Ölüm İzni Nedir?
Ölüm izni memur veya çalışan herhangi bir kişinin yakınlarından birinin hayatını kaybetmesi durumunda verilen, belirli bir süre işten uzak kalmasına olanak tanıyan resmi bir izindir. Bu izin, çalışan bireyin yas sürecini sağlıklı bir şekilde geçirmesi ve defin işleriyle ilgilenebilmesi için sağlanır.
Hem kamu sektöründe görev yapan memurlar hem de özel sektör çalışanları için tanınmış yasal bir haktır. Yakınını kaybeden kişi, bu süre zarfında işten ayrılabilir ve aynı zamanda maaşını almaya devam eder. Çünkü bu izin, çalışan için gelir kaybı yaratmayan, yani ücretli bir izin çeşididir.
Ölüm İzni Hangi Durumlarda Alınabilir?
Yakın bir akrabanın vefatı durumunda verilen bu izin, yalnızca belirli olaylar sonrasında kullanılabilir. Bu süre, hem definle ilgili yükümlülükleri yerine getirmek hem de yas sürecini atlatabilmek için kullanılır. Cenaze için izin, ölüm gerçekleşmeden önce talep edilemez ya da ileri bir tarihe ertelenemez. Yalnızca ölümün gerçekleştiği anda yürürlüğe girer.
Ölüm İzni Şartları
Bu izinden yararlanabilmek için bazı hukuki ve kurumsal şartlar mevcuttur:
- İzin hakkı, sadece birinci derece yakınların vefatı durumunda geçerlidir. Özel sektör çalışanları için bu gruba, anne, baba, eş, kardeş ve çocuklar girerken, kamu sektöründe çalışanlar için bu listeye eşin anne ve babası da eklenmektedir.
- Kamu görevlileri için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104/B maddesi gereğince; eş, çocuk, kendisi, eşin anne, babası ve kardeşi öldüğünde 7 gün süreyle ücretli ölüm izni verilir.
- Özel sektörde görev alan çalışanlar ise 4857 sayılı İş Kanunu’nun ek 2. maddesi kapsamında; anne, baba, eş, kardeş ya da çocuğun vefatı durumunda 3 gün izin hakkına sahiptir.
- Bu izin türü maaş kesintisi olmadan kullandırılır ve yıllık izin sürelerinden düşülmez.
- Vefat tarihinden sonra hemen kullanılmalıdır. Ölüm gerçekleşmeden önce veya yoğun bakım gibi durumlarda bu iznin alınması mümkün değildir.
- Kurumlar genellikle ölüm izninin verilebilmesi için vefat belgesi ve akrabalık durumunu gösteren bir belge istemektedir.
- Eğer vefat eden kişi, yasal olarak birinci derece akraba sayılmıyorsa, özel sektör çalışanları işverenin onayıyla ücretsiz izin alabilir.
Ölüm İzni 1. Derece Akrabalar Kimlerdir?
Peki, ölüm izni 1 derece kimlerdir? Bu iznin kapsadığı kişiler, çalışanın en yakın aile bireyleri olarak tanımlanır. Bu kişiler şunlardır:
- Eş
- Çocuk
- Anne ve baba
- Kardeş
- Eşin anne ve babası (yalnızca kamu çalışanları için)
Kısa bir ifadeyle ölüm izni kimlere verilir? sorusunun yanıtı, yukarıda belirtilen kişilerin vefatı halinde, çalışanlara bu iznin sağlanması şeklindedir. Özel sektör için bu liste biraz daha sınırlıyken, kamu görevlileri açısından daha geniş bir akraba çevresi bu hakka dahildir.
Ölüm İzni Kaç Gündür?
Vefat durumunda verilen izin, hem kamuda görev yapanlar hem de özel sektörde çalışanlar için bir haktır ve süreler farklılık göstermektedir. Devlet kurumlarında çalışan kişiler için bu hak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca düzenlenmiş olup toplamda yedi gün olarak belirlenmiştir. Buna karşın, özel sektörde çalışan bireyler için ölüm izni kaç gün süreceği, 4857 sayılı İş Kanunu’nda açıklanmış ve bu süre üç gün olarak sınırlandırılmıştır. Özel sektörde çalışanlar, bu sürenin yetersiz olduğu durumlarda izin süresini mazeret izni alarak uzatabilme imkanına sahiptir.
Eğer cenaze izni kaç gün 2025 yılında geçerli? diye sorulursa, kamuda çalışanlar için 7 gün, özel sektörde çalışanlar için ise 3 gün olduğu belirtilebilir. Bu fark, iş kanunları ve çalışma koşulları arasındaki yasal ayrımlardan kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla hem vefat izni kaç gün hem de cenaze izni kaç gün gibi soruların yanıtı, çalışanın bağlı olduğu sektöre göre değişiklik gösterir.
Ölüm İznini Kimler Alabilir?
Bu izin, yalnızca belirli derecede yakınlık ilişkisi bulunan kişilerin vefatı hâlinde geçerlidir ve kişinin bağlı olduğu sektöre göre kapsam değişebilir. Kamu sektöründe görevli bir çalışanın, eşinin, çocuğunun, kendisinin ya da eşinin anne, babası veya kardeşinin ölmesi durumunda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104/B maddesi gereği ölüm izni hakkı doğar. Bu hak, çalışanın talebi doğrultusunda resmiyet kazanır.
Özel sektörde çalışan biri içinse, 4857 sayılı İş Kanunu’nun ek 2. maddesi uyarınca, anne, baba, eş, çocuk ya da kardeşin vefatı halinde izin verilir. Yani, ölüm izni kimleri kapsar? sorusunun yanıtı, her iki sektör için farklılık göstermekle birlikte, genellikle çekirdek aile çevresinde sınırlıdır.
Bu bağlamda hem ölüm izni özel sektör çalışanları hem de memur ölüm izni kapsamında yer alan bireyler, yakınlarını kaybettiklerinde yas sürecini geçirebilmek için bu izinden faydalanabilir.
Ölüm İzni Ne Zaman Başlar?
Hem 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hem de 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre ölüm izni, vefat olayının gerçekleştiği tarih itibariyle başlatılır. Yani ölümün gerçekleştiği gün iznin ilk günü sayılır. Bu izin, ölümden önce ya da ileri bir tarihte kullanılmak üzere ertelenemez.
Ölüm İzni Nasıl Alınır?
Ölüm izni almak isteyen çalışanların yerine getirmesi gereken bazı prosedürler vardır. Başvurular, genellikle iş yerinin belirlediği kurallara uygun olarak yapılmalıdır. Bu süreçte temel belge, resmi olarak düzenlenen “ölüm izni belgesi”dir. Bu belge, izin talebinin nedenini ve süresini işveren ya da ilgili birime iletmek amacıyla hazırlanır.
İzin belgesinde şu bilgilere yer verilir:
- Çalışanın adı, soyadı ve unvanı
- İzin talebinin geçerli olduğu günler
- Ölümle ilgili resmi belge (ölüm belgesi) eklenecekse bu durum belirtilir
- Verilen iznin süresi ve ne zaman başlayacağı
- Bu süre boyunca maaşın nasıl ödeneceği
- Onay veren yetkililerin imza ve mührü
Hazırlanan belge sayesinde izin süreci şeffaf ve resmi bir zeminde yürütülür. Ayrıca, çalışan ile işveren arasındaki yasal haklar da bu sayede korunmuş olur.
Ölüm İzni İçin Dilekçe Gerekli Mi?
Bir çalışanın vefat izni talep etmesi durumunda, çoğu iş yerinde yazılı bir dilekçe sunması beklenir. Bu belge, ölüm nedeniyle işe gelemeyeceğini işverene resmi olarak bildirmek için hazırlanır. Şirket politikalarına ve yasal düzenlemelere bağlı olarak, dilekçeye ek belgeler, örneğin ölüm belgesi ya da nüfus kayıt örneği talep edilebilir.
Kamu ve Özel Sektörde Ölüm İzni Almanın Farkı
Kamu ve özel sektör çalışanlarına tanınan ölüm izni hakları hem kapsam hem de süre bakımından farklılık gösterir. Özel sektör ölüm izni, 4857 sayılı İş Kanunu’nun Ek 2. Maddesi kapsamında düzenlenmiştir. Buna göre, anne, baba, eş, kardeş ya da çocuk vefat ettiğinde çalışan 3 gün süreyle ücretli izin kullanabilir.
Diğer yandan, kamu çalışanları için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104/B maddesi devreye girer ve burada belirtilen kişilerin, eş, çocuk, eşin anne ve babası, kardeş vefatında 7 gün süreyle izin verilir. Bu fark, kamu çalışanlarına tanınan sosyal hakların kapsamının daha geniş olmasından kaynaklanır.
Ölüm İzni Yıllık İzin Süresinden Düşer Mi?
Vefat dolayısıyla verilen izin süresi, yıllık izin haklarından düşülmez. Başka bir deyişle, bu tür bir izni kullandığında, yıllık izninde herhangi bir azalma olmaz. Üstelik bu süre boyunca maaşın da tam olarak ödenmeye devam eder. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir husus vardır.
Ölüm izni yasal mevzuatlarda gün olarak tanımlanmıştır, iş günü değil. Yani izin süresi, hafta sonuna ya da resmî tatil günlerine denk gelse dahi, bu günler iznin içine dâhil edilir. Örneğin, memur ölüm izni kaç gün diye sorulursa, memur için bu süre 7 gün olmakla birlikte, bu günlere hafta sonu ya da bayramlar denk gelse bile süre değişmez.
Ölüm İzni Tatile veya Haftasonuna Gelirse Ne Olur?
Vefat izni, hem İş Kanunu hem de Devlet Memurları Kanunu’nda “gün” bazında tanımlanır. Bu, izin süresine hafta sonları, resmî tatiller veya bayramların dâhil olduğu anlamına gelir. Yani, bu günlere denk gelse bile izin süresi uzatılmaz. Aynı şekilde, yıllık izin veya tatil kullanırken bir yakının vefatı gerçekleşirse, yıllık izin kesintiye uğramaz ya da ölüm izni süresi yıllık izne eklenmez. Bu tür durumlar yasal mevzuatta ek hak olarak değerlendirilmemektedir.
2. Derece Akraba İçin Ölüm İzni Verilir Mi?
Kanuni düzenlemelere göre ölüm izni hakkı, yalnızca birinci derece yakınlar için geçerlidir. Bu kişiler arasında eş, çocuk, anne, baba ve bazı durumlarda eşin anne-babası yer alır. Ancak 2 derece akraba ölüm izni, yani hala, teyze, dayı, dede, nine gibi akrabaların vefatında yasal olarak garanti altına alınmış bir hak değildir. Bu durumda çalışan, işverenin inisiyatifine bağlı olarak ücretli ya da ücretsiz izin talebinde bulunabilir. Bu tür talepler, işyerinin politikalarına göre değerlendirildiği için her işletmede farklı sonuçlar doğurabilir.
Ölüm İzni Sonrası Ücretsiz İzin Alınabilir mi?
4857 sayılı İş Kanunu’nda, ölüm izninden sonra ücretsiz izin verilmesi zorunlu bir hak olarak tanımlanmamıştır. Ancak işçinin kişisel ya da ailevi nedenlerle bu tür bir talepte bulunması ve işverenin bu talebi onaylaması durumunda, ücretsiz izin verilebilir. Bu, tamamen işverenin takdirine bağlıdır ve çalışanla yapılan görüşmeye göre belirlenir. Böyle bir durumda izin süresi boyunca maaş ödemesi yapılmaz, ancak iş güvencesi devam eder.
