TCK 132 – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu ve Cezası

TCK 132 haberleşmenin gizliliğinin ihlali suçu, özel hayata ve özel hayatın gizliliğine karşı suçlar başlığı altında düzenlenen bir suç türüdür.

İletişimin gizliliğinin ihlali kişiler arasındaki TCK 132. madde düzenlemesinde cezalandırılmaktadır. İki veya daha fazla kişi özel iletişim araçlarını kullanarak iletişim kurduğunda, bu konuşmanın gizliliğine inanırlar. Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu bu inanca karşı işlenen bir suçtur.

Basit Durum ve İletişimin Gizliliğini İhlal Cezası (TCK md.132/1)

İletişimin gizliliğini ihlal suçunun basit şekli, iletişimin gizliliğini ihlal eden her türlü fiilde ortaya çıkabilir. İletişim fiili, en az iki kişinin bir araca (telefon, faks, e-posta vb.) Bu iletişimin üçüncü kişi veya kişiler tarafından, iletişimin tüm taraflarının rızası olmadan öğrenilmesi durumunda suç oluşur. Bu noktada dikkat edilmesi gereken nokta, kişiler arasındaki konuşmaları aracı olmaksızın doğrudan dinlemenin bu suçu oluşturmamasıdır. Bir diğer önemli nokta da bu suçun failinin iletişimin tarafları dışında bir kişi olmasıdır. Söz konusu suç, belirli kişiler arasındaki iletişimin içeriğini hukuka aykırı olarak öğrenmekten ibarettir. Suçun basit şeklinin cezası kanunla 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir.

Haberi Kaydedin Suç ve Cezası (TCK Md. 132/1-2. Cümle)

İletişimin içeriğinin kayıt altına alınması şeklinde iletişimin gizliliğini ihlal suçu daha fazla ceza gerektiren nitelikli bir şekilde kanunda düzenlenmiştir. İletişimin içeriğini kaydeden fail bu eylemi gerçekleştirdiğinde suç oluşur ve failin içeriği öğrenmiş olması gerekmez. Sadece kayda alma fiilinin işlenmesi suçun oluşması için yeterlidir. Burada kayıt, kamera, ses kaydı, fotoğraflama, elektronik kayıt ve diğer herhangi bir kayıt işlemi ile yapılabilir.

Haberleşme içeriğini kaydederek ihlal suçunun cezası basit cezanın 1 katı yani 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezasıdır.

İletişim İçeriğini İfşa Etme Suç ve Cezası (TCK md. 132/2)

“İfşa yoluyla iletişimin gizliliğini ihlal” suçu, gizli ve özel hayat verilerinin, yetkisiz kişilerin öğrenebileceği şekilde hukuka aykırı olarak yayılması durumunda ortaya çıkar. Burada açıklanan içeriğin hukuka uygun olup olmadığına bakılmaksızın nasıl öğrenildiği önemli değildir. Haberleşmenin içeriği hukuka uygun olarak elde edilse dahi, yayma eylemi hukuka aykırı ise suç oluşacaktır. Açıklama fiilinin şekli de önemli değildir, yazılı, sözlü – açık veya zımni olabilir ve yayılması aleni olmak zorunda değildir, içeriği bir kişiye ifşa etmek bile suç teşkil edecektir.

Açıklama yoluyla iletişimin gizliliğini ihlal etmenin cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir. Haberleşme Taraflarından birinin İçeriğinin Açıklanması Yoluyla Gizliliğin İhlali ve Cezası (TCK md. 132/3)

Kamuya açık olmayan bir iletişimin, diğer tarafın rızası olmaksızın tarafça kamuya açıklanması, kanunda haberleşmenin gizliliğinin ihlali başlıklı maddede ayrı bir suç olarak düzenlenmiştir. Bu suçun ancak haberleşmenin tarafları tarafından işlenebileceği ve ifşa fiilinin aleni olarak yapılması gerekir. Burada aleniyet, açıklamanın belirli olmayan ve birden fazla kişinin ulaşabileceği şekilde yapılması anlamına gelmektedir. Örneğin telefon görüşmesinin kaydedilmesi ve sosyal medyada paylaşılması bu suça sebebiyet verecektir. Ayrıca iletişimin karşı tarafı kaç kişi olursa olsun, karşı taraflardan sadece biri rıza göstermese bile suç oluşacaktır. Açıklama fiilinin basın ve yayın yoluyla yapılması halinde de aynı cezaya hükmolunur. Kamuya açıklama yapmak suretiyle kişinin taraf olduğu iletişimin gizliliğini ihlal etme cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olarak düzenlenmiştir.

İletişimin Gizliliğini İhlal Suçlarında Şikayet (TCK md. 139)

İletişimin gizliliğinin ihlali başlığı altında düzenlenen 3 suç türünün de soruşturulması ve kovuşturulması mağdurun şikayetine bağlıdır.

İletişimin Gizliliğini İhlal Edecek Nitelikli Haller (TCK md. 137)

Söz konusu suçlar;

Bir kamu görevlisi tarafından verilen yetkiyi kötüye kullanma şeklinde,

Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıklardan yararlanma,

Yapılması halinde ceza yarı yarıya artırılır.

TCK 132 kanun maddesini okumak istemiyorsanız aşağıdaki detaylı açıklamalarımıza doğrudan gidebilirsiniz.

İletişimin gizliliği hakkı esasen Anayasa’da güvence altına alınmıştır. Anayasanın 20. ve 22. maddeleri bu mahremiyet hakkını korumaktadır. TCK 132 haberleşmenin gizliliğinin ihlali yönetmeliği de bu çerçevede hazırlanmış bir suçtur. İletişimin gizliliğinin ihlali günlük hayatta sıkça karşılaşılan durumlar arasındadır. TCK 132 suçu üzerinden üzerinde durulması gereken bir cezai süreci de beraberinde getiriyor. Yazımızda haberleşmenin gizliliğini ihlal suçuna ilişkin unsurlara, haberleşmenin gizliliğini ihlalin nasıl işlenebileceğine, cezaya ve cezayı ağırlaştıran hallere, cezada indirim yapılması gereken hallere değindik. ve cezasızlık davaları, soruşturma ve kovuşturma süreci, mahkemenin verebileceği kararlar ve diğer önemli detaylar. Konunun önemi nedeniyle makale dikkatle okunmalıdır.

Temel Taahhüt ve Mahremiyeti İhlal Cezası Haberleşme Suçu

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun işlenebileceği yol TCK 132 yönetmeliğinin 3 fıkrasında yer almaktadır. Buna göre TCK’nın 132. maddesinde şöyle denilmektedir:

Kişiler arası iletişimin gizliliğini ihlal etmek (TCK 132/1)

Kişiler arası iletişim içeriğinin açıklanması (TCK 132/2)

Kendisiyle yapılan iletişimin içeriğinin karşı tarafın rızası olmaksızın açıklanması (TCK 132/3)

Görüldüğü gibi herhangi bir şekilde iletişimin gizliliğinin ihlali TCK 132/1 hükmünde yer almaktadır. Burada serbest dolaşım durumu var. İhlal edilen iletişimin açıklanması TCK 132/2 hükmüne göre cezalandırılır. Taraflardan birinin iki taraf arasındaki iletişimin yaygınlaşması ve diğer tarafın rızasının olmaması TCK 132/3 hükmüne göre cezalandırılır.

Haberleşmenin gizliliğini ihlalin cezası TCK 132/1’de haberleşmenin gizliliğini ihlalin cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapistir. TCK 132/2’de öngörülen iletişimin içeriğini açıklama fiili için öngörülen ceza 2 yıldan 5 yıla kadar hapistir. Taraflardan birinin TCK 132/3’te öngörülen iletişim içeriğini açıklama fiili için öngörülen ceza 1 yıldan 4 yıla kadar hapistir.

Elbette bu, TCK 132 suçunun temel işleniş şekli ve öngörülen temel cezalardır. Bunlara ek olarak cezayı arttıran durumların da olma ihtimali vardır. Şimdi bu nitelikli davalara ve öngörülen daha ağır cezalara değineceğiz. Ardından cezada indirim gerektiren ve ceza gerektirmeyen durumları açıklayacağız.

Cezayı Arttıran Koşullar ve Cezası

TCK 132 ve TCK 137 hükümlerinde haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun cezasını artıran durumlar bulunmaktadır. Bu durumları ve öngörülen cezaları şu şekilde açıklamak mümkündür:

TCK 132/1 hükmünde haberleşmenin gizliliğini ihlal fiilinin haberleşmenin içeriği kayıt altına alınarak işlenmesi halinde, verilecek temel ceza 1 kat artırılır.

İki veya daha fazla kişinin özel bir çaba sarf ederek iletişimden haberdar olması bu suçun temel biçimiydi. Bu içeriğin kaydedilmesi aynı zamanda ceza arttırıcı bir versiyon oluşturur. Bu durumda 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası uygulanır.

TCK 132/3’te yer alan iletişimin içeriğini, diğerinin rızası olmaksızın açıklama fiilinin basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde ceza artırılmaz.

İki veya daha fazla kişi arasında kamuya açık olmayan bir toplantının içlerinden biri tarafından ifşa edilmesi 1 ila 3 yıl arasında hapis cezası gerektiriyordu. Bu açıklamanın medya araçları kullanılarak işlenmesinin cezayı artırıcı bir etkisinin olmadığı TCK 132/3’te de belirtilmiştir.

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun bir kamu görevlisi tarafından ve görevinin nüfuzunu kötüye kullanarak işlenmesi hâlinde, verilecek temel ceza ½ oranında artırılır.

Bir kamu görevlisi, görevi gereği eriştiği iletişim bilgilerinin gizliliğini ihlal ettiğinde, görevi gereği bu bilgilere kolaylıkla erişmiştir. Bu tesisi kötüye kullanmak ve kamu görevlilerine olan güveni zedelemek daha ağır cezaları gerektiriyordu. Buna göre 1,5 yıldan 7,5 yıla kadar hapis cezası doğabilir. İletişimin gizliliğini ihlal fiili, belirli bir meslek veya sanatın sağladığı kolaylıkların kötüye kullanılması suretiyle işlenirse, temel ceza ½ oranında artırılır.

Bu durumda özel bir meslek veya sanat grubu yaptığı iş nedeniyle bir takım iletişim içeriğine sahip olur ve özgüvenini suistimal eder. Bu nedenle daha ağır bir cezanın verileceği öngörülmüştür. Sonuç olarak, 1,5 yıldan 7,5 yıla kadar değişen bir ceza cezası doğabilir. Buraya kadar olan kısım, nitelikli haller ve haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda cezayı artıran cezalardır. Somut durumda, TCK 132 suçu için ceza indirimi veya cezasızlığın öngörüldüğü durumlar olabilir. Bunları şimdi ele alacağız.

TCK 132 Hücum Unsurları ve Diğer Önemli Noktalar

TCK 132 suçunda bahsi geçen “iletişim”in bazı niteliklere sahip olması gerekir. Aksi takdirde, bu suçun oluşumu hakkında konuşamayabiliriz. Buna göre, iki veya daha fazla kişi arasında resmi olmayan bir konuşma olmalıdır. Bu iletişimin aleni olmaması şu şekilde anlaşılabilir: üçüncü kişilerin (dolayısıyla suçun faili) bu iletişimin içeriği hakkında bilgilendirilmek için özel bir çaba sarf etmiş olmaları gerekir.

Bu iletişimin içeriğinin çok önemli bir sır olması gerekmez. Kişilerin bu içeriği halka açmaması yeterlidir. Ayrıca bu iletişimin teknolojik cihazlar kullanılarak yapılması zorunlu değildir. Bu suç yüz yüze iletişimin ihlali ile de ortaya çıkabilir. TCK 132 suçunda herkes fail veya mağdur olabilir. Yani bu suçta fail ve mağdur açısından özel bir durum bulunmamaktadır. Nitekim bu suç, aşağıda detaylı olarak açıklayacağımız TCK’nın 132. maddesinde yer alan eylem unsurları işlendiğinde ortaya çıkmaktadır. Ancak failin veya mağdurun bazı özellikleri iletişimin gizliliğini ihlal suçunu artırıcı veya azaltıcı etkide bulunabilmektedir.

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu kasten işlenebilecek suçlar arasındadır. Failin TCK 132’deki eylem unsurlarından birine yönelik niyeti bu suçun oluşması için yeterli kabul edilmektedir. Ayrıca başka bir sebebe gerek yoktur. Ayrıca haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu da muhtemel kastla işlenebilecek bir suçtur. Muhtemel niyet, failin sonucu önceden kestirip istemeyip kabul etmesi yani “ne olursa olsun” mantığıyla hareket etmesidir. Muhtemel kastla işlenen TCK 132 suçu için belirli bir ceza indirimi yapılır. Bu suçta kastla ilgili olası durumu aşağıda cezayı azaltan davalar başlığı altında ele alacağız.

İletişim Gizliliğinin İhlali Şikayeti ve Zamanaşımı

Türk ceza adalet sisteminde bazı suçların soruşturulabilmesi ve kovuşturulabilmesi için mağdurun şikayeti aranmaktadır. Suçların çoğu resen soruşturulsa da bazı suçlarda mağdurun şikayeti bu şekilde aranır. Bu kapsamda TCK 132 suçunun her türlü işlenmesi mağdurun şikayeti olmadıkça soruşturulamayacak suçlar arasındadır.

Bu nedenle bu suçun mağduru 6 aylık şikayet süresi dolmadan şikayet hakkını kullanmalı ve soruşturma aşamasının başlamasını sağlamalıdır. Aksi takdirde bu suçtan yeniden yargılama yapılamaz. Ancak haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu için söz konusu yargılama aşamasının 8 yıllık zamanaşımı süresi içinde yapılmış olması gerekir.

İletişimin Gizliliğini İhlal Etme Şikayetinin Geri Çekilmesi

Mağdurun yukarıda belirtilen takibi için mağdurun şikayetinin arandığı suçlarda da şikayetinden vazgeçme hakkı vardır. Buna göre mağdur, soruşturma öncesinde şikayet hakkından vazgeçerek bu sürecin hiç başlamamasını sağlayabilir ya da soruşturma veya kovuşturma aşamalarında şikayetinden vazgeçerek ceza sürecini sonlandırabilir. TCK 132 suçunun her türü açısından şikayetten feragat etmek mümkündür.

İletişimin Gizliliğini İhlal Suçunun Uzlaştırılması

Uzlaştırma, şikayeti takip eden suçlarda sorunun çözümü için fail ile mağdurun yargılamaya geçmeden önce adliye tarafından bir araya getirildiği bir süreçtir. Bu toplantı dava şartı olduğu için atlanamaz.

Bu görüşmeden olumlu sonuç alınırsa kovuşturmaya gerek yoktur. Ancak bu müzakereler başarısız olursa dava süreci başlatılabilir. İletişimin gizliliğini ihlal suçu bakımından uzlaşma görüşmelerinin yapılması zorunludur.

İletişim Gizliliğini İhlalden Sorumlu Mahkeme

Ağır ceza mahkemeleri, suçun azami kanuni cezasının 10 yıldan fazla olduğu davalarda hüküm verirken, asliye ceza mahkemeleri 10 yaşından küçük suçlar için yargılama yapmaktadır. Ancak bazı suçlarda ceza ne olursa olsun ağır ceza mahkemeleri görevlidir.

TCK 132 suçunun her türü için öngörülen hapis cezası 10 yıldan az olup, ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlar listesinde yer almamaktadır. Buna göre haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun yargı yetkisi asliye ceza mahkemelerine aittir.

TCK 132 Suçunun Adli Para Cezası ve HAGB’a Dönüştürülmesi

Yargılama sonucunda mahkeme tarafından verilen cezanın 1 yıldan az olması ve hapis cezasının alternatif bir yaptırım olmadığı durumlarda bu ceza adli para cezasına çevrilebilir. Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçundan 1 yıldan az hapis cezası verilebilmesi için cezanın alt sınırda verilmiş olması veya indirim sebeplerinin bulunması gerekir. Bu şartlar altında adli para cezasına çevrilmesi mümkün olabilirken, aksi halde adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.

Hükmün açıklanmasını ertelemek, hapis cezasını engelleyen bir ceza muhakemesi kurumudur. Daha önce kasten suç işlememiş olan fail, anılan yargılamada 2 yıldan az bir cezaya çarptırılırsa, mahkeme hükmün açıklanmasının ertelenmesine karar verebilir ve bu kişiye 5 yıl gözetim süresi verebilir. Bu süre zarfında failin herhangi bir suça kasten karışmaması beklenir.

Bu yükümlülüğe uygun hareket eden fail, ilk suç için “hiç işlememiş” gibi sonuçlanır. Ancak bu süre içinde başka bir suç işleyen fail hem 2 yıldan az birinci cezayı hem de yeni cezayı çeker. TCK 132 suçunda 2 yıldan az ceza verilmesi mümkün olduğu gibi, bunun üzerine bir ceza verilmesi de mümkündür.

TCK 132 Cezanın Ertelenmesi

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, hem hükmün açıklanmasının ertelenmesi hem de cezanın ertelenmesi ile sonuçlanması muhtemel bir suçtur. Cezanın ertelenmesi HAGB‘ye benzer.

Burada da 2 yıldan az hapis cezası ve failin daha önce kasten suç işlememiş olması gerekiyor. Bu şartların varlığında hâkim tarafından 1 ila 3 yıllık bir gözetim süresi belirlenir ve failin bu süre içinde herhangi bir kasten suç işlememesi ve kendisine yüklenen diğer sorumluluklara uygun hareket etmesi beklenir.

Bu süreyi yükümlülüklerine uygun olarak geçiren fail için sonuç, cezası “infaz” olmuş gibi görünecektir. Ancak bu süre içinde yükümlülüklerini ihlal eden fail, aynı hükmün açıklanmasının ertelenmesinde olduğu gibi iki cezaya çarptırılır. Bu açıklamalar TCK 132 suçu için de geçerlidir.

İletişim ve Tazminatın Gizliliğinin İhlal Edilmesi

İletişimin gizliliğinin ihlali nedeniyle kişilik hakları zarar gören kişi, bu manevi zararın tazmini için hukuk mahkemelerinde ayrı bir manevi tazminat davası açabilir. Yani iletişimin gizliliğinin ihlali nedeniyle manevi tazminat talebi ceza mahkemesine yönlendirilmez. Bunun için ayrı bir dava açılması gerekir. Bu dava kişiye tazminat hakkı tanır.