9Kazanç müsaderesi 5237 Sayılı TCK’da iki tür müsadere vardır: Malvarlığının Müsaderesi: İşlenen bir suçla ilgili belirli bir mala el konulmasıdır.
Mal müsaderesi, TCK md. 54’te ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Kazanca el koyma, TCK md. 55’te düzenlendi. Kabahatlerde müsadere: 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 18 inci maddesine göre suça konu olan veya işlenen suç sonucunda elde edilen malvarlığının kamuya devredilmesi suretiyle müsadere edilmesidir. Örneğin, sokak satışında kullanılan mallara el konulabilir.
Tüzel Kişilerde Müsadere: Tüzel kişiler, vakıf, şirket, dernek gibi kurumsal yapıları olan kuruluşlardır.
Kazanç Müsaderesinin Şartları (Tck 55. Madde)
Kazanç müsaderesi, cezai Kazançları önlemek için tasarlanmış bir müsadere şeklidir. Kazanç hakkının kaybedilmesi “paranın kaybedilmesi” olarak da adlandırılsa da bu tanım eksiktir. Çünkü kazanca el konulması, para dışındaki değerleri de ifade eder. Gelire el konulması, işlenen suç nedeniyle mal veya parasal değerlerin kazanıldığı durumlarda etkili bir güvenlik önlemidir. Özellikle zimmete para geçirme, dolandırıcılık, ihaleye fesat karıştırma, uyuşturucu ticareti gibi suçlarda kazanca el konulması, işlenen suçun elde ettiği ekonomik değerlere el konulmasını sağlar. Kazançlara haciz dört şekilde mümkündür:
- Suçun kendisine konu olan maddi menfaatler, Kazancın kaybedilmesine konu olabilir.
- Suçun işlenmesiyle elde edilen maddi menfaatlere el konulabilir.
- Suçun işlenmesiyle elde edilen ekonomik menfaatler, menfaat kaybına konu olabilir.
Suça konu olan veya suçun işlenmesiyle elde edilen veya suçun işlenmesiyle elde edilen maddi menfaatler sonucunda ortaya çıkan her türlü ekonomik değer, sürenin sona ermesine tabi olabilir.
Müsadereye konu maddi menfaat veya malın haczedilmesi veya yetkili makama teslim edilememesi hâlinde kalıcı kıymet (ikame kıymet) müsadere edilir (TCK m. 54/2).
Kazanç kaybına konu olacak varlıklar üçüncü bir kişiye devredilmiş olabilir. Üçüncü kişi, suçla ilgili malvarlığının zilyetliğini alırken Medeni Kanunun “iyi niyet” hükümleri çerçevesinde iyi niyetle hareket ederse, üçüncü kişinin elinde bulunan malvarlığına el konulamaz (md. 54/3). TCK). Ancak Medeni Kanun hükümlerine göre iyiniyetli olmadığı anlaşıldığında malvarlığının müsaderesine karar verilmesi gerekir. Ceza mahkemesinin bu konuda Medeni Kanun hükümlerini eksiksiz uygulaması gerekir.
6831 Sayılı Orman Kanununa Göre Müsadere
6831 sayılı Orman Kanununa göre orman malı sayılan eşyanın nakil vasıtası ile taşınması halinde, suçun işlenmesinde kullanılan nakil vasıtaları, orman malları ve diğer suç aletlerine el konulur. Ancak kazanç müsaderesi, TCK md. 54’den 55’e kadar olan hükümler uygulanır 2008 öncesi kanunda her türlü taşıma aracına el konulabilmesine rağmen 2008’den sonra getirilen düzenleme ile iyi niyetli üçüncü kişilere ait taşıma araçlarına Türk Ticaret Kanunu’nun genel hükümlerine atıfta bulunularak el konulamayacağı hükme bağlanmıştır. Ceza Kanunu. (6831 Sayılı Kanun, md.108).
Orman Kanununun 93 üncü maddesine göre mahkûmiyet kararı verilmesi hâlinde, suça konu olan, suç işlenmesinde kullanılan veya suç işlemek suretiyle elde edilen ürün, tesis ve mallara hükümler çerçevesinde el konulabilir. TCK’nın fotoğrafı. (6831 Sayılı Kanun, Madde 93).