Pandemi Sürecinde İşten Atılma. Korona virüs salgını sonrasında ülke genelinde birçok kısıtlama getirildi. Bu yasaklar nedeniyle sosyal yaşantıda bir hayli etkilendi.
Bu süreç içerisinde birçok iş yeri kapanmak zorunda bırakıldı ve işçiler ücretsiz izine ayrıldı. Normal durumda ücretsiz izin uygulaması işverenin onayına tabiydi. Ancak pandemi nedeniyle meydana gelen ekonomik zorluklar bu kuralın değişmesine neden oldu. Bu dönem içerisinde işverenlere işten çıkarma yasağı getirildi.
İşten Çıkarma Yasağı
İşten çıkarma yasağı, işverenin ekonomik nedenlerine bağlı değil işçinin iş akdine son vermesini yasaklayan uygulama olarak ön plana çıktı. İşçinin işten çıkarılması durumunda işveren bir asgari ücret tutarında idari para cezası ödemek zorundadır. Kanun kapsamında her türlü iş yerinde üç ay süreyle işten çıkarmalar yasaklandı. Düzenleme içeriğinde işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları yasak kapsamında girmemiştir. İyi niyet kurallarını suiistimal durumları;
- İşçinin gerçeğe aykırı beyanat vererek işvereni yanıltması,
- İşverenin güveninin kötüye kullanması,
- Hırsızlık yapması,
- İş yerinde suç işlenmesi,
- İşçinin, işveren hakaret etmesi ya da onur kırıcı sözler sarf etmesi,
- Cinsel taciz,
- İşyerine uyuşturucu madde kullanarak gelinmesi,
- Devamsızlık,
- İşçinin yapmakla görevli olduğu ödevleri yapmaması nedenleri sayılabilir.
Ücretsiz İzin Hakkı
Maddenin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi ücretsiz izne ayrıma hakkını elde etti. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayırarak işçinin sözleşmesi feshedilemez. Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında işten çıkarmalar yasaklandı. Bu düzenleme sonrası bazı işverenler işçileri fiilen çalışıyor gibi göstererek sigorta primlerinin eksik yatırmaya çalışıyor
Ücretsiz izin süresince iş sözleşmesi askıya alınır. Bu yüzden işverenin ücret ve sigorta primi ödeme yükümlülüğünü ortadan kalkmaktadır. Pandemi sebebiyle ücretsiz izinde gösterilen işçilerin sigorta primleri yatırılmamaktadır. Tam zamanlı çalışmasına rağmen sigorta priminde ücretsiz izin ya da başka nedenlerden dolayı eksikliği bulunan işçiler için bu durumu göstererek işinden ayrılabilir. Bu gerekçe ile işten ayrılan işçiler 1 yıl çalışmak suretiyle kıdem tazminatı elde edebilir.
İşçi Kendi İsteğiyle Ayrılabilir Mi?
İşten çıkarma yasağı sadece işvereni kapsar. Bu süreç içerisinde işçinin işten çıkmasına engel bir durum bulunmamaktadır. İşverenin, haklı fesih bulunuyorsa iş akdini sonlandırabilir. İşverenler pandemi nedeniyle işçilerden istifa talep etmektedir. Böyle durumlarda işçiler hak kaybına uğrayabilir. İşten çıkarma söz konusu olmadığı zaman İŞKUR işsizlik maaşı başvurularını reddetmektedir.
Yasak Ne Zaman Bitecek?
Koronavirüs tedbirleri virüsün doğurabileceği kötü sonuçları ortadan kaldırmak için alınmıştı. Virüs sağlık dışında ekonomiyi de ciddi şekilde etkiledi. Alınan tedbirler kapsamında devlet ekonomik sorunların önüne geçmeye çalışıyor. Bu anlamda Türkiye’de de önemli adımlar atıldı ve bazı kısıtlamalar getirildi. İstihdamı korumak için getirilen kısıtlamalardan bir tanesi de işten çıkarılma yasağıdır.
İlk olarak 3 ay süreyle açıklanan yasak daha sonra pandemi süreciyle beraber 2 aylık periyotlar halinde uzatılmaya başladı. Son uzatma ile beraber işverenin haksız nedenler göstererek işçiyi işten çıkarma yasağı 17 Ocak tarihine kadar ilerletildi. Kısa çalışma ödeneği verilememesi durumunda ise işveren işçiyi ücretsiz izne çıkarma hakkına sahip olabiliyor Bu durumda ise kısa ödenek devlet tarafından karşılanmaya başlıyor. İşveren yasağa aykırı olarak fesih yapması durumunda brüt asgari ücret tutarında idari para cezası ile karşı karşıya kalıyor.
Sonuç
İşçisini işten çıkarmaya karar veren işverenler SGK’ya farklı bir işten çıkış kodu bildirmeye çalışıyor. Bu uygulamalardan en çok tercih edileni ise işçinin sigorta çıkışını vermeyip ücretsiz izne göndermek oluyor. SGK’ya da ücretsiz izinli bildirmek işverenlerin yapması gereken uygulamalardan bir tanesi olmalıdır. İşverenlerin kurallar çerçevesinde hareket etmesi tavsiye edilir. Gerekli fesihler dışında risk alınmaması önerilir. Aksi taktirde işçisine ne kadar tazminat ödeyeceğini hesaplamak zorunda kalabilir.
Özellikle İş Kanunu’nda yer almayan konulardan bir tanesi olan “22- Diğer Nedenler” çıkış kodu işverenler tarafından yaygın şekilde kullanılmaktadır. Bu kod ile işten çıkarma da yasak kapsamında değerlendirme altına alınmaya başladı. İşçi ile uzlaşma sağlanarak ve tüm hakları ödenerek işten çıkış işlemi yapılsa bile seçilen kod sebebi ile işveren haksız fesih yapmış gibi görülebilir. Bu durumda idari para cezası ile karşı karşıya kalmasına neden olabilir. Pandemi sürecinde alınan kararların ne zaman sona erdirileceği ise henüz bilinmiyor. Bir tarih verilemiyor açıkçası verilen tarihlerde erteleniyor sürekli.
>İlgili İçerik : Pandemi de İşten Çıkarıldım <
