacağını bildirir ve gerekçelerini sıralar. Karşılaşacağınız indirim türlerinden bir tanesi de hatır taşımasıdır. Adı üzerine hatır üzerine taşınan kişi için sigorta indirim yapma hakkına sahiptir. Hatır taşıması indirimi aralarında bir çıkar (ücret) ilişkisi bulunmayan kişilerde uygulanır. Örneğin bir yerde arkadaşlarınız ile oturuyorsunuz kalktınız ve giderken bir kaç arkadaşınızı da bırakmak için aracınıza arkadaşlarınızı aldınız. Burada hatır taşıması söz konusudur. Yolda otostop ile birilerini aldınız, bir yakınınız size bir başkasını bırakmanızı rica etti. Bu ve bunun gibi durumlarda hatır taşıması indirimi söz konusudur.
Aile bireylerine hatır taşıması indirimi yapılamamaktadır. Yoldan birini aldınız ve yolculuk için kendisinden bir ücret aldığınız zaman bu da hatır taşıması sayılmamaktadır.
İlgili İçerik: Hatır Taşıması
Trafik kazasında haklılığı olduğu tespit edilen kişilerin tazminat hakkı oluşmaktadır. Bu bağlamda kusur oranı ne kadar düşükse ilgili kişinin ters orantılı olarak alacağı tazminat daha yüksektir. Ancak doğru bir tazminat tazmini için konusunda uzman desteği almak doğru bir tercihtir.
Trafik kazası tazminatının ilk adımı sigorta şirketine başvuru yapmaktır. Trafik kazası tazminat ödemelerinde istenen belgeler sigortaya tam olarak teslim edilmelidir. Evrakların eksik olması halinde tazminat talepleri işleme alınmamakta kazazedeler mağdur olmaktadır. Sigorta şirketi tarafından talep edilen evraklar sigorta şirketine ve kaza türüne göre değişkenlik göstermekle birlikte genel olarak;
- Kaza tespit tutanağı (polis raporu),
- Epikriz, genel adli muayene ve benzeri sağlık evrakları,
- Kazazede ve tanık ifadeleri,
- Bilirkişi raporu,
- Sürücü belgeleri,
- Araç belgeleri,
- Fotoğraf ve video kanıtları,
- Savcılık evrakları,
- Faturalar.
Trafik kazalarında tazminat sigorta şirketine verilen belgeler üzerinden hesaplanmaktadır. Temin edilen belgelerden elde edilen verilere göre indirim yapılıp yapılmayacağına dair bilgiler elde edilmektedir.
Trafik Kazasında Tazminat Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Kaza tazminat hesaplama yapılırken öncelikle kaza sonucuna bakılmaktadır. Sadece araçların hasar aldığı trafik kazalarında araç için alınacak tazminatlarda bilirkişi raporları, kusur durumları dikkate alınmaktadır. Aracın onarım gördükten sonraki faturalar dikkate alınmaktadır.
Ölümlü trafik kazalarında ise hesaplama yapılırken vefat edenin yaşı, maaşı, yakınlarının yaşları, ekonomik durumları dikkate alınmaktadır. Ölümlü kazalarda en fazla talep edilen tazminat türü ise Destekten Yoksun Kalma Tazminatıdır. Destekten yoksun kalma tazminatı vefat eden kazazedenin;
- Annesi,
- Babası,
- Eşi,
- Çocukları tarafından talep edilmektedir.
Yaralanmalı trafik kazası tazminatı hesaplamasında dikkat edilen yine birden fazla faktör bulunmaktadır. Bu kaza türünde en önemli etken kazazedenin kalıcı hasarının bulunup bulunmadığıdır. Kalıcı hasarından dolayı kazazedenin maluliyet oranının tespiti gerekmektedir. Ortalama bir yıl olan iyileşme sürecinin tamamlanmasıyla kazazede adli tıp uzmanlarının kontrolü altında maluliyet oranına kavuşmaktadır. Maluliyet oranı ile birlikte kazazedenin; yaşı, maaşı ve kusur oranı üzerinden tazminat hesaplaması yapılmaktadır.
Örnek Hesaplama
Tazminat miktarında etkili olan maluliyet oranının %60 olduğunu varsayayım. Yine kriterlerden bir diğeri kusur oranının %10 olduğunu, kazazedenin yaşını ise 30 olarak kabul edelim. Son olarak kazazedenin maaşının ise 25 bin TL olduğu durumda ortaya çıkacak tazminat miktarı:
25.000-(25.000*0,10)= 25.000-2500= 22.500 TL
22.500*60/100=13.500 TL gelir ve aylık işgücü kaybı vardır.
Yıllık hesap: 13.500*12=162.000 TL
30 yaşında bir bireyin 7 yıllık pasif çalışma hakkı hesaba katıldığında son durum hesaplanmalıdır.
Trafik kazasında manevi tazminat ödemesi altında bir teminat daha bulunmaktadır. Ancak bu tazminat sigorta şirketleri tarafından karşılanmamaktadır. Manevi tazminat; kazaya sebebiyet veren araç sürücü, veya ruhsat sahibinden talep edilmektedir. Ayrıca manevi tazminatın hesaplanmasında herhangi bir metod kullanılmamaktadır. İki tarafın ekonomik durumuna göre tazminat miktarı hakimin kararına bağlıdır.
Ölümlü Trafik Kazası Tazminatı Hesaplama
Ülkemizdeki trafik kazalarının %20’lik kısmı yaralanma ve ölümle sonuçlanmaktadır. Oldukça kederli olan ölümlü kazaların sonrasında zorlu bir dava süreci de söz konusu olmaktadır. Kazada suçlu olan tarafın ceza alması için açılacak ceza davasının yanı sıra tazminat davası da vardır. Ölüm durumunda kişiler bir yakınını kaybetmenin yanı sıra maddi güçlerini de kaybetmektedir. Bu nedenle ölümle sonuçlanmış bir kazada ölenin yakınlarının farklı tazminat hakları söz konusudur. Bu tazminatlarını alabilmek için kişilerin resmi başvurularını yapması önemlidir. Ölümlü kazalarda destekten yoksun kalma tazminat hesaplama yapılır.
İlgili İçerik: Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesaplama
Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tazminatı Hesaplaması nasıl yapılır?
Tazminat hesaplamalarında poliçe esasları dikkate alınmakta olup, sigorta teminat limitleri her yıl belirlenmektedir. Maddi hasara uğramış bir kazazede için Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tazminatı Hesaplaması yapılır. Maddi hasarlı kazalarda zarar gören kişinin;
Maddi hasar kapsamında karşılanmaktadır. Her kalemin hesaplaması için ayrı bir uzmanlık gerekir.
İlgili İçerik: Araç Değer Kaybı Hesaplama
Trafik Kazası Tazminatında Hangi Durumlarda İndirim Yapılır?
Trafik kazalarında indirim söz konusu olabilmesi için şartlar karayolları trafik kanunu madde 97 ile belirlenmiştir. Zarar gören kişiye indirim yapılması çok sıklıkla karşılaşılan bir durum değildir. İndirimlerin çoğunluğu tartışmaya açıktır. Müterafik kusur var ise indirimden söz edilebilir. Birde hatır taşıması indirimi yapılabilir. Her iki kavramında önü fazlasıyla açıktır. Sigortanın indirim yapma talebi araştırılmalı ve indirim talebinin kaza ile illiyet bağı kurulması gereklidir.
Yaralamalı Trafik Kazasında İndirim Yapılır mı?
Yaralanmalı trafik kazaları sürücülerin veya yolcuların kaza sırasında fiziksel olarak zarar görmesidir. Bu tarz kazalarda kazazedeler maruz kaldıkları ekonomik ve fiziksel zararların karşılığı olarak tazminat talebinde bulunabilmektedir. Tazminat hesaplamalarında en önemli kriterlerden biri kusur oranıdır. Yaralamalı trafik kazasında indirim yapılıp yapılmayacağı gibi soruların cevabı da bu çerçevede kusur oranına göre değişmektedir. Gerçekleşen bir kazada tazminata hak kazanan tarafa ödenecek tazminat kusur oranında indirim yapılarak hesaplanacaktır.
Alkollü Araç Kullanırken Kaza Yaptıysanız İndirim Olur Mu?
Karayolları Trafik Kanunu ve yönetmeliği kapsamında belirli bir oranın üstünde alkol almış sürücünün araç kullanması yasaktır. Ancak bu yasağa uymayan sürücüler trafiğe çıkarak kazalara neden olmaktadır. 0.50 promil oranı üzerinde alkollü araç kullanan kişilere idari para cezası uygulanmaktadır.
İlgili İçerik: Alkollü Trafik Kazası Tazminat
Yargıtay kararları ve doktrinler incelendiğinde kaza ve alkol arasında bir nedensellik bağı olup olmadığının öncelikle incelenmesi gerektiği görülmektedir. Kişinin kusuru yokken sadece alkollü olduğu için kusurlu bulunması hakkaniyet çerçevesinde değildir. Hasarın teminat dışında kalabilmesi için gerçekleşen kazada sürücünün alkol etkisinde olması başka bir ifade ile kazanın sebebin kişinin alkolün olumsuz etkilerine maruz kalması nedeniyle gerçekleşmesi gerekmektedir.
Kişi alkollü olmasına rağmen kazanın sebebi bağlamında kusursuz ise bu durum onun kusurlu olmasına neden olmayacaktır. Yani sigorta şirketlerinin alkollü kişinin tazminat ödemesinde kusur nedeni ile indirim yapması ya da ödeme yapmaması doğru değildir. Alkollü araç kullanımı ile ilgili hususlar Karayolları Trafik Kanunu’nun 48. Maddesinin 1. ve 2. fıkrası ve Zorunlu Mali sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının B.4.d maddesinde açıklanmaktadır. Süreçlerde bu maddede belirtilen hususlar dikkate alınarak işlemler yapılmaktadır.
Alkollü iken araç kullanarak kazaya sebebiyet veren kişiye sigorta şirketinin rücu hakkı kullanılmaktadır. Yani alkol kusur sebebi değilken rücu sebebi olarak görülmektedir. Sigorta şirketleri kazada kusur oranlarına göre karşı tarafa ödeme yapmaktadır. Karşı tarafa yapılan ödeme ise alkollü sigorta ettirenden rücu edilerek geri talep edilebilmektedir.
Trafik Kazası Tazminatında İndirim Şartları
Trafik kazası tazminatında indirim durumlarından söz edebilmek için, mütefarik kusur ve hatır taşımasından bahsetmek gerekmektedir. Her kazanın kendi has özellikleri vardır. İndirim şartları oluştuğunu kazanın özelinde değerlendirmek çok daha doğru olacaktır. Örneğin sigorta şirketi 5 kişilik araçta 7 kişinin taşındığını yani istiap haddi aşıldı gerekçesi ile indirim talep edebilir. Ancak burada bakılması gereken araçta fazla kişi taşımanın kazaya etkisi olup olmadığıdır.
Trafik Kazalarında Alınabilecek Tazminat Türleri
Trafik Kazalarında Alınabilecek Tazminat Türleri gerçekleşen kazanın sonucuna göre değişmektedir. Bu sonuçlar;
Maddi hasarlı trafik kazası sonucunda talep edilecek tazminat türleri;
- Araç hasarı
- Tamir masrafları
- Araç mahrumiyet bedeli
- Araç değer kaybı tazminatı
- Çekici ve kurtarma giderleri
Ölümlü trafik kazası sonucunda talep edilecek tazminat türleri:
- Cenaze giderleri,
- Ölüm hemen gerçekleşmediyse hastane masrafları,
- Destekten yoksun kalma tazminatı,
- Manevi Tazminat.
Yaralanmalı trafik kazası sonucunda talep edilebilecek tazminat türleri:
- Geçici iş göremezlik ödeneği,
- Manevi tazminat,
- Hastane masrafları,
- Bedeni hasar ve iş gücü kaybı.
Şeklinde sıralanabilir.
Sigorta Şirketinin Eksik Ödeme Yapması
Trafik kazası sonrasında sigorta şirketine başvuru yapıldıktan sonra yasal süre 15 gündür şirket o süre zarfında talebinize yönelik bildirilen iban numarasına ödeme yapabilir.
Trafik Kazası Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?
Net bir süre vermek mümkün olmamakla birlikte ortalama 1-3 yıl aralığından davaların sonuçlandığını söyleyebiliriz. İstinaf ve Temyiz süreçleri de davanın sonuçlanması için beklenmesi gereken sürelerdir.
Trafik kazası tazminat davalarında davanın konusu süreçte belirleyici bir role sahiptir. Ölümle sonuçlanan kazalarda sürecin daha hızlı ilerlemesi muhtemeldir. Ancak yaralanma ile sonuçlanan bir trafik kazasında bedeni hasar tespitinin yapılması, gerekli adli tıp raporlarının ve uzman görüşlerinin alınması süreci uzatabilmektedir. Sadece maddi hasarın söz konusu olduğu trafik kazalarında dava 1,5 yıllık bir süreçte tamamlanabileceğini sözlemek yanlış olmaz.
Sigorta şirketleri ve kazazede arasındaki anlaşmazlıkların taşındığı Sigorta Tahkim Komisyonunda yargılama süresi 5-9 arasında sonuçlanmaktadır.
Kaynakça
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2918.pdf
www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=20752&mevzuatTur=Teblig&mevzuatTertip=5
