Maden İşçisi Kıdem Tazminatı

Maden İşçisi Kıdem Tazminatı, en az yıl çalışma süresi bulundurması halinde işçinin haklı bir sebebe dayandırılmadan işten çıkarılmasında ödenmektedir. Kıdem tazminatı kısaca maden işçisinin çalıştığı süre boyunca vermiş olduğu emeği olarak özetleyebiliriz.

Maden İşçisi Kıdem Tazminatı

Maden işçisi kıdem tazminatı 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde söz konusu olmaktadır. Maden işçinin işten haksız çıkarılması veya kendi haklı sebebi ile işten ayrılması durumunda alınan maden işçisi kıdem tazminatını ödeyen taraf işverendir.

Maden işçisinin kıdem tazminatı alması için bazı şartlar bulunmaktadır. bu şartlardan en önemlisi ise maden işçisinin aynı iş yerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. İşçinin bu tazminatı talep edebilmesi için; iş sözleşmesini haklı neden ile fesih etmiş veya işverenin haksız neden ile işten çıkarmasıdır.

Maden işçisi veya işverenin iş sözleşmesini feshetmesi için haklı nedenleri İş Kanunu 24. Ve 25. Maddelerinde yer almaktadır. Kanunda maden işçisinin kıdem tazminatını kazanabilmesi için; haklı sebeple iş akdini feshedebileceği durumlar üç ana başlıkta toplanmıştır;

Sağlık sebepleri
İyi niyet ve ahlaka uymayan sebepler
Zorlayıcı sebepler

Maden işçisi kıdem tazminatı için zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Ancak maden işçileri için zamanaşımı konusu birtakım farklılıklar göstermektedir. 25 Ekim 2017 tarihi öncesi haksız işten çıkarılan işçilerin zamanaşımı 10 yıldır. 25 Ekim 2017 tarihinden sonra haksız işten çıkarılan işçiler için ise zamanaşımı 5 yıldır.

Maden işçisi kıdem tazminatı emsal Yargıtay kararları PDF için tıklayınız.

Maden İşçileri Kıdem Tazminatı

Maden işçisinin iş yerinde çalıştığı süre boyunca verdiği emeği olarak nitelendirilen kıdem tazminatı için en önemli kriter; maden işçisi en az bir yıl aynı iş yerinde çalışmış olması gerekmektedir. Bununla birlikte maden işçisi kıdem tazminatını talep edebilmesi için haklı neden ile sözleşmeyi feshetmiş veya işverenin haksız nedenle işten çıkarılması gerekmektedir.

Zamanaşımı için 5 yıl süre verilen maden işçisi kıdem tazminatı hesaplamalarında ek olan ödemelere örnek olarak:

Yemek yardımı
Yakacak yardımı
Mali sorumluluk tazminatı
Nitelik zammı
Konut yardımı
Giyecek yardımı
Kasa tazminatı
Devamlı ödenen primler
İkramiye
Taşıt yardımı
Erzak yardımı
Gıda yardımı
Unvan tazminatı
Aile ve çocuk yardımı
Temettü
Yıpranma tazminatı

Maden işçi Kıdem Tazminatı Hesaplama

Maden işçisi kıdem tazminatının talep edilebilmesi için haklı nedenle feshi veya işverenin haksız neden ile feshi gerekmektedir. Taraflar sözleşme feshini belirli süreler içerisinde bildirmeleri gerekmektedir. İhbar süresi denilen bu süreler şu şekildedir:

6 aya kadar çalışan işçi için; 14 gün,
6 ay ile 18 ay arası çalışan işçi için; 28 gün,
18 ay ile 36 ay arası çalışan işçi için; 42 gün,
36 ay ve üzeri çalışan işçi için 56 günlük ihbar süreleri mevcuttur.

Maden işçisi kıdem tazminatı hesaplamasında geçen her tam yıl için en az 30 günlük ücret tutarıdır. Maden işçisi kıdem tazminatı hesaplaması brüt ücrete göre yapılmaktadır. 1 yılı aşan günlerde tam yılı doldurmasa dahi hesaplamaya dahil edilmektedir. Hesaplama formülü ise;

İşçinin Brüt Çıplak Aylık Ücreti →18.000 TL

İşten Ayrılış Tarihi →12.02.2019

İşe Giriş Tarihi →10.10.2016

Grevde Geçen Süre →Yok

Toplam Yıllık İkramiye →18.000 TL (Aylık 600 TL’ye gelir)

Toplam Yıllık Yakacak Yardımı → 1500 TL (Aylık 125 TL’ye gelir)

Toplam Yıllık Yemek Yardımı → 4500 TL (Aylık 375 TL’ye gelir)

Toplam Yıllık Dil Tazminatı → 2400 TL (Aylık 200 TL’ye gelir)

Toplam Yıllık Ek İş Tazminatı → 8000 TL (Aylık 666 TL’ye gelir)

Hizmet Süresi ile Çarpılacak Olan Miktar →18.000 + 600 + 125 + 375 + 200 + 666 = 19.966 TL

Bu örnekte işçinin toplam hizmet süresi → 2 Yıl 4 Ay 2 Gün

Sonuç Olarak;

2 Yıl x 19.966 TL = 39.932
4 Ay x 19.966/12 = 6.655
2 Gün x 19.966/365 = 109
Toplam Hak Edilen Kıdem Tazminatı = 39.932 + 6.655 + 109 = 46.696 TL’dir

Maden ve Yeraltı İşlerinde Çalışan İşçilerin Hakları

Yıllık izin süreleri diğer işçilere göre 4 gün daha fazla olmaktadır.
Yer altında çalışan işçiler, iş güvencesi kapsamına alınırken 6 aylık kıdem şartı aranmaz.
Haftalık olarak 37,5; günlük olarak 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz. Daha fazla çalıştırılması için olağanüstü durum olmalı ve her saat dilimi için %100 zamlı ödeme yapılmaktadır.
Maden işçilerinde geçici iş ilişkileri kurulamaz.
Ücretleri, asgari ücretin en az 2 katı olmalıdır.
Emeklilik hak edişlerinde fiili hizmet zammı uygulanmaktadır.

Maden işçileri Haftalık Çalışma Saatleri

4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde işveren işçisinden haftalık olarak belirli çalışma saati isteyebilmektedir. Kanunda belirtilen bu süre 45 saat iken bazı mesleklerde çalışma saatleri değişmektedir. Bu istisnai sektörler arasında maden ve yer altı işçileri de bulunmaktadır. Haftalık çalışma saatleri 45 saat olarak belirlenmişken; maden ve yer altı işlerinde haftalık olarak 37,5 çalışma saatleri bulunmaktadır. Günlük olarak ise madene giriş ve çıkışlarda dahil olmak üzere; günlük çalışma saatleri 7,5 saattir.

Maden İşçisi Asgari Ücreti

Türkiye de maden ve yer altı işçilerinin maaşları yaptığı iş veya tecrübesine göre değişmektedir. Ancak genel olarak resmi rakamlara en düşük maden işçisinin maaşı 14.000 TL; en yüksek 20.000 TL olmaktadır. Maden işçilerinin maaşlarının yanı sıra sosyal hakları da bulunmaktadır.

Ülkelerin yerli ve yurt dışından gelen madencilerinin yıllık ortalama kazançlarına örnek olarak;

Arjantin yerli madencileri 41.600$ kazanırken; yurtdışından gelen madencilere 133 .300$ kazanmaktadır.
İrlanda da ise yerli madenciler 90.000$, yurtdışından gelen madenciler 70.000$ kazanmaktadır.
Çin de yerli madenciler 51.400$, yurtdışından gelenler 132.500$ kazanmaktadır.
Hindistan da yerli madencilerin kazancı 46.000$, yurtdışından gelen madencilerin kazancı ise 110.000$ olarak belirlenmiştir.

Maden İşçisi Hafta Tatili

Yer altı ve maden işçilerinin hafta tatili hakları 6645 sayılı yasada yer almaktadır. Haftalık izin, işçi ve işveren arasında imzalanan sözleşmede yer almaktadır. İzinlerin belirlenmesinde ise çalışma süreleri temel alınmaktadır. Sözleşme üzerinde yer alacak haftalık izin günleri 3 şekilde olabilmektedir;

Haftanın tek günü kesintisiz olacak şekilde 24 saat,
Haftanın 2 günü kesintisiz olacak şekilde 48 saat,
Haftanın iki farklı günü olacak şekilde belirlenebilmektedir.

Maden İşçileri Yıllık İzin

İş kanunu kapsamında maden işçisinin yıllık izin kullanabilmesi için en az bir yıl çalışmış olmadı gerekmektedir. İlgili kanunun 53/4 maddesinde ‘ İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,

Az olamaz. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/5 md.) Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır’ şeklindedir.

Bu durumdan dolayı maden işçilerinin yıllık izin günleri;

Kıdemi 1 yıl ve 5 yıl olan (5 dâhil) maden işçisine 18,
Kıdemi 5 yıldan fazla 15 yıldan az olan maden işçisine 24,
Kıdemi 15 yıl dâhil olmak üzere daha azla çalışma süresi bulunan maden işçisine 30 günden az izin verilemez.

Yer Altı Maden İşlerinde Çalışan İşçilerin Fazla Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Maden işçilerinin çalışma saatleri haftalık 37,5 günlük ise 7,5 saat olması gerekmektedir. Bu işçilerin belirlenen çalışma saatlerinden fazla çalışması için ise kanun gereği olağanüstü şartların bulunması gerekmektedir. Ancak yer altı ve maden işçileri belirlenen saatlerinden fazla çalışıyorsa; mesai saatleri dışında olan her saat için %100 zamlı ödeme almaktadır.

Örneğin 18.000 TL maaşı olan yer altı veya maden işçisinin günlük normal mesai ücreti 600 TL’dir. Saatlik ücreti ise 80 TL’ye tekabül etmektedir. Buna karşılık olarak fazladan çalıştığı her saat için 80 TL’yi % 100 zamlı olarak almaktadır.

Yeraltı Kıdem Tazminatı Hesaplama

Yer altı ve maden işçisi kıdem tazminatı hesaplamaları yapılırken işçinin aldığı son ücret dikkate alınmaktadır. Ayrıca kanun gereği ücrete ek olarak yer altı işçisine sağlanan para veya para ile ölçülmesi mümkün olmayan menfaatlerde göz önünde bulundurulur.

Yer altı ve maden işçisi kıdem tazminatı hesaplamasında yasa gereği son aldığı ücret belirlenerek 30 ile çarpılmaktadır. İlave olarak yol, yemek yardımı vb. yardımlar eklenir. Belirli periyotlar ile ikramiyeler ise ücrete endeksli olarak son ücret üzerinden günlüğü bulunur. Ayrıca son 1 yıl içerisinde ödenen primlerin günlük tutarları da belirlenerek esas ücrete ilave edilir.

Yer altı ve maden işçisi kıdem tazminatı hesaplama şu şekilde yapılır: Örnek olarak; işçi 8 yıl çalışmış olsun, son aylığı da 6.000 TL olsun. Bu durumda kıdem tazminatı 8 X 6.000 TL = 48.000 TL olacaktır.

Daha fazla maden işçisi kıdem tazminatı hesaplama örneği PDF indirmek için tıklayınız.

Maden Kanunu

3213 sayılı Maden Kanunu 04.06.1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanunun amacı ise;

Maden veya yer altı ocaklarının sahibi olunması ya da bu ocakların işletilmesi
Maden ocaklarının terk edilmesi
Maden işçilerinin ve maden milli menfaatlere uygun aranmasının usul ve esaslarını düzenlemektir.

İlgili kanun 54 madde ve 8 ek maddeden oluşmaktadır. 3213 sayılı Maden Kanunu’na ulaşabilmek ve tamamını okuyabilmek için bırakacağımız linki kullanabilirsiniz.

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.3213.pdf

28 Şubat 2019 tarihinde ise 30700 sayılı resmi gazete de ‘Maden Kanunu İle Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ yayımlanmıştır. Resmi gazete de yer alan yazıya bırakacağımız linki kullanarak ulaşabilirsiniz.

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190228-6.htm

İlgili İçerik: Maden Kazası Tazminat Davası

İlgili İçerik: Kıdem Tazminatı Kimler Alabilir?

İlgili İçerik: Kıdem Tazminatı Hesaplama

İlgili Makaleler